یکی از قدیمی‏ترین جشنواره‏های هنری جهان

محمد عبدی در گفت و گو با رادیو زمانه

"جشنواره‏ی هنری ادینبورگ" یا به قول خودشان "ادینبارو" یکی از قدیمی‏ترین جشنواره‏های هنری جهان است که حالا به عنوان بزرگ‏ترین جشنواره‏ی هنری دنیا نیز لقب گرفته است و هرساله در ماه آگوست در ادینبورگ، شهر تاریخی اسکاتلند، برگزار می‏شود.

ادینبورگ در این ماه میزبان صدها هزار توریست است که عمدتاً به خاطر این جشنواره به شهر زیبای همیشه بارانی اسکاتلند سفر می‏کنند.

اما خوشبختانه ظرف سه چهار روز گذشته باران بند آمده و این فرصت را به خیابان‏های شهر داده است تا بیشتر و بیشتر شاهد رفت‏وآمد توریست‏ها و نمایش‏های خیابانی‏ای باشد که گاه طی تمام مدت بیست و چهار ساعت ادامه دارند و شهر را زنده نگاه می‏دارند.

نکته‏ی جالب این است که در هر گوشه‏ای از شهر، سالنی برای اجرا درست شده و حتی کافه‏ها و بارهای کوچک به مکان‏هایی برای اجرا تبدیل شده‏اند و میزبان اجراهایی در بخش «فرینج» یا حاشیه‏ی جشنواره هستند.

جشنواره‏ی بین‏المللی ادینبورگ از سال ۱۹۴۷ آغاز به‏کار کرده است و میزبان آثاری بوده که ویژه‏ی این جشنواره انتخاب شده‏اند. اما از همان سال‏های اول یک سنت حسنه هم در کنار این جشنواره شکل گرفته است و آن بخشی به نام «فرینج» یا حاشیه است که حال دیگر در حاشیه نیست و به بخش مهمی از جشنواره‏ی ادینبورگ تبدیل شده است که طی آن ۲۰هزار هنرمند به اجرای کارهای خودشان می‏پردازند.

قضیه این است که در همان سال‏های اولیه، وقتی چند گروه نمایشی برای بخش بین‏المللی جشنواره انتخاب نمی‏شوند، تصمیم می‏گیرند که خودشان هم‏زمان سالن‏هایی را در ادینبورگ اجاره کنند و به اجرای نمایش‏شان بپردازند. این اجاره کردن سالن در کنار جشنواره، سال‏های سال ادامه پیدا می‏کند تا این‏که تبدیل به «جشنواره‏ی فرینج» می‏شود که خود از عظمت خاصی برخوردار است. البته اضافه کنم که انتخابی برای این بخش وجود ندارد و هرکس می‏تواند با اجاره‏ی یک سالن، نمایش خود را در جشنواره‏ی فرینج اجرا کند.

همین پا گرفتن جشنواره‏ی فرینج باعث رونق شهر ادینبورگ شده است. سال گذشته تنها برای بخش فرینج، یک میلیون و هشتصد‏هزار بلیط برای ۲۱۰۰ نمایش فروخته شده‏ است. تعداد گروه‏های نمایشی امسال به ۲۴۵۳ گروه رسیده که ۱۷درصد رشد را هم نشان می‏دهد.

البته همین امر منافع اقتصادی بسیاری را نیز برای این شهر به‏ارمغان آورده است. به شکلی که تمام هتل‏ها و رستوران‏ها غالباً پر هستند و هتل‏ها در طول جشنواره با قیمت‏های بسیار گزافی به توریست‏ها اجاره داده می‏شوند.

مجموع درآمد شهر در سال گذشته، به خاطر ۱۲ جشنواره‏ای که در این شهر برگزار می‏شود، به ۱۸۴ میلیون پوند رسید که رقم بسیار قابل توجهی است.

البته فقط هنرهای نمایشی نیستند که در جشنواره‏ی ادینبورگ مورد توجه قرار می‏گیرند، بقیه‏ی هنرها نیز بی‏نصیب نیستند و جشنواره‏های مختلفی در این شهر برگزار می‏شود.

جشنواره‏ی هنرهای تجسمی که میزبان آثار مدرن و کلاسیک بسیاری است، در گالری‏های مختلف شهر برپا است و جلوه‏هایی از هنر معاصر و کلاسیک را برای تماشاگران زنده می‏کند.

از جمله، امسال نمایشگاه «باغ‏های امپرسیونیست‏ها» در گالری ملی اسکاتلند برپا می‏شود که میزبان آثار درخشانی از اگوست رنوار، ماتیست، وان‏گو، گوستاو کلیم و… است که تصویر نسبتاً جامعی از هنر امپرسیونیست‏ها و ستایش آن‏ها از طبیعت را ارائه می‏دهد.

در همین گالری، نقاشی‏های کوبک، نقاش معروف دانمارکی که در سن ۳۷ سالگی درگذشته، گرد آمده است که این هم مورد توجه واقع شده است.

بسیاری از چید‏مان‏ها و ویدئو‏آرت‏ها هم در گالری‏های کوچک شهر به‏نمایش درآمده‏اند و مورد توجه قرار گرفته‏اند.


جشنوار‏ه‏ی کتاب ادینبورگ نیز جشنواره‏ی باشکوهی است و از نویسندگان مختلف برای سخنرانی دعوت می‏کند و سمینا‏رهای مختلفی برگزار می‏شود. هرساله فقط ۲۰۰هزار بلیط برای شرکت در این جشنواره به‏فروش می‏رسد. امروز چهار برنده‏ی جایزه‏ی بوکِر در جشنواره شرکت می‏کنند و سخنرانی دارند.

در کنار همه‏ی این‏ها جشنواره‏ی «تتو» یا خالکوبی نیز برگزار می‏شود.

هم‏چنین یک جشن بزرگ نظامی است که هرساله ۲۰۰هزار نفر را به خود جلب می‏کند و هرشب در طول جشنواره‏ برگزار می‏شود.

جشنواره‏ی فرینج از ششم اوت آغاز شده و امروز آخرین روز خود را طی می‏کند. اما جشنواره‏ی بین‏المللی از سیزدهم این ماه آغاز شده است و تا پنجم سپتامبر ادامه خواهد داشت.

امسال در جشنواره‏ی بین‏المللی آثار متفاوت و غالباً چشم‏گیری از کشورهای مختلفی مانند امریکا، برزیل، شیلی، اکوادور و چند کشور دیگر به‏نمایش درآمده‏اند که از میان آن‏ها گروه رقص پیناباوش، طراح رقص برجسته‏ای که به‏تازگی فوت کرده است، اجرای بسیار درخشانی داشت و مورد توجه منتقدان قرار گرفت و منتقدان مختلف غالباً پنج ستاره به این اجرا دادند.

هم‏چنین اجرای جذابی از مردیت مانک، با فضای روحانی‏ای که بر این اجرا حاکم بود، تماشاگران را مبهوت کرد و تصویری که ارائه می‏داد، تصویری جالب و زنده از مفهوم صدا بود. همین مسئله باعث شد که در طول اجرا یک فضای روحانی در سالن ایجاد بشود و همه مجذوب این نمایش بشوند.

اجرای فلامینکویی از پاکو پنیا، چهره‏ی برجسته‏ی موسیقی فلامنکو باقی مانده است که در شب‏های آتی برگزار خواهد شد.

این مسئله را هم اضافه کنم که در بخش بین‏المللی هیچ اثری از ایران پذیرفته نشده است. همان‏طور که سال پیش نیز پذیرفته نشده بود. اما دو سال پیش دو اثر از ایران که از کارهای عباس کیارستمی و آتیلا پسیانی بودند، در این بخش حضور داشت.

امسال فقط در بخش فرینج اثری مربوط به ایران شرکت دارد. نام این اثر «لهستان سه، ایران دو» است که کاری مشترک از مهرداد سیف کارگردان ایرانی ساکن بریتانیا و یک کارگردان لهستانی است که بازی فوتبال بین لهستان و ایران در سال ۱۹۷۶ دست‏مایه‏ی کار قرار گرفته است و نگاهی به تاریخ و وقایع سیاسی‏- اجتماعی سال‏های اخیر در این دو کشور دارد.

این نمایش با نگاهی به زندگی خصوصی خود کارگردان‏ها، در ترکیب با وقایع سیاسی‏- اجتماعی، سعی دارد این وقایع را با زندگی خصوصی ترکیب کند و مخاطب را در اتفاقاتی که در هردو کشور افتاده است، دخیل کند.