چرا حریم شخصی مهم است؟

پال دوگویید
برگردان: ونداد زمانی

در بخش نخست این مقاله، آقای پال دوگویید، متخصص علوم ارتباطات، در حین بررسی و بازبینی کتاب «درک حریم شخصی» نوشته‌ی آقای دانیال سولوو به مواردی از شکستن حریم خصوصی مردم توسط شرکت‌های بزرگ ارتباط جمعی نظیر گوگل، یاهو و فیس بوک اشاره کرد.

در بخش دوم دوگویید، توجه خود را معطوف این سوال خوهد کرد که چرا حریم شخصی مهم است؟

ما به گونه‌ای مداوم مشغول تکوین هویت خودمان در طول زندگی هستیم و داشتن حریم شخصی، امکانی است ضروری برای پناه دادن به دغدغه‌های شخصی‌مان. در واقع حریم شخصی گریزگاهی است که می‌توان پس از هر انتخاب، شکست و یا اشتباه در زندگی به آن پناه برد.

مسئله مهم این است وقتی که ارزش‌های جامعه را با سلیقه خودتان هم‌ساز نبینید، چاره‌ای ندارید جز آنکه برای مبارزه با آن به فضای مطمئن خود تکیه کنید؛ فضایی که ضرورتا باید محرم راز و حس شما باشد. ولی جامعه، قابلیت مبارزه با عادت‌ها و سنت‌ها را از دست خواهد داد اگر حریم شخصی افراد و دست‌کاری نادانسته در آن، امکان تدارک پناهگاه درونی را از آن گرفته باشد.

«آدم‌ها هر از چند گاهی نیاز دارند تا به یک خلوت‌گاه پناه ببرند تا بتوانند فارغ از قراردادهای اجتماعی ماسک خود را بردارند و مجبور نباشند در معرض دید و قضاوت دیگران قرار بگیرند.»

حقیقت اصلی در این نهفته است که حق داشتن حریم خصوصی بیشتر از آنکه امری شخصی باشد، حقی است عمومی.

تلاش برای تکوین و گسترش حریم شخصی از قرن ۱۹ میلادی در غرب از شتاب بیشتری برخوردار شد. به عنوان مثال ادبیات قرن ۱۹ سرشار از داستان‌ها و قهرمانانی است که در شکل فراگیری در حال فرار از روستا و کوچ‌شان به شهر هستد. موج وسیع مهاجرتی که در حقیقت بازگو کننده تلاشی بود برای یافتن حریم خصوصی و فرار از فضای محصور کننده ولی باز روستاها.

بدیهی است که هر نوع مقاومتی در مقابل قراردادهای اجتماعی همیشه موید آن نیست که مقاومت سالمی شکل گرفته است. همان حریم خصوصی که در بازسازی شخصیت فرد موثر است، می‌تواند پوششی باشد برای اعمال غیر قانونی بعضی از افراد.

نکته‌ی مهم این است که که مبارزه با سوءاستفاده از حریم شخصی توسط عده‌ای محدود به عهده مجریان قانون است و افراد اجتماع نباید تاوان آن را با از دست دادن حریم شخصی خویش جبران کنند.

مدتی نه چندان پیش، رییس کمپانی گوگل در مصاحبه‌ای با «وال استریت ژورنال» اذعان داشت که: «این دستگاه دیجیتالی کوچک، قادر است تمام دنیا را در کف دستم قرار دهد... بهتر و مهم‌تر آن است که این ماشین کوچولو می‌داند چه کسی هستم، چه چیزی دوست دارم و چه چیزی تا به امروز خوانده‌ام؟»

سوال اصلی که آقای اشمیت نخواسته است به آن جواب دهد این است که ماشین فوق اطلاعاتش در باره‌ی ما را با چه کسی شریک خواهد گشت؟ سوالی که وسعت اهمیتش بیشتر خواهد شد وقتی که بدانیم رابطه گرمی نیز بین کورپوریشن‌ها و دولت‌ها وجود دارد.

اغلب مردم جهان بدون هیچ واهمه‌ای اطلاعات شخصی خود را مثلا با هر بار جستجوی اینترنتی در اختیار شبکه‌های فوق می‌گذارند. در فیس بوک شانس بیشتری برای مطرح کردن خود پیدا می‌کنند، برای خرید وسایل زندگی از اطلاعات اینترنتی استفاده می‌کنند، کارهای بانکی‌شان را در درون سایت‌ها انجام می‌دهند، و در همین حین هزاران کمپانی سلیقه، قدرت خرید و حتی نقشه خریدهای آینده مردم را به هم‌دیگر می‌فروشند.

کمپانی‌های بزرگ نه‌تنها با حوصله تمام و کمال مشغول جمع‌آوری اطلاعات هر روزه در باره‌ی ما هستند و از آن طریق پول می‌سازند، بلکه با آشنایی بسیار دقیقی که از ما دارند قادر هستند تا نیازها و آرزوهایی را در ما ایجاد کنند که مشتریان آنها قادر به برآورد کردن آن هستند.

اروپاییان مدت‌هاست از طریق موسسات قانونی با تهیه اساسنامه‌های حقوقی از شهروندان خود در زمینه‌ی حفظ حریم شخصی محافظت می‌کنند.

برای مقاومت در برابر کورپوریشن‌های بین‌المللی به گفته‌ی نویسنده کتاب «درک حریم شخصی» آقای دانیال سولوو، باید قوانین بین‌المللی تهیه کرد.

در واقع همان‌طور که سیاست‌مداران جنایتکار در دادگاه‌های بین‌المللی تحت تعقیب قرار می‌گیرند، به همان شکل نیز می‌توان کمپانی‌هایی که از حریم خصوصی بشر تخطی می‌کنند را وادار ساخت تا دست از ورود بی‌اجازه به دنیای شخصی آدم‌ها بردارند.