دلم می‌خواست یک جفت "چشم" بخرم

سعیده امین

لوردراپه كه كنار رفت، پرتو آفتاب ظهر از دل شيشه و بعد، از لاي پرده گذشت و مستقيم خورد روي علامت طلايي بيماران هموفيلي كه روي يقه كت آقاي وكيل نشسته بود. همان علامتی كه دو آدمك قرمز و سفيد را در حالي كه قرمز زير بازوي سفيد را گرفته نشان مي‌دهد.

با درخشش آدمك‌ها، تمام تعلق خاطر وكيل جوان به موكلانش و به پرونده‌اي كه او بعد از 10 سال با موفقيت آن را به سرانجام رسانده است، مثل يك برق در ذهن آدم جرقه مي‌زند.

حيف كه چشم‌هاي وكيل 33 ساله اين درخشش را نمي‌بيند، مثل همان لحظه‌اي كه حكم دادگاه را برايش خواندند گريه بي‌صداي موكلانش را نديد.

خسارت بالا بود

مي‌گويند شما گران‌ترين وكيل كشور هستيد؟
كمي اخم مي‌كند قامت كوتاه و جثه ريزش را روي صندلي ولو مي‌كند. چشم‌هايي را كه كاملا بسته نيست و به وضوح حكايت از نابينايي مادرزادي‌اش دارد، چند بار نيمه باز و بسته مي‌كند و مي‌گويد: «اصلا! من طبق تعرفه دادگستري و كانون وكلا از پرونده هموفيلي دستمزد مي‌گيرم. اگر مبلغ بالاست به اين خاطر است كه خسارت و غرامتي كه بايد به موكلانم پرداخت شود بسيار بالاست. يك ميليارد و 500 ميليون در برابر 250 ميليارد تومان كه رقمي نيست.»

دستگاه تايپ كوچكي، خيلي تميز روي ميز كارش قرار گرفته، از آنهايي كه به خط بريل كاغذ را سوراخ مي‌كند.
اتاق در قسمتي دنج از دفتر كارش قرار گرفته است. يك ميز كار ساده چوبي، چند صندلي چرمي اداري، يك پنجره رو به آفتاب و يك قاب مجوز وكالت كه روي ديوار نصب شده و علي صابري در آن عكس سبيل دارد.

«ما تا به حال در تاريخ قضايي ايران چنين پرونده سنگيني نداشتيم.»

خوب همين ماجرا معما را پيچيده‌تر كرد. چگونه است كه يكي از سنگين‌ترين و طولاني‌ترين پرونده قضايي را به يك نابيناي كم‌تجربه مي‌سپارند؟
صابري اين توضيحات ظاهري را در مورد خودش نشانه ضعف نمي‌داند.

«6 سال بعد از به جريان افتادن پرونده هموفيلي‌ها و تزريق خون آلوده به آنان درست در نقطه‌اي كه به نظر مي‌آمد قربانيان در آن بازنده خواهند شد، رفتم سراغ يكي از موفق‌ترين وكلاي دادگستري و به او گفتم كه من پرونده را مي‌خواهم مبناي دفاع را چه بگذارم. و خيلي ساده گفت كه برو بگو خسارت مي‌خواهم. كتاب مسووليت مدني را باز كردم و دنبال مواد و بندهاي متروك قوانين مشموليت مدني گشتم. تا اينجا ماده 11 قانون مسووليت مدني كه سال‌ها در فرانسه اجرا مي‌شد را پيدا كردم.»

او اين ماده را مثل يك كشف بزرگ نزد استادان حقوقش به ثبت رساند و شروع به جمع‌آوري استدلالات بر پايه اين ماده كرد. در اين ماده كه نوعي خسارت معنوي نيز به شمار مي‌آيد دولت موظف است به خاطر صدور مجوز ورود خون‌هاي آلوده به داخل كشور خسارات قربانيان را پرداخت کند.

براي امير قويدل مسوول روابط عمومي انجمن هموفيلي ايران و عضو فعال در اين پرونده نيز در مرحله اول چندان قابل هضم نبود كه يك جوان نابينا بتواند پرونده‌اي به قطر 5/2 متر را كه 6 سال تمام روي ميز قاضي نصيرايي باز بود، ببندد.

«وقتي ماده 11 را برايش توضيح دادم و گفتم كه دولت موظف است از بيت‌المال ديه قربانيان را پرداخت كند متقاعد شد. با هم رفتيم پيش قاضي نصيرايي كه دوستي نزديكي هم با او داشتم تا ابعاد دفاع را برايش توضيح بدهم. قاضي پرونده به ما اين فضا را داد كه روي اين ماده مانور بدهيم.»

او در ضمن كار دشوارتري نيز در پيش رو داشت: «بايد سعي مي‌كردم خشم و خستگي موكلانم را به يك روحيه مدني تبديل كنم. در ابتدا مقاومت‌هايي در رابطه با دفاعم حتي حضور در اين پرونده توسط خانواده قربانيان شد اما به مرور به يك همكاري همه جانبه منجر شد.»

ميراث يك ازدواج فاميلي

زهرا و اكبر دوره اول زندگي درگير بحران شديدي شدند. آنها نسبت فاميلي داشتند اما هرگز فكرش را نمي‌كردند كه فرزند اولشان، علي، فاقد عصب بينايي باشد. اين بحران يك سال و نيم بعد دوباره براي دخترشان تكرار شد. مريم به دنيا آمد در حالي كه در همان ماه‌هاي اول زندگي روش شد كه كاملا از هر دو چشم نابيناست.

«ما در محله‌هاي پايين تهران زندگي مي‌كرديم اما والدين آگاهي داشتيم. مادرم از همان كودكي مرا بي‌پروا در ميان جمع و بين بچه‌ها هل داد و من ياد گرفتم كه چطور در كنار اين صف زندگي كنم.
دوران ابتدايي و راهنمايي را به مدارس استثنايي رفتم اما مادرم با تجربه‌اي كه در مورد من به دست آورده بود خواهرم را در مدرسه عادي گذاشت تا درس بخواند. من كه در رشته حقوق دانشگاه فارغ‌التحصيل شدم و خواهرم براي كارشناسي ارشد به تورنتو رفت و حالا دانشجوي دكتراي دانشگاه‌ هاروارد آمريكاست.»

بسيار با قطعيت صحبت مي‌كند بدون اينكه حتي يك بار در صحبت كردن از دست‌هايش استفاده كند يا به سر وصورتش حركات زائد بدهد.تنها نقطه متحرك چشم‌هاي نابينايش است كه به طور غير ارادي مدام به چپ و راست حركت مي‌کند.

«هميشه درست از زماني كه وارد دانشگاه شدم يك نفر با من است كه كتب درسي را برايم روي نوار بخواند يا برايم به خط بريل جزوه بنويسد. يك راننده هم در اختيارم است تا تمام وقت مرا به جاهايي كه كار دارم برساند. اين مساله زمان مضاعفي را از من مي‌گيرد كه اگر نبود در جهت رشدم بود.»

احساسات پايدار

در تمام طول مصاحبه، حتي يك بار از لفظ "بيمار" براي موكلانش استفاده نمی‌کند.
او برای خانواده قربانيان يا برخي از بيماران ناشي از خون‌هاي آلوده، صرفا از لفظ "موكلانم" و برای آنهايي كه از اين خون‌ها جانشان را از دست دادند از لفظ "قربانيان" استفاده مي‌كند. او در اين مدت 4 سال، رابطه عاطفي نزديكي با برخي از موكلانش پيدا كرده است.

«حسين سيراوند چندين سال است كه ايدز دارد. او كارشناس ادبيات است و من يكي از بهترين لحظه‌هاي زندگيم را با او كه اهل شعر و شاعري است مي‌گذرانم.»

علی صابری دوچرخه دو نفره‌اي دارد كه هفته‌اي يكبار به اتفاق سيراوند براي گردش و تفريح بيرون مي‌روند. «ما حتي فوتبال را با هم تماشا مي‌كنيم. حسين براي من تمام جزئيات را مي‌گويد و من واقعا لذت مي‌برم.»
عاشقانه بازي فوتبال را دوست دارد. «يكي از مواردي كه آرزو مي‌كنم كه‌اي كاش چشم داشتم زماني است كه فوتبال تماشا مي‌كنم. دلم مي‌خواست خودم پا به توپ مي‌شدم.»

اگر مي‌شد يك جفت چشم خريد، او حتما اين كار را مي‌كرد. يك ميليارد و 500 ميليون تومان بدون شك براي خريد يك چشم واقعي كافي است «اگر مي‌شد اين كار را مي‌كردم. اما در دنيا فعلا راهي براي درمان بيماري من وجود ندارد.»

پس، اين همه پول كجا صرف مي‌شود. شايد خانه بزرگ‌تر، ماشين مدل بالاتر و يا سفرهاي تفريحي ديگر.«هيچكدام! 500 ميليون را براي احداث يك مجتمع درماني بيماران هموفيلي اهدا كردم. با آن يك ميليارد هم زندگي مي‌كنم. قبلا هم همين كار را مي‌كردم. زندگي من از سطح بالايي برخوردار است و يك ميليارد، زياد آن را از اين رو به آن رو نمي‌كند.»