فقط سه وال

Ker Than
برگردان: احسان سنایی

به‌اعتقاد صاحب‌نظران، اگر نشت نفت بحران‌آفرین خلیج مکزیک فقط جان سه وال اسپرم بومی این آب‌ها را بگیرد، جمعیت این آبزیان غول‌آسا به‌ناگاه تا مرز پرتگاه انقراض‌شان، سُر می‌خورد.

تصویری هوایی از لکه‌ی نفتی خلیج مکزیک در روز ششم می سال جاری / عکس از کریستوفر برکی

هم‌اکنون مابین ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ وال اسپرم در خلیج مکزیک می‌زیند، که با کوچ سالیانه‌ی نرهایشان، جمعیتی متمایز از دیگر دسته‌های اقیانوس اطلس را به خود اختصاص داده‌اند. طبق اعلامیه‌ی گونه‌های در معرض خطر ایالات متحده، همه‌نوع از این وال‌های اسپرم، در معرض خطر قلمداد می‌شوند، اما جمعیت ساکن در خلیج مکزیک، به‌سبب شمار نسبتاً کمترشان آسیب‌پذیرتر به‌نظر می‌رسند.

این آبزیان، هم‌اکنون به‌دلیل احتمال استنشاق و یا بلع بخارات مهلک نفتی، در فهرست قربانیان احتمالی لکه‌ی نفتی پیش‌رونده و بحث‌برانگیز سکوی «Deepwater Horizon» هستند. دکتر «کلین گودارد-کادینگ»، زهرشناس محیطی دانشگاه صنعتی تگزاس در این‌باره می‌گوید: «می‌دانیم چیزی در معرض خطر نفت است و این را هم می‌دانیم که گونه‌های در معرض خطری [در آنجا] وجود دارند. اگر این دو را جمع کنید، دلیلی برای نگرانی پیدا می‌شود.»

گزارشی در سال ۲۰۰۹ از سوی سازمان ملی امور جوی و اقیانوسی ایالات متحده (NOAA)، برآورد تراز نابودی زیستی (PBR) وال‌های اسپرم خلیج مکزیک را «۳» اعلام کرده بود، بدین‌معنا که اگر افزون بر مرگ‌ومیر طبیعی، هرساله سه وال از این جمعیت توسط انسان نابود و یا به اسارت گرفته شود، بقای بلندمدت این جانداران نادر در معرض خطر قرار خواهد گرفت. فقدان شمار ناچیز وال‌ها نیز هرساله می‌تواند بر جمعیت صدها وال دیگر اثربخش باشد، چراکه وال‌های اسپرم – خصوصاً ماده‌ها – زمان نسبتاً زیادی را تا رسیدن به بلوغ جنسی سپری کرده و در طول عمرشان هم تنها سه یا چهار بار زایمان می‌کنند.

گودارد-کادینگ می‌گوید: «مثل انسان‌ها هستند. اکثریت جمعیت انسان‌ها، به‌یکباره صاحب شش فرزند نمی‌شوند و هر ساله هم زایمان نمی‌کنند». او در ادامه می‌گوید: «مادامی‌که به سطح مرگ سالیانه سه وال، به‌سبب فعالیت‌های انسانی – که مشمول لکه‌ی نفتی هم می‌شود – برسیم، اوضاع این دسته‌ی منحصربفرد از وال‌های اسپرم، به خطر خواهد افتاد.»

وال اسپرم / عکس از دنیس اسکات

لکه‌های نفتی، به چندین طریق قادر به تأثیر بر وال‌ها و دیگر اعضای این خانواده همچون دلفین‌ها هستند. برای شروع، اهمیت این نکته را نباید از یاد برد که پستانداران دریایی، جهت تنفس بایستی به سطح آب بیایند و اگر در این میان به پرده‌ای از نفت برخورند، شاید ماده‌ی مسموم را به ریه‌های خود بفرستند. همچنین اثربخشی بخارات سطحی پراکنده بر آب منطقه پس از رویداد اخیر، می‌تواند به اندازه‌ی کافی برای از پا درآوردن وال‌های بالغ و غرق‌ کردن‌شان قوی باشد.

دکتر «تری رولز»، پیشاهنگ «برنامه‌ی سلامت پستانداران دریایی و واکنش به به گل نشستن‌شان» می‌گوید: «مواد شیمیایی موجود در فرآورده‌های نفتی که به‌سمت شبکه‌ی غذایی [آبزیان دریایی] در حرکت است، نگرانی بزرگی برای ماست.»

پژوهش‌های پیشین‌ نشان داده‌اند که دست‌کم برخی از وال‌های اسپرم بومی خلیج مکزیک، تا پیش از حادثه‌ی روز بیستم آوریل، پیرامون محل استقرار سکوی Deepwater Horizon پرسه می‌زدند. گودارد-کاردینگ می‌گوید: «طبق منبعی معتبر، مابین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵، قریب به ۳۰۰ وال [اسپرم] دقیقاً در این ناحیه دیده شده‌اند.»

برخی متخصصین نگران این موضوع‌اند که نشت نفت خلیج مکزیک برای وال‌های اسپرم، به‌اندازه‌ی لکه‌ی نفتی سال ۱۹۸۹ «اکسون والدز» در منطقه‌ی پرنس ویلیامز آب‌های آلاسکا برای وال‌های قاتل، خطرآفرین باشد. بر اساس پژوهشی در سال ۲۰۰۸ به سرپرستی زیست‌شناس دریایی، دکتر «کرگ ماتکین» از انجمن اقیانوسی خلیج شمال در آلاسکا، پس از فاجعه‌ی اکسون والدز، جمعیت برخی دسته‌های وال قاتل تا بالغ بر ۴۰ درصد کاهش یافت.

آتش کنترل‌شده‌ی سکوی نفتی Deepwater Horizon به‌منظور پیش‌گیری از گسترش لکه‌ی نفتی در روز ششم می سال جاری / عکس از جوستین استومبرگ

به‌اعتقاد ماتکین، حتی امروزه هم وال‌های قاتل تا بازیابی مجددشان فاصله دارند و احتمالاً طی چندین دهه‌ی آتی دچار انقراض خواهند شد. وی در این‌ خصوص می‌گوید: «ما وال‌های ماده‌ی بسیاری را از آن دسته از دست دادیم که دیگر نمی‌توان به دست‌شان آورد. آن‌ها هنوز بازیابی نشده‌اند. اگرچنانچه لکه‌ی نفت کنونی، مرگ بالغ بر سه وال اسپرم بومی ناحیه را طی سال جاری موجب شود، این دسته از آبزیان را نیز به لیست قرمز هدایت خواهد کرد.»

اینکه آیا پستانداران دریایی از لکه‌ی نفتی خلیج آسیبی خواهند دید، نامشخص است. نفت از متهمین به گل نشستن چندین دلفین پوزه‌‌باریک ساحلی است، اما به‌گفته‌ی رولز از NOAA، هنوز ارتباط مستحکمی را نمی‌توان در این میان برقرار نمود.

او اینگونه اضافه می‌کند: «وال‌های آب‌های ژرف همچون وال‌های اسپرم، از ساحل به‌ دورند» و از این‌رو به پیکره‌ی اصلی لکه نزدیک‌ترند و بدین‌ترتیب «مطمئناً تاکنون در معرض‌اش قرار گرفته‌اند.»

با این وجود، از آنجاکه این آبزیان اغلب در زیر آب‌اند و اجسادشان معمولاً به ساحل نمی‌رسد، یافتن وال‌های مرده یا آسیب‌دیده‌ی احتمالی، امری دشوار خواهد بود. رولز می‌گوید: «در نقشه‌برداری‌های سرتاسری‌ای که به‌عنوان بخشی از فرآیند پاک‌سازی و دیده‌بانی از پستانداران دریایی صورت پذیرفته، ما از مردم می‌خواهیم که وال‌های مرده و شناور را گزارش کنند. این محتمل‌ترین راهی است که می‌توانیم وال‌های اسپرم مرده را بیابیم.»