گفتگو

زیبایی‌های دیگ سوخته، ظروف نشسته و کثیف

«زیبایی‌های دیگ سوخته، ظروف نشسته و کثیف» عنوان نمایشگاه عکسی است که از ۲۴ اردیبهشت در گالری «او» رشت برپا شده است. موسی علیجانی، فیلم‌ساز، آهنگساز و نویسنده‌ی ۴۳ ساله مجموعه‌ی ۱۱۴ عکس از دیگ‌های سوخته و ظروف نشسته را به معرض نمایش گذاشته است. علیجانی می‌گوید: «این نمایشگاه عکس، ادامه‌ی ذهنیتی است که من در ساخت آخرین فیلمم به نام دیگ از آن استفاده کردم. دیگ، آخرین ساخته‌ی من، فیلمی ۱۵ دقیقه‌ای است، درباره فردی که از همسرش جدا شده، تنها زندگی می‌‌کند و دچار افسردگی شده است.»

فیلیپ گلس: وقت زیادی نداریم

موسیقی فیلمِ «ساعت‌ها» تنها یکی از شاهکارهای فلیپ گلس، آهنگساز مشهور آمریکایی است. او که یکی از سرآمدان موسیقی مینی‌مالیستی دنیاست، موسیقی فیلم‌هایی چون ترومن شو، زندگی بدون توازن و کاندون را هم ساخته و سه بار کاندیدای دریافت جایزه اسکار شده است. گلس، یکی از بهترین موزیسین‌های جهان در نیمه‌ی دوم قرن بیستم است. او موسیقی مجلسی، موسیقی فیلم و اپرا می‌سازد. «جعبه‌ی موسیقی گلس»، بازآفرینی ده آلبوم از او به تازگی منتشر شده است. گلس در گفت و گو با گاردین، پاسخ‌هایی کوتاه به سوالات خبرنگار این نشریه داده است.

هوشنگ چالنگی: رادمنش سرآمد شعر موج ناب بود

سیروس رادمنش، که روز یک‌شنبه درگذشت، از شاعرانی بود که در دهه‌ی ۵۰، همراه با شاعرانی چون هوشنگ چالنگی، هرمز علی‌پور، فرامرز سلیمانی، سید علی صالحی، آریا آریاپور و یارمحمد اسدپور، شعر موج ناب را خلق کردند. هوشنگ چالنگی، شاعر درباره‌ی او می‌گوید: «‌در مقایسه با زمان ما که گروهی شدیم‌، بیژن الهی از لحاظ سطح دانش و سطح هستی‌شناسی و زیباشناسی‌، بالاتر از ما و بقیه بود. به همین دلیل کار او را قبل از این‌که به ما برسد، منتقدین در سطح بالایی می‌دانستند؛ به همین شکل سیروس در بین شاعران موج ناب، از همه بالاتر بود.»

کارگاه آموزشی گرافیک در مترو تهران

این هفته فضای متروی تهران متفاوت است. قرار است تعدادی کارآموز زیر نظر یک مدرس در کارگاهی آموزشی کار ‌کنند که در ایستگاه مترو نمایش داده شود. فرزاد ادیبی، طراح گرافیست که آثار او در چندین کشور به نمایش گذاشته شده است، از این هفته در یک حرکت جدید، یک دوره کارگاه آموزشی در تهران برگزار می‌کند. در این زمینه با فرزاد ادیبی، مدرس این ورک‌شاپ گفت و گو کردم.

والس، جایزه‌ای علیه سانسور ادبی

قرار است سایت ادبی والس، چهارمین جایزه‌ی ادبی خودش یعنی والس را با موضوع رمان منتشر نشده برگزار کند. سعید طباطبایی، دبیر جایزه‌ی ادبی والس می‌گوید: «‌در حوزه‌ی رمان و داستان و شعر و به‌طور کل حوزه‌ی ادبیات، وضعیت خیلی آشفته‌ای است که البته مسوولان وزارت ارشاد همیشه این را به مسایل اداری تا مسایل ایدئولوژیک و سیاسی ربط دادند. ما هم امیدواریم واقعاً این‌چنین باشد. یعنی نظر ایدئولوژیکی در بین نباشد و هرچه زودتر رمان‌ها، مجموعه داستان‌ها و کتاب‌های شعری که بی‌شمار هم هستند و در بایگانی وزارت ارشاد مانده‌‌اند، مجوز بگیرند.»

«آرزوهای بزرگی برای نامی پتگر داشتم»

نامی پتگر، نقاش نام‌دار ایرانی، بعداز ظهر روز سه شنبه بر اثر سکته قلبی در نوشهر درگذشت. نامی پتگر، نمایشگاه‌های متعددی از کارهایش در داخل و خارج از ایران برپا کرده بود. ‌حسین خسروجردی، نقاش معاصر در گفت و گو با زمانه درباره‌ی نامی پتگر می‌گوید: «‌او در نقاشی روح بزرگی داشت و خیلی به دنبال نشانه‌های جوهری هنر ایران بود. وقتی کار ایشان را نگاه می‌کنیم، عمیقاً یک اتصال خیلی درونی با این هنر می‌بینیم.»

مرتضاییان آبکنار: لغو مجوز کتاب، با پول جبران نمی‌شود

حسین مرتضاییان آبکنار، نویسنده‌ی رمان لغو مجوز شده‌ی «عقرب روی پله‌های راه‌ آهن اندیمشک» که با این کتاب برنده‌ی جایزه‌ی گلشیری هم شده‌، درباره‌ی اظهارات رییس دیوان عدالت اداری درباره‌ی جبراخسارت لغو مجوز کتاب‌ها می‌گوید: «انگار یک سری چیزها را در این مملکت با پول می‌شود خرید. ولی به نظر من، همه‌چیز را نه. در بخش فرهنگی این خسران را نمی‌شود با پول جبران کرد. نویسنده‌ای که دوست دارد اثرش خوانده شود، نمی‌‌دانم چه مبلغی قرار است به او تعلق بگیرد یا در واقع چه می‌خواهند بکنند یا از لحاظ قانونی چه مدارجی را می‌خواهد طی شود که او به حق و حقوق معنوی خودش برسد.»

فولادوند: «۱۲بهمن هم فکر نمی‌کردیم انقلاب شود»

دکتر حامد فولادوند، استاد دانشگاه، نویسنده و مترجم آثار فلسفی است که خارج از کشور شهرت بیشتری از داخل ایران دارد. او به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نیچه‌شناسان ایران از دید اهالی فلسفه معروف است. فولادوند در روزهای شکل‌گیری جنبش ماه می ۱۹۶۸ در فرانسه زندگی می‌کرد و خودش هم یکی از شورشیان این جنبش بوده است. او یکی از سرنشینانِ دومین هواپیمایی بود که روز ۱۲ بهمن از پاریس به تهران آمد. با این نویسنده که سابقه‌ی تدریس به افرادی نظیر ابراهیم یزدی و حسن حبیبی را هم دارد، درباره‌ی جنبش ماه می، و نسبت‌اش با انقلاب اسلامی ایران گفت و گو کردم.

سناپور: «ارشاد خود را پاسخگوی نویسنده نمی‌داند»

این روزها نمایشگاه بین‌المللی کتاب درحالی برگزار می‌شود که بسیاری از ناشران با توانی کمتر از قبل در این نمایشگاه شرکت کردند. چون مدت‌ها است که کتاب‌های آن‌ها در وزارت ارشاد منتظر مجوز است. برای بررسی مشکل تشدید ممیزی در دو سال اخیر با یک نویسنده و یک ناشر گفت وگو کردم. حسین سناپور، نویسنده‌ و فلامک بردایی، مدیر انتشارات بازتاب‌نگار در گفت و گو با زمانه از ممیزی می‌گویند. فلامک بردایی می‌گوید: «چرا باید در ارشاد یک عده‌ای بنشینند و تصمیم بگیرند که هفتاد میلیون مردم ایران چه بخوانند و چه نخوانند. این هفتاد میلیونی که هروقت راهپیمایی می‌شود می‌گویند خلق قهرمانند، هر وقت می‌آیند رای می‌دهند، انتخاب آن‌ها مقدس می‌شود؛ ولی یک کس دیگر برای آن‌ها تصمیم بگیرد که چه کتابی بخوانند.»

ناتاشا امیری: «با سانسور کنار می‌آیم»

کتاب جدید ناتاشا امیری‌، «عشق در چهارراه دوم»، چند وقت پیش بعد از چاپ به‌ خاطر طرح جلد لغو مجوز شده است. امیری در گفت و گو با زمانه می‌گوید: « الان حساسیت‌هایی زیادی وجود دارد و روند صدور مجوز کلاً خیلی طولانی شده است. از وقتی که من قرارداد بستم با ققنوس، تقریباً دوسال می‌گذرد. روند خیلی طولانی‌ای بود. یعنی خود من واقعاً احساس می‌کنم خیلی طول کشید. البته اعتراض و شکایتی ندارم، چون بالاخره این مساله‌‌، خیلی عمومی است و شامل همه هم می‌شود. حالا بعضی‌ها نه ‌ماهه گرفتند، بعضی‌ها هشت‌ ماهه و بعضی‌ها هم خب کمتر بوده.»

وضعیت تاتر امسال فاجعه بود

قطب‌الدین صادقی: «آنچه کردند فقط این بود که تشکل‌ها را نابود کردند. نمی‌فهمم چرا. جهان امروز، جهان تشکل است. جهان ساختارهای نوین است. بحث مدیریت، اصلاً براساس ساختار است. این‌ها هرکاری کردند، در راستای نابود کردن این ساختارها بود. این‌ها، منهای سوء‌نیت، اصلاً ندانم‌کار هستند.»

سروش، خلافِ دین نگفته است

دکتر آرش نراقی، پژوهشگر فلسفه‌ دین در گفت و گو با زمانه درباره روشنفکری دینی و نظرات اخیر دکتر عبدالکریم سروش می‌گوید: «‌من از این بزرگان (سروش و شبستری) گله‌مندم که چرا دیدگاه‌های خود را روشن و سرراست بیان نمی‌کنند، و زبانی مبهم و چند‌پهلو برای طرح نظرات خود برمی‌گیرند، و نیز چرا در طرح و پیرایش ساختار استدلالی بحث خو،د وسواس و دقت لازم را به خرج نمی دهند. البته این ابهام و ایهام در مقام طرح آرا تاحدّی قابل فهم است. متأسفانه در جامعه ما فضای بحث علمی در بسیاری حوزه‌ها، از جمله قلمرو مباحث دینی و الهیاتی چندان گشوده نیست، و صاحبنظران گاهی از طرح بی‌پروا و صریح آرای خود به حق بیم دارند.»

عاشق طبیعت بود

نیکول فریدنی، عکاس برجسته طبیعت‌گرای ایرانی به دلیل عوارض ناشی از سرطان پروستات و عفونت ریوی درگذشت‌. او ۵۰ سال بطور مداوم عکاسی کرد و بعنوان عکاس طبیعت‌گرا شناخته می‌شد‌. درباره این عکاس فقید، با مسعود معصومی، از اساتید عکاسی و علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا که هر دو از دوستان او بودند گفت و گو کردم.

حالا می‌خواهم پسر واقع‌بینی باشم

چاپِ کتاب‌های بنی‌عامری همیشه یا مشکل مواجه شده است. آخرین نمونه‌اش همین کتابِ «فرشته‌ها بوی پرتقال می‌دهند» که بلافاصله بعد از انتشار برنده‌ی جایزه‌ی منتقدین مطبوعات شد. حسن بنی‌عامری در گفتگو با زمانه از رمانش و حواشی انتشار کتاب‌هایش می‌گوید.

«دینم را به شعر ادا کردم»

این روزها سریال شهریار از شبکه‌ی دوم تلویزیون ایران پخش می‌شود. کمال تبریزی روایت جذابی را از زندگی این شاعر ایرانی ارائه کرده است. اما پخش این سریال با یک شگفتی همراه است. اردشیر رستمی، طراح شناخته شده، است. کمتر کسی است که پیگیر کارهای هنری باشد و آثار درخشان رستمی را ندیده باشد. او که حالا تجربه‌ی بازیگری هم دارد، در گفت و گو با رادیو زمانه از بازی‌اش در سریال شهریار می‌گوید.

«چپ جدید، فقط به دنبال سود اجتماعی است»

دکتر پیمان وهاب‌زاده در گفتگو با رادیو زمانه می‌گوید: «چپ جدید در جهان، چپی است که بیشتر طرفدار اندیشه‌ی دموکراتیک یا پیوند دادن دموکراسی با نوعی عدالت اجتماعی است. گرایش عمده در چپ امروز، چپی است که در بعضی موارد حتی ضد قدرت سیاسی است. نه از این نظر که بخواهد قدرت سیاسی را بگیرد؛ بلکه با کل اندیشه‌ی قدرت سیاسی مشکل دارد.»

«بعد از براهنی، همه پرت گفتند»

علی نگهبان، شاعر و محقق ایرانی مقیم ونکوور کانادا معتقد است که شاعران ایرانی به جای «چه گفتن» و یا «چگونه گفتن»، به «چرا گفتن» بیندیشند. او می‌گوید: «در فرهنگ ما همیشه به شکل انتزاعی سراغ نظریه پردازی ادبی رفته‌اند. مساله‌ی ما در مشکلات شعرمان، صرفاً ادبی نیست. مساله این است که ما زندگی فردی خودمان را جدی نمی‌گیریم. مساله های فردیمان گیرمان نمی شوند. وگرنه ما خودمان کم مساله نداریم. براهنی شاید از معدود کسانی باشد که تلاش کرد زندگی خود را سرودی کند.»

کلاغ، استعاره وضعیت امروز ماست

«معمولاً یکی از ویژگی‌هایش دزدی است. نان و گوشت را به طور مرتب به الیاس نبی می‌رساند. یا در یک داستان عاشقانه‌ی چینی، باز کلاغ نقش خوبی دارد که کلاغ‌ها دسته‌جمعی بال به بال هم می‌دهند و پلی می‌سازند بین چند ستاره در کهکشان، تا دو معشوقه‌ای که به دو ستاره‌ی مختلف تبعید شده‌اند بتوانند به هم برسند. البته نقش‌های مثبت کلاغ خیلی معدود است همیشه نقش‌ کلاغ در اسطوره‌ و ادبیات نقشی منفی و بیشتر شیطانی است.»

«هیچ مقام مسوولی، کمک معنوی و مالی نکرد»

«الان ما در ایران شاید بیست و سه، چهار دپارتمان تاتر داریم، ده، دوازده هزار دانشجوی تاتر داریم، حتی من شنیدم که چند وقت پیش در ایران دانشگاه تاتر و موسیقی باز شده است. آن وقت چنین مجموعه‌ای یک جلد کتاب تاریخ تاتر ایران ندارد که از اول تا به انتها را در بر بگیرد. هیچکدام از این مراکز با من تماس نگرفتند که این کتاب چه شد. آیا شما به کمک نیاز دارید‌؟».

بازگشت به رقص روی لیوان‌ها

این روزها نمایش «‌کوارتت»، به کارگردانی امیر کوهستانی، در تالار مولوی تهران روی صحنه است. مهین صدری، بازیگر و نویسنده‌ی کوارتت، در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید: «در آلمان ذهنیت ما خیلی نسبت به بازیگری عوض شد. به طور کل تجربه‌ی اجرا در آلمان خیلی روی ما تأثیر گذاشت. آنجا ما به مدت دو ماه هر روز هشت ساعت تمرین می‌کردیم و در تمرین‌ها متن شکل می‌گرفت. فکر می‌کنم بعد از آن، نگرش کوهستانی نسبت به متن‌هایش عوض شد».