روزی برای زمین

بیژن روحانی

چهل سال پس از نام‌گذاری روز ٢٢، آوریل برابر با دوم اردیبهشت ماه، به نام «روز زمین»، زیستگاه مشترک ما با خطراتی بزرگتر از گذشته تهدید می‌شود. گرچه تغییرات آب و هوایی یکی از بزرگترین چالش‌های زیست محیطی در دوران کنونی است با این حال انسان اگر بخواهد همچنان قادر است چرخ‌های اقتصاد و صنعت خود را طوری بچرخاند که زیان‌های کمتری به محیط زیست وارد شود.

چهل سال پیش در بهار سال ١٩٧٠، سناتور آمریکایی گیلورد نلسون، به امید آن‌که حساسیتی برای حفظ محیط زیست در میان سیاستمداران برانگیزد، کارزار بزرگی را در سراسر ایالات متحده به راه انداخت و ٢٢ آوریل را «روز زمین» نامید.

برگزاری «روز زمین» وارد چهلمین سال خود شد

طبق آمار سازمان یونسکو اکنون بیش از هفده هزار سازمان و نهاد مختلف به برنامه جهانی «روز زمین» پیوسته اند و تخمین زده می‌شود در این روز حدود یک میلیارد نفر از مردم دنیا در برنامه‌های مختلفی که به همین منظور برگزار می‌شود، شرکت کنند. هدف اصلی این برنامه‌ها از یک سو آشنا کردن مردم با راهکارهای ساده حفاظت از محیط زیست و از سوی دیگر حساس کردن نهادهای تصمیم گیری و دولتمردان نسبت به مسائل مهم زیست محیطی است.

در واشنگتن دی.سی پایتخت ایالات متحده، «جنبش روز زمین» کارزار بزرگی را تدارک دیده است که در آن شرکت کنندگان از اعضای کنگره آمریکا خواهند خواست قوانین موثرتری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای وضع کنند.

به جز گردهمایی‌های بزرگ و نمایشگاه‌های مختلف، برگزار کنندگان این روز با مشارکت یونسکو در تعدادی از کشورها برنامه‌های آموزش مسائل محیط زیستی را در مدارس ابتدایی و برای کودکان اجرا خواهند کرد. در اسلواکی برنامه آموزشی تفکیک و بازیافت مواد، در چین بحث‌های آموزشی در مورد کاهش گاز دی اکسید کربن و در برزیل برنامه‌های هنری با محور محیط زیست جزو سرفصل‌های تدارک دیده شده برای این روز هستند.

آموزش مسائل ساده محیط زیستی در مدارس از مهمترین برنامه‌های روز زمین است

همچنین برنامه زیست محیطی سازمان ملل برای جوانان، برگزار کنندگان این روز را تشویق کرده تا با اختصاص فضای کوچکی در اطراف خانه یا مدرسه به کودکان و نوجوانان، یک فعالیت سازگار با محیط زیست در آن انجام دهند. این فعالیت می‌تواند شامل پاکسازی محیط، کاشت درخت و یا هر عمل دیگری در جهت آشنا شدن با طبیعت و حفاظت از آن باشد.

گرچه مرزهای سیاسی انسان‌ها را از یکدیگر جدا کرده است، اما سرنوشت همه به حفاظت از خانه‌ی مشترکی بستگی دارد که در آن زندگی می‌کنیم. شاید این یکی از پیام‌های اصلی بزرگداشت «روز زمین» باشد.


آلودگی‌های پالایشگاه تهران

پالایشگاه تهران همچنان از نظر برخی معیارهای زیست محیطی با استانداردهای جهانی فاصله دارد. مدیرکل سازمان محیط زیست استان تهران روز چهارشنبه پس از انجام بازدید از پالایشگاه این شهر گفت: واحد دودكش سولفيد پالايشگاه تهران همچنان مشكل دارد و ميزان خروجی آن بسيار بالا و بیش از حد استاندارد است. او اظهار امیدواری کرد پروژه‌ای که در این خصوص در حال انجام است تا آخر سال جاری به بهره‌برداری برسد.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، علی اشرفی‌پور در مورد نشت نفت از پالایشگاه تهران به محیط و آلوده شدن خاک منطقه گفت: پالایشگاه تهران یک فعالیت ٤٠ ساله دارد. نشتی‌های چند دهه گذشته ناشی از خطوط انتقال نفت فرسوده، مخازن نفتی شركت توزيع و پخش نفت و همچنین به دليل فرسودگی كف مخازن نفتی پالايشگاه و لوله كشی‌هايی است كه در زير خاك صورت گرفته است.

پالایشگاه تهران

با این که بخشی از لوله‌های فرسوده در سال‌های اخیر تعویض و بازسازی شده‌اند اما بنابرگفته مسئولان محیط زیست استان تهران به نظر می‌رسد همچنان مشکل آلودگی‌های محیطی همچنان باقی مانده است. به گفته علی اشرفی پور هم اکنون برای رفع این آلودگی‌ها ٤٠٠ حلقه چاه استحصال مواد نفتی از منابع خاكی در وسعت ٣٦ كيلومتر مربع ايجاد شده است كه روزانه حدود ٧٠ هزار ليتر نفت نشت کرده را از خاک استحصال كرده و به خطوط توليد باز می‌گرداند.

بنابر تحقیقات یک شرکت ژاپنی که نتایج آن در سال ۱۳۸۴ خورشیدی منتشر شد، يک و نيم ميليون مترمکعب مواد نفتی در محيطی به وسعت دويست هکتار به خاک و منابع زيرزمينی رسوخ کرده و سفره های آب را تا سطح هفت متر آلوده است.

به جز ژاپنی‌ها، هم اکنون محققان دانشگاه تهران نیز مشغول مطالعه در مورد چگونگی پاکسازی خاک منطقه از آلودگی‌های نفتی هستند که هنوز نتایج این مطالعات منتشر نشده است.

پالايشگاه تهران در سال‌های اخیر يك سيستم تصفيه بيولوژيك راه‌اندازی كرده است. از سوی ديگر خريد و نصب دو دستگاه سانتريفيوژ كه لجن‌های حاصل از تصفيه فاضلاب را به لجن خشك و بی‌خطر تبديل می‌كند و خريدن دستگاه زباله‌سوز برای سوزاندن لجن‌های مرده و بيولوژيك نيز از جمله اقدامات موثر پالايشگاه تهران برای کاهش آلودگی‌ها بوده است.

با این حال پاکسازی منطقه‌ای گسترده در جنوب تهران با چنین سطح از آلودگی‌های نفتی، نیازمند اعتبارات مالی فراوان است که تاکنون به اندازه کافی تامین نشده است. مدیرکل محیط زیست استان تهران از مسئولان وزارت نفت خواست تا موضوع آلودگی پالایشگاه تهران را یک موضوع ملی تلقی کرده و برای تامین اعتبار جهت پاکسازی این منطقه اقدام کنند.