روزنامه ای که ارگان دستگاه سانسور است

علی اصغر رمضان پور

سانسور هنگامی پایدار می ماند که به طور همه جانبه مورد حمایت قرار گیرد و امکان هرگونه تلاش برای گریز از آن از جامعه سانسور زده سلب شود. نمونه بارز این رویه را در روزنامه کیهان می بینیم. این روزنامه به طور مداوم هرگونه تلاشی برای گریز از دایره سانسور را زیر نظر دارد و نه تنها به گزارش آن می پردازد بلکه از طریق تهدید یا هشدار دادن به مسئولان و با به انفعال کشاندن متهمانی که در جامعه سانسور زده امکان دفاع از خود را ندارند آنان را به «تصحیح» عملکرد خود یا حداقل سکوت وادار می کند.

برای درک بهتر آن چه به آن اشاره شد فضای حاکم بر مناقشات یک روز را در کیهان مرور می کنیم. صفحه دوم کیهان روز پنج شنبه یازدهم بهمن ماه 86 نکات جالبی در باره مناقشاتی که سانسوربرای به انفعال کشاندن سانسور زدگان می آفریند نشان می دهد:

بنیاد باران که زیر نظر خاتمی است نامه داده است به کیهان که اینکه شما گفته اید در حضور آقای خاتمی به مواضع آیت الله خمینی انتقاد شده درست نیست و «در حضور ایشان انتقادی به مواضع امام راحل نشده» و آقای سید محمد صدر، از مسئولان بنیاد باران و معاون وزیر امور خارجه در دولت آقای خاتمی، هم نامه داده اند که نقل سخنان ایشان در انتقاد از همان مواضع گفته شده درست نبوده است.

اما دست آخر کیهان دوباره حرف خودش را زده و به بنیاد باران و آقای صدر هشدار داده است که مواظب انعکاس اخبارشان در سایت های خبری که «بیگانه با رویه امام راحل هستند» باشند.

سید مرتضی سجادیان که از طرف حزب کارگزاران به عنوان مدیر مسئول روزنامه ارگان حزب معرفی شده، در مصاحبه ای که بنا بر گزارش سایت روز آنلاین و به نقل از منابع نزدیک به روزنامه کارگزاران در در پاسخ به تهدید قاضی مرتضوی دادستان عمومی و انقلاب تهران ابراز شده شرحی در همراهی خود با انتقادات به عمل آمده و بر علیه تحریریه روزنامه خود داده است.

بنا بر آنچه روز آنلاین در روز پنج شنبه 11 بهمن گزارش داده است مرتضوی از مسئولان روزنامه خواسته است تا مواضع روزنامه را تصحیح کنند و یا در غیر این صورت دادستانی وارد عمل خواهد شد. این در حالی است که مرتضی نبوی عضو مجمع تشخیص مصلحت و از اعضای تشکیلات هیات های موتلفه نیز در یادداشتی در روزنامه ایران روز چهارشنبه 10 بهمن ماه، روزنامه کارگزاران را به دلیل القای تردید در شرکت در انتخابات مورد انتقاد شدید قرار داده بود. روزنامه گارگزاران در مورد نتایج دیدار هاشمی وو خاتمیو کروبی تیتر زده بود که: «الزامى به شركت در انتخابات غيررقابتى نيست».


عین عبارات کیهان در باره اظهارات سید مرتضی سجادیان از این قرار است: «مديرمسئول روزنامه كارگزاران با انتقاد از عملكرد تحريريه جديد اين روزنامه گفت: با توجه به مسائلي كه اكنون شاهد آن هستم يا تيم جديد را تعويض مي كنم يا از اين سمت كناره گيري خواهم كرد. سيد مرتضي سجاديان مديرمسئول روزنامه كارگزاران در گفت وگو با فارس در پاسخ به اين سؤال كه به نظر مي رسد مشي روزنامه كارگزاران از شعار اين حزب كه مبتني بر اعتدال است خارج شده است، گفت: كليه مطالب روزنامه به مسئوليت مديرمسئول است و بالطبع انتخاب تحريريه نيز بايد از اختيارات مديرمسئول باشد اما متأسفانه نه تنها در انتخاب نيروهاي جديد با من هماهنگي صورت نگرفته بلكه صاحب امتياز بدون هماهنگي با من به انتخاب تيمي جديد دست زده است. سجاديان در ادامه با بيان اينكه اميدوارم در آينده نزديك شاهد يك سري تغييرات در مشي روزنامه باشيم گفت: با توجه به مسائلي كه اكنون شاهد آن هستم و خطي كه روزنامه دنبال مي كند يا اعضا را تعويض و فردي منطبق با مرام كارگزاران يعني اعتدال و رعايت خط قرمزها و نگاه حرفه اي انتخاب خواهم كرد يا از اين سمت كناره گيري خواهم كرد.

وي در ادامه افزود: ما نبايد به خاطر اطلاع رساني اصول را زير پا بگذاريم. نظام، ولايت فقيه، انقلاب و چارچوب هاي آن بايد در همه احوال مراعات شود و نبايد با قلم مان مردم را مأيوس و به اين اركان ضربه بزنيم.»

«وي در بخش ديگري از اين گفت وگو با تاكيد بر اينكه هدف من توليد مطالبي است كه موجب حضور اكثريت مردم در انتخابات شود گفت: هدف ما راهي است كه به تقويت نظام منجر شود در شرايطي كه دشمنان بيروني ما دست به شگردهاي جديد مي زنند ما بايد به تقويت بنيان هاي داخلي بپردازيم و مردم را به اتحاد فرا خوانيم تا مسئوليت خود را در مقابل دشمنان خارجي حفظ كنيم. سجاديان در ادامه اظهار داشت: مشي هميشگي ما اين بوده و با تحريريه قبلي نيز هماهنگ بوديم اما با عملكرد تحريريه جديد موافق نيستم. البته اختلاف سليقه ها طبيعي است اما اختلافي منطبق بر منطق و حفظ چارچوب ها و اصول حاكم بر نظام. ما اگر مي خواستيم نشريه اي غير از اين داشته باشيم در رسانه هاي خارجي مقاله مي نوشتيم.مشي من مشي اعتدال و رعايت چارچوب قوانين حاكمه بر مطبوعات، تعهد به نظام و ولايت فقيه، شفاف سازي به منظور ارج نهادن به زحمات دولتمردان از ابتداي انقلاب تاكنون و اطلاع رساني صحيح به مردم كه همان آگاهي كامل است، بوده است.»

«سجاديان در پايان عنوان كرد: مردم ما اگر آگاه باشند، كه هستند هميشه حامي نظام خواهند بود و تاكنون اگر آسيبي به مملكت ما نرسيده است به خاطر همين آگاهي مردم بوده است. اگر ما مردم را مايوس كنيم گناه نابخشودني انجام داده ايم.»

کیهان اظهارات آقای سجادیان را کافی دانسته و خود چیزی بر آن نیافزوده است. بازتاب این فضای مطبوعاتی را می توان در واکنش مهدی کروبی دید که در روزنامه ایران روز شنبه 13 بهمن ماه آمده است ، او در این اظهار نظر با اشاره به نشست رهبران اصلاحات - هاشمی، کروبی و خاتمی- آن را نشستی برای تشویق به حضور در انتخابات خوانده است.

نقل قول دیگر از وبلاگ آقای اکبر منتجبی روزنامه نگار وابسته به حزب مشارکت است که روزنامه کیهان از قول او چنین آورده است: «اکبر منتجبي، روزنامه نگار اصلاح طلب در وبلاگ خود نوشت: اخيراً بيانيه هايي تحت عنوان هايي مانند «كميته هاي حقيقت ياب» با امضاي افراد متعددي منتشر مي شود كه از جمله نام اينجانبان به عنوان امضا كننده بيانيه پاي آن قرار مي گيرد؛ ما بدون ورود به محتواي اين بيانيه ها و ضمن اعتراض و... نسبت به شيوه و روش امضاي بيانيه ها حداقل در مورد خودمان اعتراض مي كنيم و آن را غيردمكراتيك و مصداق نقض حقوق شهروندان از نوعي ديگر مي دانيم و اعلام مي كنيم امضاي هر بيانيه بايد با اطلاع و رضايت امضاكنندگان آن باشد و از اين رو هرگونه بيانيه اي از اين دست را پيشاپيش تكذيب مي كنيم. محمد قوچاني-اكبر منتجبي-رضا خجسته رحيمي-فريد مدرسي»

انتشار نامه ای به همین مضمون از طرف این چهار تن در سایت روز آنلاین روز پنج شنبه همان روز نشان می دهد که مضمون نقل قول شده از جانب کیهان درست است. خبر دیگر در باره دو تلویزیون ماهواره ای خارج از کشور است که تاکنون نظر رایج در بین مردم این بوده است که این دو تلویزیون ماهواره ای چون سیاستی مغایر با جمهوری اسلامی ندارند در ایران تحمل می شوند و یا حتی در برخی موارد حمایت هم می شوند. این خبر کیهان نشان از اختلاف تازه ای دانسته شده است که در میان مقامات در باره برخورد با این رسانه ها بروز کرده است. اما بخوانید اصل خبر را:

«با وجود ممنوعيت فعاليت شبكه هاي فارسي زبان ماهواره اي در تهران، برخي شبكه ها همچنان در سطح شهرهاي تهران، كرج و مناطق شمالي كشور به برنامه سازي مشغول اند. یكي از اين شبكه ها تلويزيون مهاجر است كه كليپ ها و مسابقه هاي خود را در تهران ضبط مي كند و با برخي هنرمندان ايراني به گفت وگو مي پردازد. مدير برنامه هاي حميد شب خيز مدير تلويزيون ملي ايران، pen و live نيز در تهران فعال است و برنامه هاي كنسرت دوبي خوانندگان داخلي و لوس آنجلس نشين را هماهنگ مي سازد.»

چنان که دیده می شود وجه مشترک همه این مناقشات چشم انداز انفعال نیروهای سیاسی منتقد و کارویژه نظارتی روزنامه کیهان است. موفقیت در اعمال این کارویژه نظارتی با اقدامات سایر چهره های برجسته کنترل رسانه ها و نهاد های مربوط امکان پذیر است.

اهمیت این سیاست منفعل سازی واداشتن مخالفان به تایید سیاست های رسانه ای و فرهنگی مبتنی بر سانسور است مثلاً بنیاد باران و کسانی که رهبران اصلاحات معرفی می شوند وادار می شوند اصل اینکه «مواضع امام راحل از گزند انتقاد باید مصون بماند» را بپذیرند و بر سیاست کنترلی مبتنی بر آن صحه بگذارند. به این ترتیب مخاطب در مقاومت در برابر سانسور منفعل می شود.