فروش کله‌پاچه بیش از فروش کل سینمای ایران!

امیر محمد بهرامی نوا

در این یک هفته منتهی به نیمه تابستان، هرچه فکر کردیم دیدیم اوضاع از آنچه فکرش را می‌کردیم ناجورتر است. از یک سو به فیلمی مجوز داده‌اند و اجازه اکران به آن نمی‌دهند، از سوی دیگر عبدالحسین برزیده، کارگردان خودی سینمای ایران، دادش درآمده که چرا او را قاطی بازی نمی‌کنند. از میان خبرهای ریز و درشت هفته پیش، چندتایی را برگزیده‌ایم که به تفصیل در ادامه می‌خوانید.

یک: ۲۳ فیلم آماده نمایش، اما در کدام سینما؟!

هفته گذشته بنیاد سینمایی، گزارش مراحل مختلف تولیدات سینمای ایران را در قالب یک جدول منتشر کرد. طبق این جدول تا اول مردادماه جاری، ۲۳ فیلم آماده نمایش (اکران نشده)، ۱۱ فیلم در مرحله صداگذاری، ۱۳ فیلم در مرحله تدوین، ۱۱فیلم در مرحله فیلمبرداری و ۱۰۶ فیلم در مرحله پیش‌تولید قرار دارند. همچنین یک فیلم از تولیدات امسال نیز اکران شده است.

فیلم‌های از ما بهتران (مهرداد فرید)، در چشم باد (مسعود جعفری‌جوزانی)، زندگی با چشمان بسته (رسول صدرعاملی)، سه درجه تب (حمیدرضا صلاحمند)، به سوی آفتاب( فریال بهزاد)، بعد‌از‌ظهر سگی سگی ( مصطفی کیایی)، یه جیب پر پول (قدرت‌ا‌لله صلح‌میرزایی)، عروسک (تکخال) (ابراهیم وحیدزاده ) و نزدیک‌تر از آشنا (رضا سرکانیان) آماده نمایش هستند. از دیگر فیلم‌های آماده نمایش می‌توان به قصه پریا (فریدون جیرانی)، سفید و سیاه (قاسم جعفری)، پرنده‌باز (عطاالله سلمانیان)، دردسر بزرگ (مهدی گلستانه)، دلقک‌ماهی (عباس مرادیان)، بستنی یخی، داماد خجالتی (آرش معیریان)، بخشگی شانس (کاظم راست‌گفتار)، برف روی شیروانی داغ (محمدهادی کریمی)، سه نفر روی یک خط (خسرو ملکان)، مواد (علیرضا داودنژاد)، پایان دوم (یعقوب غفاری)، پیتزا مخلوط (حسین قاسمی‌جامی)، خانه امن است (ناصر رفایی) و روانخانه (عباس خواجوند) اشاره کرد.

در چشم باد

۱۰۶ فیلم در مرحله پیش از تولید به سر می‌برند که از این میان ۱۴ پروژه بیش از ۵۰ درصد مرحله پیش‌تولید را گذرانده‌اند. همچنین فیلم ازدواج در وقت اضافه از میان تولیدات سال سینمایی جاری اکران شده است.

دو: سینمای ایران به کام فیلم اولی‌ها

اختصاص بیش از ۳۰ درصد پروانه‌ساخت فیلم‌های سینمایی به فیلم‌های اول، این نگرانی را ایجاد می‌کند که سینمای ایران شکلی نیمه‌حرفهای پیدا کند. اواخر دهه ۷۰ برای کنترل نحوه ورود کارگردانان فیلم اولی به سینمای ایران، کانون کارگردانان سینمای ایران در توافق با معاونت سینمایی، مسئولیت گزینش کارگردانان فیلم اولی را برعهده گرفت. اعتراضهای گسترده به این طرح موجب شد در سال ۱۳۸۴ معاونت امور سینمایی و اداره کل نظارت و ارزشیابی متولی ارزیابی کار کارگردانان فیلم اولی شوند.

این روزها در شرایطی که مسئولان در بخش دولتی سینما مسئولیت تصمیمگیری در مورد کارگردانان فیلم اولی را برعهده دارند، شاهد صدور تعداد قابل توجهی پروانه ساخت برای کارگردانی هستیم که میخواهند نخستین فیلم سینمایی خود را کارگردانی کنند. در ۸۰ پروانه ساخت سینمایی از ابتدای سال تاکنون، حدود ۲۵ پروانه ساخت اعطا شده برای فیلم اولی‌هاست که دانستن نام کارگردان و تهیه‌کنندگانش خالی از لطف نیست.

اسامی کارگردانان و تهیه‌کنندگان فیلم اولی: مهدی عظیمی میرآبادی، رضا درمیشیان، مهدی مظلومی، محمدرضا خاکی، قربان محمدپور، فاطمه ابوالقاسمی (تهیه‌کننده)، بهاره رضایی، فرهاد گلی (تهیه‌کننده)، پدرام علیزاده، حمید طالقانی، فرزاد اژدری، کامشاد کوشان، علی بهادر (تهیه‌کننده)، ماشاالله شاهمرادی‌زاده، روح‌انگیز شمس، عباس مرادیان، بهمن گودرزی، مانلی شجاعی‌فرد، افسانه منادی، محمدعلی صفورا و عطالله سلیمانیان.

سه: سینمای بی داد

هفتم مرداد اولین سالگرد درگذشت مردی بود که به گردن سینمای ایران دین بسیار دارد؛ سیف‌الله داد که یکی از درخشان‌ترین دوره‌های مدیریتی را در سینمای ایران به نام خود ثبت کرد و نگاه بی‌بدیلش را در کمتر کسی می‌شد سراغ گرفت.

مراسم تشییع سیف الله داد

هفته گذشته مجلس یادبودی به نام او برگزار شد که دوستانش گرد هم آمدند و از سینمای بی داد ما گفتند. احمد مسجدجامعی، وزیر ارشاد دوره دوم ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، در مراسم سالگرد این هنرمند فقید سینما گفت: «افرادی که طی سال‌های پرفراز و فرود با سیف‌الله داد همراه بودند، با وجود شوق حضور، امروز جایشان در این مجلس بسیار خالی است.

البته قطعاً بسیاری از نهادهای صنفی که سیف‌الله داد در آن‌ها نقش داشته، در پی برگزاری بزرگداشتی مناسب برای او هستند تا یاد او گرامی داشته شود و در ذهن افراد باقی بماند. او که مقررات سینمایی کشور را رقم می‌زد، معتقد به آزادی بود و برای آزادی آن قدر تبصره نمی‌گذاشت که عملاً فضای کار برای هنرمند نمونه و خلاق حذف شود. او به خلاقیت و آزادی اندیشه فکر می‌کرد و در عین حال اقتدار شخصیت و منشی خاص داشت و می‌توانست با گفتگو، همکاران خود را متقاعد کند که وارد برخی حوزه‌ها نشوند.»


وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: «سیف‌الله داد ظرفیتی داشت که موجب می‌شد به خلاقیت هنرمندان احترام بگذارد و آزادی افراد را محترم بشمارد. او با ظرفیت بالایی که برای گفتگو داشت، به راحتی می‌توانست دیوار بلند بی‌اعتمادی میان نظریه‌پردازان و مدیران اجرایی را مرتفع کند. وی تلاش‌های متعددی برای بازگرداندن هنرمندان فرهنگی داشت و به تنوع و تکثر فرهنگی که موجب نشاط جامعه می‌شد، فکر می‌کرد.»

چهار: فروش کله‌پاچه بیش از فروش کل سینمای ایران!

علیرضا رییسیان در یک برنامه تلویزیونی گفت: «اگر منتقدان فیلم مرا انتخاب می‌کردند تعجب می‌کردم؛ منتقدانی که رییس‌شان در برنامه‌ای می‌گوید فلان فیلمساز را باید اعدام کرد.» رییسیان که برای نقد فیلم چهل‌سالگی‌اش به برنامه تلویزیونی آمده بود، خطاب به کارشناس برنامه گفت: «با توجه به ذائقه‌ای که از فراستی در این برنامه شناخته‌ام باید بگویم که خوشحالم او فیلمم را دوست ندارد؛ چرا که به‌هرحال دیده‌ایم او طرفدار چه نوع فیلم‌هایی است. «چهل‌سالگی» بینندگان بسیاری داشته و قطعاً اگر فیلمی الکن و نامناسب باشد تا این اندازه بیننده ندارد.»

علیرضا رییسیان

وی با بیان این‌که در سال گذشته فروش کله‌پاچه بیش از فروش کل سینمای ایران بوده، اظهار کرد: «مردم سال گذشته نزدیک به دو برابر هزینه‌ای را که برای سینما صرف کرده‌اند خرج کله‌پاچه کرده‌اند و این گویای آن است که مردم رفتارهای فرهنگی را ترک کرده‌اند. اکنون برنامه‌ شما به نوعی فرهنگ و سینما را تبدیل به مساله می‌کند و این امر مثبتی محسوب می‌شود.»

رئیسیان در ادامه درباره‌ عدم انتخاب «چهل‌سالگی» توسط انجمن منتقدان تصریح کرد: «اگر انجمن منتقدان فیلم مرا انتخاب کند جای تعجب دارد. رییس این انجمن یک‌بار در برنامه‌ای اعلام کرده بود که باید ما را اعدام کنند. من که در ۲۵ سال تنها پنج فیلم ساخته‌ام و این‌قدر روی کارهایم دقت داشته‌ام، اگر اکنون قرار باشد به واسطه‌ این انجمن به عنوان برترین انتخاب شوم باید به کارم شک کنم.»

وی ادامه داد: «مدیریت فرهنگی ما به مراتب عقب‌تر از سینمای ایران است و بحث حاکم شدن فیلم‌های سخیف هم مربوط به امروز نیست. این فیلم‌ها طی سه یا چهار سال است که تولید می‌شوند و اکنون این سوال مطرح است که چه کسی سینمای میانه‌رو را از بین برد و نگذاشت که آن سینما جان بگیرد؟ چه کسی نگذاشت افرادی مانند رخشان بنی‌اعتماد، کیانوش عیاری و فریدون جیرانی طی این سال‌ها فیلم بسازند؟

باید روی این مسائل تمرکز شود. اگر زمانی فیلمی اکران می‌شود و یک سینمادار هم به حمایت از آن نمی‌پردازد، یا در زمانی فیلمی با حمایت یک سینمادار اکران می‌شود این‌ها همه جای بررسی دارد. من امیدوارم که مردم فیلم سینمای مستقل را تنها نگذارند و هر حمایتی که نسبت به این فیلم‌ها دارند با رفتن به سینما ابراز دارند.»

پنج: زنده‌ایم، زندگی نمی‌کنیم!

فاطمه معتمد‌آریا را که حتماً می شناسید، بانوی بازیگر سینمای ایران که این روزها ترجیح می‌دهد وقتش را در امور خیریه صرف کند تا شغل اصلی خودش. او می‌گوید: «سینما این روزها التهاب‌زده است و شرایط طبیعی ندارد، بنابراین در حالت غیرطبیعی نمی‌توان به ایده‌آل‌ها فکر کرد. این روزها سینما فقط نفس می‌کشد تا زنده باشد. متأسفانه تمام مراجع و مراکز سینمایی بحران‌زده‌اند و درحال اثبات خود هستند و به جای آنکه بتوان بعد از ۳۰ سال با قاطعیت درباره‌ سینما حرف زد، همه به نقطه‌ اول رسیده‌اند و می‌خواهند همه‌چیز را از اول شروع کنند.»

فاطمه معتمد آریا

این بازیگر سینما همچنین به تازگی از جشنواره‌ی «گرانادا»ی اسپانیا بازگشته است و در این جشنواره به خاطر‌ «فعالیت در ارتقاء حرفه‌اش» تقدیر شده است و برای داوری در چند جشنواره‌ بین‌المللی هم دعوت دارد. فاطمه معتمدآریا درباره‌ فعالیت‌های دیگرش نیز گفت: «یکی از اعضای همیشگی «محک» هستم و از ابتدا در این موسسه‌ خیریه عضو بودم و هنوز هم در زمینه‌های فرهنگی‌شان فعالیت می‌کنم و همچنان با بنیاد «مهرآفرین» همکاری دارم، به علاوه در بنیاد کودک که فعالیت‌شان متمرکز بر بورس تحصیلی است، نیز هستم.»

شش: سانس سینماها تا یک بامداد

سال گذشته طرحی در سینماهای ایران اجرا شد به نام اذان تا اذان. در ماه رمضان که سینمای ایران دوره رکودی ناخواسته را می‌گذراند، این طرح باعث رونق سینماها شد و امسال هم بناست این طرح دوباره اجرا شود. بر این اساس، آخرین سانس سینماها در ماه رمضان ساعت یک بامداد تعیین شد. طرح‌هایی هم داده شد که با چالش‌هایی همراه بود. یکی از اینها طرح اکران فیلم‌های قدیمی بود که با آن مخالفت شد. سخنگوی شورای صنفی نمایش از مخالفت این شورا با اکران فیلم‌های خاطره‌انگیز سال‌های قبل در طرح اذان تا اذان خبر داد.

علی سرتیپی در این باره گفت: «ظرفیت نمایشی ما در سینما محدود است و نسخه‌های خانگی فیلم‌های خاطره‌انگیز سه دهه سینمای ایران در اختیار مردم قرار دارد. به همین دلیل، بهتر است این فرصت را در اختیار فیلم‌های جدید قرار دهیم.» وی همچنین درباره طرح بلیت نیم‌بها در طرح اذان تا اذان افزود: «سال گذشته نیز بلیت سینماها از افطار به بعد به صورت نیم‌بها ارائه می‌شد که خوشبختانه با استقبال خوبی نیز روبرو شد. به همین دلیل، این طرح را امسال نیز عملی می‌کنیم. طرح اذان تا اذان در بین مخاطبان سینما جا افتاده و امسال با کمک معاونت سینمایی و سینما شهر قطعاً با استقبال بیشتری نیز روبرو خواهیم شد.»

سرتیپی در ادامه عنوان کرد: «با حمایت سینما شهر قرار است به مخاطبانی که در این یک ماه به دیدن فیلم‌ها بروند جوایزی اهدا شود و مراسم انتخاب برگزیده‌ها همزمان با روز عید فطر برگزار خواهد شد. جزئیات این برنامه در جلسه این هفته شورای صنفی نمایش بررسی می‌شود.»

همچنین علیرضا سجادپور، رییس اداره نظارت و ارزشیابی، هم تاکید کرد ظرفیت‌های نمایشی که با طرح اذان تا اذان به وجود می‌آید نباید به فیلم‌های قدیمی اختصاص یابد.

مدیر اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «هنوز درباره اکران فیلم‌های قدیمی و خاطره‌انگیز در شب‌های ماه رمضان و در قالب طرح اذان تا اذان تصمیم نگرفته‌ایم. فکر می‌کنم با توجه به کمبود سالن و ظرفیت نمایشی محدودی که سینمای ایران دارد نمایش فیلم‌های قدیمی اجحاف به فیلم‌های جدید و در نوبت اکران است.» وی ادامه داد: «طرح اذان تا اذان طرحی موفق بود که توانست مردم را به سالن‌های سینما بیاورد، موفقیت این طرح و طرح نمایش فوتبال در سینماها نشان می‌دهد که سینمای ایران قابلیت جذب مخاطب و برنامه‌ریزی برای رونق دادن به سالن‌های سینما را دارد، اما هر برنامه و طرحی باید به نفع سینمای ایران باشد.»

این تهیه‌کننده افزود: «هنوز در شورای اکران در حال گفت‌و‌گو و بحث درباره اجرای این طرح هستیم و نظر نهایی را به زودی اعمال می‌کنیم. اما شاید منصفانه‌تر باشد از این ظرفیتی که به وجود می‌آید به نفع فیلم‌های جدید استفاده کنیم، اختصاص سالنی از مجموعه‌های چند سالنه به نمایش فیلم‌های خاطره‌انگیز، کاستن از ظرفیت نمایشی فیلم‌های تازه است.»

هفت: فرجام امثال من و حاتمی‌کیا جوانان را فراری می‌دهد

عبدالحسن برزیده، کارگردان فیلم سینمایی دکل، کوتاهی مسئولان سینمای دفاع مقدس و بی‌‌توجهی آنها به فیلمسازان این سینما را عامل رکود فیلمسازی در حوزه دفاع مقدس دانست. برزیده از شناخته‌شده‌ترین سینماگران دفاع مقدس است که در دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری از میرحسین موسوی حمایت کرد و در حال حاضر مغضوب ارگان‌های دولتی ایران شده است.

عبدالحسن برزیده

عبدالحسن برزیده گفت: «سینماگران نسل جدید برای فعالیت در سینمای دفاع مقدس به نسل قبل نگاه می‌کنند، آیا فرجامی که ابراهیم حاتمی‌کیا، من یا فیلمسازان دیگر داشته‌ایم طوری است که نسل جدید سینماگران ترغیب شوند به سمت سینمای دفاع مقدس بیایند؟ این سرنوشت نسل جدید را ترغیب نمی‌کند، فراری می‌دهد. شرایط فیلمسازی برای کارگردان‌های جوان و قدیمی‌ به یک اندازه سخت و ناگوار است و این شرایط، فیلمسازان را سردرگم کرده است.»

این نویسنده و کارگردان افزود: «من فیلمنامه‌ای جنگی دارم که در زمان آقای رضاداد تصویب شد و قرار بود ساخته شود اما با تغییر مدیریت بنیاد فارابی، ساخت این فیلمنامه منتفی شد و اعلام کردند که برزیده از ارزش‌های دفاع مقدس بریده است. نگاه مدیران سینمایی به فیلمسازان دفاع مقدس این است؛ از آنها انتظار دارند در یک مسیر تکراری حرکت کنند.»

وی ادامه داد: «بر خلاف شایعه‌ها و نظرهای منفی درباره سینماگران دفاع مقدس، من و همکارانم مانند ابراهیم حاتمی‌کیا، احمدرضا درویش، عزیزالله حمیدنژاد و دیگران، هرگز از فیلمسازی درباره دفاع مقدس خسته نشده‌ایم، تجربه نشان داده بیشتر این فیلمسازان کارهای سخت و بزرگی انجام می‌دهند و نسبت به سال‌های قبل حرفه‌ای‌تر شده‌اند، پس توانایی‌های این نسل کم نشده، بی‌مهری مدیران سینمایی بیشتر شده است.»