پنجاه‌سالگی یک هنرمند شورشی

نادر افراسیابی

شون پن، بازیگر سرشناس سینمای هالیوود و همسر سابق مادونا، خواننده‌ی موسیقی پاپ که تاکنون دو بار جایزه‌ی اسکار را از آن خود کرده است، فقط به خاطر هنر بازیگری‌اش خبرساز نیست. او یک بار، در ژوئن ۲۰۰۵، پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به عنوان گزارشگر روزنامه‌ی سانفرانسیسکو کرانیکل به ایران سفر کرد و با کسانی مانند هاشمی رفسنجانی گفت و گو کرد. شون پن در یونیسف از فعالان حقوق بشر است و پس از سرکوب معترضان به نتیجه‌ی انتخابات ریاست جمهوری در ایران، با اعتصاب غذا از مردم ایران حمایت کرد. این بازیگر شورشی اکنون در آستانه‌ی پنجاه سالگی قرار دارد.

شون پن اصولاً علاقه دارد که او را به عنوان یک انسان شورشی و معترض ببینند. در فیلم سینمایی «میلک» با مشت گره‌کرده و روحیه‌ی معترض در نقش هروی میلک، فعال مدنی که برای برابری حقوق هم‌جنسگرایان آمریکایی مبارزه می‌کرد ظاهر شد. به خاطر بازی در نقش میلک، شون پن دومین جایزه‌ی اسکار را از آن خود کرد. وقتی که برای دریافت جایزه‌اش روی صحنه رفت، به جای آنکه به سادگی تشکر کند، در برابر میلیون‌ها نفر که مراسم اهدای جایزه‌ی اسکار را تماشا می‌کردند، در سخنرانی پرشوری از حقوق هم‌جنسگرایان دفاع کرد.

شون پن عقاید سیاسی دارد و بی‌پروا عقایدش را بیان می‌کند. در سفرش به ایران از پوشش اسلامی و از شلوغی و آلودگی تهران انتقاد کرد و از تناقض‌های فرهنگی در ایران سخن گفت. او همچنین در یک برنامه‌ی تلویزیونی از رئیس جمهور هائیتی و ناتوانی او در یاری رساندن به زلزله‌زدگان هائیتی سخن گفت.

بیست سال پیش شون پن به جرم کتک‌کاری به زندان افتاد. هنگام فیلم‌برداری فیلم «Colors» او با چند تن از عوامل فیلم درگیر شده بود و آنها را کتک زده بود. یک بار هم به خاطر اینکه همسر سابقش مدونا را کتک زده بود به دادگاه فراخوانده شد. در پاییز گذشته به یک عکاس پاپاراسی که زیاد از حد به او نزدیک شده بود، حمله کرد، به او دشنام داد و با لگد او را زد. یک ویدیو به مدت ۳۴ ثانیه این صحنه را نشان می‌دهد. در ماه مه شون پن باز به دادگاه احضار و محکوم شد.

شون پن بیشتر در نقش کسانی بازی می‌کند که از جامعه رانده شده‌اند. او به شخصیت‌های خودسر، یاغی و پر از تناقض علاقه‌ی زیادی دارد؛ شخصیت‌هایی مانند کریستوفر مک‌کندلس که در سال ۱۹۹۲ جنازه‌اش را در آلاسکا یافتند. شون پن در سال ۲۰۰۸ بر اساس زندگی مک کندلس فیلم «into the Wild» را با بازی امیلی هیرش کارگردانی کرد. این فیلم که از عشق به بدویت نشان دارد، از برخی لحاظ نمایانگر روحیه‌ی شورشی و معترض شون پن است.

پروژه‌ی بعدی شون پن این است که بر اساس زندگی پرماجرای دوریان پاسکویتس فیلمی بسازد. پاسکویتس که پزشک بود، در سال‌های ۱۹۶۰ دست از طبابت کشید و با همسرش و ۹ فرزندش زندگی کولی‌واری را در پیش گرفت. او از زندگی شهری دست کشید و با خانواده‌ی پرجمعیتش به دامن طبیعت پناه آورد. از ساحلی به ساحلی دیگر می‌رفت و بیش از دو دهه با ورزش «موج سواری» یا «سرفینگ» زندگی‌اش را گذراند. پاسکویتس مالکیت را کاملاً نفی می‌کرد و اعتقاد داشت که عشق به تملک مبدأ همه‌ی بدبختی‌های انسان است. او هشت پسر و تنها دخترش را هرگز به مدرسه نفرستاد.

پاسکویتس هم در سال‌های دهه‌ی پنجاه مانند شون پن دو بار طلاق گرفته بود و از زندگی‌اش ناراضی بود. او ابتدا به اسرائیل سفر کرد و مدتی مانند عیسی مسیح در بیابان‌ها زندگی کرد، اما بعد از مدتی به «موج‌سواری» روی آورد. او اعتقاد داشت که منشأ جنگ‌ها زندگی جنسی ارضاء نشده است. تصمیم گرفته بود که با یک‌صد زن همبستر شود. اما وقتی به بیست و پنجمین زن زندگی‌اش برخورد، به او دل باخت و با او ازدواج کرد. ژولیت سومین زن پاسکویتس بود و تا آخر عمر در کنار او و با او زندگی کرد. شون پن هم اکنون پس از جدا شدن از همسرش در سانفرانسیسکو همراه با دو فرزندش زندگی می‌کند. زندگی و شخصیت پاسکویتس از هر نظر با روحیه‌ی شون پن جور درمی‌آید.

شون پن برای نخستین بار در سال ۱۹۸۱ در فیلم «روزهای هیجانی در بلندی‌های هیجمانت» بازی کرد. «غافلگیری شانگهای» همراه با مدونا، «راه کارلیتو» همراه با آل پاچینو، «بازی» همراه با مایکل داگلاس، «من سام هستم»،«۲۱ گرم»، «ترور ریچارد نیکسون»، «مترجم» همراه با نیکل کیدمن، «همه‌ی مردان شاه»، «میلک» از مهم‌ترین فیلم‌هایی‌اند که شون پن در آنها بازی کرده است.

در سال ۱۹۹۱ شون پن به کارگردانی روی آورد و فیلم «Indian Runner » را ساخت. او در این فیلم شخصیت دو برادر را واکاوی می‌کند. یکی از این دو برادر حافظ قانون و دیگری قانون‌شکن است.

شون پن سال ۲۰۰۱ بر اساس نمایش‌نامه‌ای از فریدریش دورن‌مات فیلم «قول» را ساخت. جک نیکلسون در این فیلم نقش یک کارآگاه خصوصی را به عهده دارد.

شون پن تاکنون پنج بار کاندید جایزه‌ی اسکار شده است. نخستین جایزه‌ی اسکار را در سال ۲۰۰۴ به خاطر بازی در «رودخانه‌ی مرموز» ساخته‌ی کلینت ایستوود دریافت کرد و با وجود آنکه به خاطر اعتراض به ساز و کار سینمای تجاری هالیوود در مراسم اسکار حضور نمی‌یافت، این بار شخصاً در این مراسم شرکت کرد و در سخنانی از کلینت ایستوود تشکر کرد.

در سال ۲۰۰۲ شون پن اعلان‌های تبلیغاتی در روزنامه‌ی واشنگتن پست منتشر کرد و در آن اعلان‌ها از جرج بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا خواست که از حمله‌ی نظامی به عراق خودداری کند.

در فاجعه‌ی موسوم به «کاتارینا» که در سال ۲۰۰۵ ساکنان نیواورلئان را بی‌خانمان کرد، به آنجا رفت و به جمع امدادرسانان پیوست. در فاجعه‌ی زلزله‌ی هائیتی او چندین ماه در هائیتی اقامت داشت و موفق شد سازمان جی پی را برای یاری‌رسانی به بی‌خانمانان هائیتی تأسیس کند.

شون پن تابستان سال گذشته از همسر دومش رابین رایت پس از سیزده سال زناشویی جدا شد. او دور از هالیوود در شهرک دورافتاده‌ای در شمال سانفراسیسکو زندگی می‌کند.