سایه‌هایی که کوتاه می‌شوند

پانته آ بهرامی

فشار افکار عمومی در ایالات متحده آمریکا دولت را وادار نموده تا حرکتی در زمینه مشکلات بیمه‌های درمانی در آمریکا انجام دهد. در این مطلب به چهار طرح مختلف می‌پردازیم.
مدل اجتماعی‌کردن بیمه‌های درمانی، مدل پرداخت‌کننده واحد، مدل ایالت ماساچوست و بالاخره طرح دولت اوباما و در همین راستا با بهرام آذین جامعه شناس گفت و گو کرده ایم:

مسئله‌ی بیمه‌های درمانی برای همگان برای اولین بار از سوی هیلاری کلینتون که درآن زمان بانوی اول امریکا بود، اساسأ مطرح شد. ولی همان موقع هم طرح هیلاری کلینتون را کمپانی‌های بزرگ آمریکایی، بیمه و کنگره آمریکا که به هر حال کمک‌های مالی بسیاری از آن می‌گیرند، خفه کرده و خود هیلاری کلینتون را هم بعد از این که این طرح را آورد، از صحنه خارج کردند و از آن موقع نقش اجتماعی‌اش را کمرنگ کردند.

بسیاری نمی‌دانند که مدل بیمه درمانی برای همه در آمریکا وجود دارد، اما تنها در یک ایالت؛ ایالت ماساچوست. در این ایالت قانون رفرم بیمه درمانی در سال ۲۰۰۶ به تصویت رسید. طبق این قانون ایالت ماساچوست برای شهروندانی‌که درآمد آنها زیر خط فقر فدرال است، صد درصد بیمه درمانی را تأمین ‌می‌کند و کسانی که تا سه برابر خط فقر درآمد دارند، تا حد مناسبی کمک‌های مالی برای داشتن بیمه درمانی دریافت ‌می‌کنند.

علاوه بر آن، این ایالت، تشکیلاتی به نام «هلس کانکتر» یا ارتباط بهداشتی به‌وجود آورده است. این تشکیلات موظف است برای افرادی که پاره‌وقت شاغل هستند، و یا کار مستقل دارند و یا در شرکت‌های کوچک زیر پنجاه نفر مشغول به ‌کارند، بیمه‌های درمانی مناسب ارائه دهد.

شهروندان ‌می‌بایست در مالیات سالانه‌ی خود نشان دهند که دارای بیمه درمانی هستند. در سال ۲۰۰۸ ایالت ماساچوست قانونی را تصویب کرد که کسانی که بیمه نیستند باید غرامت مالی بپردازند، که میزان آن دو برابر داشتن یک بیمه درمانی‌است.

به این ترتیب، این ایالت توانسته درصد افراد فاقد بیمه‌های درمانی را به زیر دو درصد برساند. مدل دیگری که مطرح است، مدل بیمه‌های درمانی اجتماعی شده ‌می‌باشد که دولت هم صاحب شرکت‌‌های بیمه خواهد بود و هم صاحب خدمات پزشکی. یعنی بیمارستان‌ها، شرکت‌های دارویی و پزشکان نیز به استخدام دولت در ‌می‌آیند. این مدل به خاطر مخالفت‌های شرکت‌های بیمه و جمهوری‌خواهان، با توجیه عدم رقابت و دولتی‌شدن خدمات پزشکی عملاً رد شده‌است.

مدل سو‌می که مطرح است، مدل single payer (سینگل پیر) یا پرداخت‌کننده‌ی واحد ‌می‌باشد.
یکی از طرح‌هایی که از قبل وجود داشته و بیش از یک دهه موضوع مشاجره بوده، طرحی است که به پرداخت‌کننده‌ی واحد معروف است. این طرح را نماینده‌ی کنگره «جان کانییرز» از میشیگان ارائه کرد.

موضوع طرح این است که دولت باید مداخله کرده و خودش تبدیل شود به بیمه‌کننده؛ و تمامی شهروندان آمریکا، جدای از این‌که با چه کسی کار ‌میکنند، کار دارند یا نه، و غیره، تحت پوشش بیمه دولتی قرارگیرند. دولت از یک سو با شهروندان به عنوان بیمه‌کننده طرف شده و به همه‌شان پوشش ‌دهد؛ و از طرف دیگر با کمپانی‌های داروسازی، با بیمارستان‌ها، دکترها و تمام کسانی که خدمات پزشکی را ارائه ‌می‌کنند ،به عنوان خریدار‌ِ از قول همه روبه‌رو ‌شود.

بیمه از عرصه‌ی بخش خصوصی خارج ‌می‌شود. منتها با این تفاوت که شرکت‌ها خارج ‌‌شوند، نه خدمت‌دهندگان؛ مثل بیمارستان‌ها، لابراتوارها، پزشکان و غیره، این‌ها طبق روال به صورت بخش خصوصی باقی ‌می‌مانند،و دولت خدمات را ازشان می‌خرد.

چگونه پولش را جبران می‌کند؟ در واقع با این فرمول‌بندی، که هزینه به شکل یک درصد معین به مالیات‌ها اضافه شده و خرج بیمه‌های اجتماعی و بیمه‌های بهداشتی می‌شود. حتا لازم نیست که به صحن سنا، وارد شود. یعنی حتا در یک کمیسیون نگه‌اش داشته‌اند و نمی‌گذارند به رأی‌گیری گذاشته شود.

در حال حاضر به عنوان آلترناتیو در رسانه‌های گروهی آمریکا هیچ پوششی به آن داده نمی‌شود؛ جنبشی ایجاد شده تا رسانه‌ها را وادار کنند که در این مورد صحبت کنند. این طرح طبیعتاً از طرف جناح راست، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های داروسازی بزرگ و غیره که دارند سودهای نجومی می‌برند از این پروسه‌ی خصوصی، الان با مخالفت روبه‌روشده است.

یکی از ادعاها این است که این درعمل سوسیالیسم است.اما این مسئله هم‌اکنون هم در عرصه‌های مختلف، در آمریکا وجود دارد. یکی که خود «مدی کر» (Medicare) است. عین همین فرمول الان دارد در مورد آدم‌های شصت و شصت و پنج سال به بالا اجراء می‌شود. کاری که طرح «کانییرز» می‌کند، این است که این را به همه تعمیم بدهند.

دوم این که نمونه‌های دیگرش در عرصه‌های دیگری نیز وجود دارد. شما نگاه کنید، ارتش امریکا یک پدیده و یک نهاد دولتی است. این ارتش تأمین‌اش از طریق مالیات‌هایی است که مردم می‌دهند. ارتش اسلحه می‌خواهد، تسلیحات و رادار و کشتی می‌خواهد. تمام این‌ها را از بخش خصوصی می‌خرد؛ خودش که تولید نمی‌کند. پس همین فرمول‌بندی در مورد ارتش هم وجود دارد، ولی کسی نمی‌گوید که ارتش سوسیالیستی شده است.

رییس جمهور آمریکا، باراک اوباما در ابتدا مایل به اجرای طرح پرداخت‌کننده‌ی واحد بود. ولی اکنون به دلیل فشار شرکت‌های بیمه و جمهوری‌خواهان او یک قدم عقب‌نشینی کرده‌است. «مینا سیگل» طرح او را این چنین بازگو می‌کند:

طرح اوباما می‌گوید که ما بیاییم یک بیمه دولتی درست کنیم؛ یک کمپانی. دولت یکی از این شرکت‌های بیمه را بگیرد و یک بیمه دولتی ارائه دهد. مردمی که انتخابشان بیمه‌های خصوصی‌است، بروند بخرند. آن‌کس که از بیمه‌اش راضی است، که راضی‌است. آن کسی که راضی نیست، دست‌کم یک بیمه‌ی خوب وجود داشته باشد. ولی شرکت‌های بیمه با این طرح مخالف‌اند. به دلیل این‌که خوب است با آن مخالف‌اند. برای اینکه فکر می‌کنند که در این صورت خب مردم همه می‌آیند این بیمه را می‌گیرند.

طبقات بالای جامعه احتمالاً در بخش خصوصی می‌مانند و طبقات پایین جامعه می‌روند به سمت بخش دولتی بیمه. این است که این (طرح) را به عنوان آلترناتیو مطرح کرده است.

ترس از این طرح چیست؟

ترس از این است که یک، هیچ کمپانی بیمه‌ای به تنهایی یک دفعه چهل و هفت میلیون بیمه‌شده در اختیار ندارد. دولت اگر بیاید (وسط)، حداقل این چهل و هفت میلیون بدون بیمه را بیمه کند، خودش به یک بازیگر بزرگ در صحنه تبدیل شده و همین‌طور رقیبی بزرگ برای بخش خصوصی؛ که خوب از این موضوع وحشت دارند. دوم این که به هر حال دولت امکانات دیگری هم دارد ،که شرکت‌های خصوصی ندارند؛ و می‌تواند صرف این مسئله کرده و خودش را در بخش دولتی رشد بدهد.

سوم این‌که از اساس مشکل ایدئولوژیک، اینجا، جدی است. از زمان ریگان تا امروز تمام رویه‌ها به سمت کوچک کردن نقش دولت بوده است و حالا یک دفعه این برنامه‌ی موجود را معکوس می‌کند. اینها وحشت دارند که سیستم به سمت سوسیالیسم برود.

طبیعتاً هم با بحرانی که در سیستم هست، این احتمال می‌رود که روی‌آوری بزرگی هم پیش‌روباشد. طرحی که اکنون مطرح است و اوباما باز دارد یک گام عقب می‌نشیند تا شاید بتواند اکثریت را بدست بیاورد و حداقل رفورم انجام بشود، حالا به هر قیمتی، این است که طرح دولتی را بلافاصله به اجرا نگذارند. بلکه یک فرجه بگذارند، که اگر رفرم بدون بخش دولتی عمل نکرد، انتخاب دولتی را بیاورند وسط.

طرحی که امروز تصویب می‌شود، لزوماً بخش دولتی درآن به کار نیفتاده است؛ بلکه تنها به صورت پتانسیلی نهفته، در آن است؛ که اگر رفرم‌های دیگردر بخش خصوصی مآثر نبود و همچنان مشکل وجود داشت، آن‌وقت بخش دولتی را به‌ عنوان یک آلترناتیو؛ بعد از مدتی یا بر اساس یکسری نشانه‌ها وارد صحنه کنند. دولت اوباما دو پله تا حالا عقب نشسته است. یکی از پرداخت‌کننده‌ی واحد برگشته به‌عنوان انتخاب دولتی در مقابل انتخاب خصوصی و الان هم دارد حتا انتخاب دولتی را مشروط می‌کند به موفقیت انتخاب خصوصی. این مشخص است، بی‌آن‌که یک برنامه‌ی رفرم در بهداشت به ثمر نرسد، امور نخواهد گذشت.