بهار زمانه

زمانه يک فصل کاری ديگر را با بهار نو آغاز می کند. برای رسانه ای که دو فصل را پشت سر گذاشته است تحولات آنقدر سريع اتفاق افتاده که يادداشت سرخط آنها نيز در اينجا ممکن نيست. اما امروز خوشحالم که ميزان خوانده شدن صفحات زمانه در ماه به بيش از يک ميليون و هفتصد هزار رسيده است و نسبت به آغاز دوره زمستانه تقريبا دوبرابر شده است. اين خود نشانه رشدی دو جانبه است هم در زمانه و هم در خوانندگانش. يعنی آنچه در زمانه اتفاق افتاده مخاطبان را بيشتر کرده است. و البته اين برای هر رسانه ای اسباب خرسندی و سربلندی است.

وعده های زمستانه
در طول دوره سه ماهه گذشته زمانه در برنامه های خود جاافتاده تر شده است و در سايت خود به سوی چندرسانه ای شدن حرکت کرده است. من خوشحالم که ما توانستيم تقريبا به همه وعده های زمستانی خود عمل کنيم. هم داستانخوانی نويسندگان آغاز شد و استقبال شد و هم نظرسنجی زمانه به نتايج ارزنده ای رسيد و در برنامه ريزی ما موثر افتاد. خاطرات شهرنوش پارسی پور هم از برنامه های موفق زمانه بود و يکی از تازه ترين برنامه های زمانه خاطره خوانی رضا دانشور نيز آخرين وعده زمستانه ای است که وفا شد.

لندن و تورنتو و گوتنبرگ
در همين زمستان بود که ما توانستيم زمانه را به لندن و تورنتو گسترش بدهيم و اکنون به طور مرتب و تقريبا هر روزه از لندن گزارش داريم و از تورنتو نيز يک برنامه هفتگی شنيدنی. پيشنهادهای مختلف برای رفتن به شهرهای ديگر هم رسيد اما ترجيح داديم حرکت تازه را مستحکم کنيم و صرفا به گسترش دل نبنديم. بالابردن سطح کيفی توليد مساله اصلی ما ست. در اين ميان بخت با ما يار بود که گروه راديو قاصدک و جنگ صدا که از حرفه ای های راديو هستند از گوتنبرگ و زوريخ به ما پيوستند. آنها اکنون يک ساعت برنامه روزانه توليد می کنند که قرار است نيمی از آن به بازپخش شماری از برنامه های زمانه که پرطرفدار است يا مخاطب خاص دارد اختصاص داشته باشد. به اين ترتيب توليد روزانه ما به بيش از 150 دقيقه می رسد.

نظارت و نقد و آموزش
برای بالا بردن کيفيت توليد و ارائه برنامه ها، ما تا کنون دست کم 100 هزار کلمه نقد و گزارش انتقادی سفارش داده ايم. تا کنون دو ژورناليست راديو-تلويزيونی ارشد رويهمرفته به مدت سه ماه برنامه ها را مانيتور و گزارش کرده اند و يک مخاطب جوان و فرهيخته به مدت يک ماه برنامه ها را از نظر فلسفه کاری زمانه سنجيده و گزار ش کرده که در همين وبلاگ فشرده کار او را در چند نوبت منتشر کرده ايم. يک دوره آموزشی دوهفته ای نيز هم اکنون در زمانه در حال انجام است و سپس به صور مختلف ادامه خواهد يافت.

برنامه سازان
سايت زمانه نيز هر هفته چيز تازه ای عرضه کرد. هم در ديزاين و هم در امکانات و گزينه ها. جعبه موسيقی و شهرفرنگ دو نورسيده اخير در دوره زمستانه ما بوده اند. در اين ميان زمانه در جهت تاکيد بر شخصيت و فرديت برنامه سازان خود به نخستين سايت فارسی زبانی تبديل شد که برای هر برنامه سازی صفحه ای اختصاص داد تا با اسم و رسم کارهايش را ارائه کند و ضمن آنکه در مجموعه قرار دارد حوزه فردی خود را نيز داشته باشد. امری که به شفافيت کار ما نيز کمک می کند. اين صفحات مرتبا بهينه سازی می شود تا تمام حيثيت رسانه ای خود را احراز کنند.

نمونه بيژن روحانی
مجموعه صفحات برنامه سازان،که هنوز بايد گسترش يابد تا ديگر برنامه سازان عمده را هم دربرگيرد، حاوی تاکيد مهمی نيز هست بر آن اصل رسانه ای زمانه که کار کردن با شهروندان روزنامه نگار است؛ اصلی که يکی از ويژگيهای اش کار کردن با افرادی است که آنها را از نزديک نمی شناسيم. منظورم مشخصا بيژن روحانی است. بيژن که تا زمان ايجاد صفحه اش حتی عکس او را هم نديده بوديم نمونه ای است از عملی بودن هدف زمانه. او برنامه سازی است که يکی از آبرومندترين برنامه های زمانه - يعنی ميراث فرهنگی- را می سازد بدون آنکه هم را بشناسيم و اکنون صاحب صفحه مستقل است در رديف ديگر همکاران نزديک ما. او نمونه بهترين نوع همکاری، ميان رسانه ای مانند زمانه با مخاطبان فعال خود است.

جنسيت و زمانه
برنامه های بهاره زمانه با چند برنامه شاخص آغاز شده است و ادامه می يابد. يکی از آنها برنامه ماه منير رحيمی است که به جامعه و جنسيت می پردازد. اين برنامه می کوشد نگاهی علمی و روانشناختی به مقوله تن و عشق داشته باشد تا جای خالی آثار قابل اعتماد را تاحدی پر کند. برخی انتقاد می کنند که زمانه بيش از اندازه به مقوله جنسيت توجه دارد. اما نمی توان انکار کرد که در نبود بحث های جدی در اين زمينه و با توجه به نياز مخاطبان جوان يک وظيقه مهم رسانه ای تامين مطلب در خور توجه در اين زمينه است و اگر به هر دليلی رسانه های داخلی از انجام اين کار تن می زنند رسانه های مستقل خارج از ايران وظيفه سنگين تری در قبال آموزش نسل جوان و بيان واقعيت ها در اين زمينه دارند.

خبر و جامعه
همچنين، از زمانه انتقاد می شود که خبر و تحليل جای مهمی در برنامه های آن ندارد. من به اين دوستان يادآور می شوم که زمانه در طول حيات کوتاه خود بيش از 1000 خبر کار کرده است و بيش از دو مطلب در هفته به مسائل حقوق بشری در ايران و جهان اختصاص داده است و در 300 برنامه و مقاله به مسائل زنان پرداخته است و به همين ميزان در صفحه گوی سياست که از صفحات غنی و آبرومند زمانه است تحليل و ترجمه های کمتر-کار-شده منتشر کرده است. اکنون بخش خبری برنامه ها دارای تهيه کننده مستقل است و مرتبا با تحليلگران و چهره های سياسی گفتگو می کند و در باره مسائل ايران به يک منبع دست اول تبديل شده است.

نيمرخ
زمانه يک مجله خبری و اجتماعی است. جوانان در آن جای مهمی دارند و هر کس که برای جوانان عزيز است و هر موضوعی که برای جوانان سوال است مورد توجه قرار می گيرد. ساخت برنامه کافه زمانه و راه اندازی صفحه آن از جمله به همين منظور بوده است. برنامه تازه نيمرخ هم که بر شخصيت های جوان و بحث برانگيز تکيه دارد از همين شمار است. زمانه تا کنون در هيچ خانه ای از خانه های هنرمندان و نام آوران ايرانی را نزده که نااميد برگشته باشد. تا کنون دهها چهره برجسته با زمانه گفتگو کرده اند اما در نيمرخ فرصتی تازه ايجاد می کنيم برای چهره های نسل کنونی. نسلی که تاريخ فکر و فرهنگ و رسانه و سياست فردا را می سازند.

ويدئو-بلاگ و نسخه موبايل سايت
گسترش نوجويانه زمانه در مقام رسانه نيز رنگ و بوی جوان پسند و جهان پسند دارد. هم موسيقی جای خاص خود را دارد و هم فيلم و کليپ. سوی ديگر اين برنامه ها/صفحه ها، مثلا شهر فرنگ، مشارکتی کردن آنهاست که اميدوارم بخشی از آن در بهار به نتيجه برسد يعنی راه انداختن ويدئو-بلاگ زمانه. فعلا شرح بيشتر نمی دهم تا وقتی که کار در آستانه رونمايی باشد.

اما برای آنان که علاقه مندند روی موبايل خود نسخه فشرده زمانه را ببينند و بخوانند اکنون اين امکان نهايی شده است. مخاطبان علاقه مند به اين سرويس کافی است پس از نشانی دامنه زمانه کلمه موبايل را تايپ کنند يعنی اين لينک: http://radiozamaneh.com/mobile

اين نسخه متنی است ولی بزودی نسخه صوتی زمانه هم ار همين راه در دسترس خواهد بود.

به سوی 1000 روز آينده
اجازه بدهيد سخن را با يک نوکاری ديگر به پايان ببرم. در طول سه ماه گذشته من و چند تن از دوستان در کار تنظيم متنی بوده ايم برای معرفی زمانه. زمان زيادی صرف شد تا سرانجام به اين نتيجه رسيديم که بهترين کلام در اين مقام کمترين کلام است. بر اين مبنا کتابچه "به سوی هزار روز آينده" شکل گرفت که فعلا به زبان انگليسی است. در اين کتابچه من فلسفه و سياست رسانه ای زمانه را در حدود 2500 کلمه شرح داده ام و در هر بازخوانی آن را با چند نفر خوانده و نقد کرده ايم. کلام کوتاه اين رساله با گرافيک عالی دانيال کشانی همراه شده است تا کتابچه ای متفاوت بپردازد. کتابچه ای که معرف رسانه ای متفاوت باشد. هم نوشته من و هم کار دانيال نوعی کشف و شهود بوده است زيرا از مدلی تبعيت نمی کرده است. هر دوی ما کمال طلب ايم و کار را تا روز آخر هم تغيير می داده ايم. وانگهی اينکه اين کتابچه به گفتن و تصوير کردن سخنی توجه داشته است که هنوز کمتر-شناخته است کار را دشوارتر می کرده است. هنوز هم بايد متن آن را مرتبا سنجيد و پالود.

اين کتابچه را اينک به صورت آنلاين در نسخه پی دی اف (با حجم 3.8 مگابايت ) می توانيد ببينيد. شمارگان معدودی از آن نيز منتشر خواهد شد. اما نسخه آنلاين امکان می دهد که هم هزاران نفر آن را ببينند و بخوانند و نقد کنند و زمانه را بشناسد و هم به ما امکان می دهد کار را مداوما تصحيح و تکميل کنيم. من اين خصلت را برای کار رسانه ای اصل می شناسم.


مهدی جامی

m.jami@radiozamaneh.com