آینده ایران از نگاه روشنفکران


نگاه روشنفکران به آینده، در گفت و گو با دکتر احمد زیدآبادی، دبیر کل دفتر سازمان ادوار تحکیم وحدت - بخش دوازدهم:
ناامیدی‌، نتیجه بی‌قدرتی جامعه

دکتر احمد زیدآبادی، دبیر کل دفتر سازمان ادوار تحکیم وحدت و روزنامه‌نگاری که در زمینه مسایل ایران و خاورمیانه قلم می‌زند، معتقد است که تصویر مثبتی از جامعه ایران در ذهن مردم در کوتاه‌مدت به‌وجود نمی‌آید و اتفاقاً مردم به‌دلایل اقتصادی از آینده ناامید هستند. در دوازدهمین برنامه برنامه نگاه روشنفکران آینده، با احمد زیدآبادی گفت وگو کردم.



نگاه روشنفکران به آینده، در گفت و گو با عبدالرضا تاجیک، روزنامه‌نگار- بخش یازدهم:
«جامعه‌، سردرگم است»

عبدالرضا تاجیک، روزنامه‌نگار و دبیر سرویس سیاسی روزنامه‌ی توقیف‌شده‌ی «شرق» اعتقاد دارد که جامعه‌ ایران به‌جای نجات‌دهنده، الان به دنبال روش مناسب تحول است. تاجیک می‌گوید: «‌من احساس می‌کنم الان در این شرایطی که هستیم، مردم دنبال این هستند که ببینند چگونه می‌توانند با کاهش هزینه‌ها به آن مطالبات خودشان و به آن خواسته‌های خودشان برسند. اگر مردم به آن مرحله برسند، قطع به یقین بدانید که نظر خودشان را صریح اعلام خواهند کرد.»



نگاه روشنفکران به آینده در گفت و گو با دکتر علیرضا رجایی - بخش دهم:
«جامعه‌ی ما، مادی شده است»

در قسمت دهم از مجموعه برنامه‌های نگاه روشنفکران به آینده، دکتر علیرضا رجایی، استاد دانشگاه و فعال سیاسی در گفت و گو با زمانه می‌گوید: «‌جامعه ایران از انقلاب مشروطه به این سو طالب پیشرفت بوده، ولی موانعی برای پروژه‌ی مشروطیت که به هرحال در منظر سیاسی، یک پروژه‌ی غربی‌شدن بود، وجود داشته که انقلاب اسلامی باید آنها را حل می‌کرد. این بحثِ تئوریک مساله‌ است. ولی یک ملت تاریخ‌مند و به‌خصوص ملتی که اعتقادات اسلامی هم دارد‌، این مسیر را خیلی پیچیده‌تر طی می‌کند تا ملتی که این قدمت را ندارد یا ایدئولوژی‌ بالاتری نسبت به تجدد دارد.»



نگاه روشنفکران به آینده در گفت و گو با دکتر نعمت‌الله فاضلی - بخش نهم:
ساختن، مستلزم ویران کردن

نعمت‌الله فاضلی، مردم‌شناس ایرانی نگاه خوش‌بینانه‌ای به حال و آینده‌ی ایران دارد. به اعتقاد او دغدعه‌های جامعه‌ی امروز ایران، تفاوت چندانی با دغدغه‌های جوامع توسعه یافته ندارد. او در گفت و گو با زمانه می‌گوید:«گاهی اوقات تصور می‌کنیم همه‌ی بشریت دارند در آرامش و سکون و به‌اصطلاح یک آسایش بهشتی زندگی می‌کنند و ما در دوزخ‌ هستیم. در‌ حالیکه این‌گونه نیست. من خودم به‌عنوان فردی که هم در اروپا زندگی می‌کنم و هم در ایران هستم، دارم به چشم خودم می‌بینم که این مسایل واقعاً همه‌ جای دنیا کم و بیش وجود دارد.»



نگاه روشنفکران به آینده در گفت و گو با دکتر سعید معیدفر - بخش هشتم:
رخوت جامعه، آبستن حوادث سیاسی

دکتر سعید معیدفر، رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران می‌گوید که جامعه‌ی ایران برای رسیدن به آینده‌ی بهتر باید آرمانخواهی را کنار بگذارد. او می‌گوید: «‌بی‌توجهی هم انفعال نیست... خود همین کاهش مشارکت، نوعی واکنش سیاسی‌ است. اگرچه ظاهراً کناره‌گیری است، ولی این کناره‌گیری خودش پیام دارد و خودبه‌خود هرچه جلوتر بیاییم، اگر این نزاکت سیاسی در جامعه کم بشود، خصوصاً در بین بخش‌هایی که یا مناطقی که سطح تحصیلات عالی و شهروندی بیشتر می‌شود؛ خواه‌ناخواه در یک‌جایی ساختار سیاسی جامعه یا باید نسبت به آن واکنش نشان بدهد، یا اینکه با این بی‌توجهی و یا عدم پاسخگویی آن اقشار به هرحال ناچار به پذیرش یا احتمالاً انتظار تغییرات تند را در آینده داشته باشد.»



نگاه روشنفکران به آینده در گفت و گو با دکتر محمد ملکی - بخش هفتم:
«توفان تغییرات، در راه است»

محمد ملکی، نخستین رییس دانشگاه تهران در سال‌های پس از انقلاب، با اطمینان خاطر از طوفان قریب الوقوع تغییرات در جامعه ایرانی حرف می‌زند. او می‌گوید: « قتی حاکمیت راه‌های منطقی را می‌بندد، راه‌های تند پیش می‌آید. ببینید من باز یک مثال می‌زنم در جریان سال ۴۴ که مهندس بازرگان و دوستان او را دستگیر کردند. یک جمله‌ای مهندس بازرگان در دادگاه گفت که به نظر من این جمله تاریخی است. خطاب به دستگاه و دربار و شاه و اینها گفت شما مطمئن باشید که ما آخرین گروهی هستیم که با شما قانونی برخورد می‌کنیم. اگر شما ما را هم سرکوب بکنید، شما مطمئن باشید که فردا این نسل، روش دیگری را در پیش خواهد گرفت.»



نگاه روشنفکران به آینده در گفت و گو با رضا علیجانی- بخش ششم
لباسِ تنگ بر تنِ جامعه‌ی چاقِ ایران

رضا علیجانی، فعال ملی- مذهبی، خودش را یک روشنفکر دینی در مکتب شریعتی می‌داند. او که سردبیر مجله‌ی توقیف شده‌ی ایران فردا بوده، معتقد است که وضعیت فعلی جامعه‌ی ما مثل آدم چاقی است که بر تنش لباس تنگ پوشانده‌اند. در قسمت دیگری از مجموعه‌ی نگاه روشنفکران به آینده، با رضا علیجانی گفت و گو کردم. او می‌گوید: «در تاریخ ایران، سلطنت و روحانیت، ‌دو نهاد قدرتمندی بودند که کشور ما را حفظ کردند. جدا از ارزش‌گذاری مثبت یا منفی که بخواهیم داشته باشیم. فقط بخواهیم کارکردی نگاه کنیم،خب، سلطنت سرنگون شده و امکان بازگشت آن هم تقریباً نزدیک به صفر است. اما روحانیت به قدرت رسیده است.»



نگاهِ روشنفکران به آینده؛ بخش پنجم: گفت و گو با آرش نراقی
خرافه‌گرایی، نتیجه‌ی بی‌آیندگیِ جامعه

دکتر آرش نراقی، پژوهشگر فلسفه دین و نویسنده‌ی کتابِ «رساله ی دین شناخت: مدلی در تحلیل ایمان ابراهیمی» در گفت و گو با زمانه درباره‌ی رخوت و یاس در جامعه ایران می‌گوید: «‌در جامعه‌ای که مردم برای حل معضلات زندگی این جهانی خود هیچ راهی جز توسل به نیروهای غیبی ندارند، باید بدانیم که یک جای کار لنگ است، در آن جامعه قانون و عدالت حاکم نیست. نیروهای غیبی جایگزین محاسبات و سنجش‌گریهای عرفی و عقلانی نیست. هرجا که آن نیروهای تنها ملجای مردم باشند، معنایش این است که ساختار سیاسی و اجتماعی آن جامعه بیمار و ناکارآمد است.»



نگاه روشنفکران به آینده در گفت و گو با هوشنگ ماهرویا- بخش چهارم
اقتصاد نفتی و تنبلی روشنفکران

هوشنگ ماهرویان عدم شناخت مبانی و موانع توسعه را دلیل رخوت جامعه ایرانی می‌داند. به اعتقاد او اقتصاد نفتی باعث تنبلی مفرط حتا در بین روشنفکران شده است. در چهارمین قسمت از برنامه‌‌ی نگاه روشنفکران به آینده، هوشنگ ماهرویان، نویسنده و محقق به بحث درباره علل شیوع بی‌آیندگی در جامعه می‌پردازد.



گفت گو با دکتر سعیدمدنی، جامعه شناس:
جامعه ایران، در آستانه‌ی تحول است

برای آگاه شدن از اندیشه‌های شماری از شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی ایران درباره‌ی آینده کشور، هر هفته به سراغ یکی از آنها می‌روم. اینبار دکتر سعید مدنی، جامعه شناس و استاد دانشگاه مهمان رادیو زمانه است. سعید مدنی معتقد است جامعه‌ی ایرانی، علیرغم همه‌ی مشکلات موجود، در آستانه‌ی دگرگونی‌های مثبتی قرار دارد.



نگاه روشنفکران ایرانی به آینده
علوی‌تبار: ما روشنفکران هم مقصریم

دکتر علیرضا علوی‌تبار، معتقد است که کوتاهی‌های مبلغان دینی و تلخ اندیشی‌های بیش از حد روشنفکران، در نا‌امیدی مردم ایران نسبت به آینده، نقش مهمی دارد. در دومین قسمت از برنامه‌ی نگاه به آینده، دکتر علی‌رضا علوی‌تبار میهمان رادیو زمانه است.



آینده ایران از نگاه روشنفکران -1؛ گفت و گو با ماشاالله شمس‌الواعظین:
حکومت‌ها، مهمان تاریخ هستند

در سال‌های اخیر، فراتر از هر اتفاقی که در جامعه ایران رخ داده، نا‌امیدی عمومی، بیش از هر چیز مشهود است. قصد داریم در برنامه‌ای به نام، روشنفکران و آینده، با روشنفکران و اندیشمندان ایرانی درباره‌ی علت پیدایش بی‌آیندگی در جامعه‌ی ایرانی، گفت‌وگو کنیم. ماشاء‌الله شمس‌الواعظین میهمان اولین قسمت از برنامه‌ی روشنفکران و آینده است.