اینترنت برابر قیمت یک کبریت در ازبکستان

شهزاده سمرقندی

«آداش ایستاد» نویسنده سمرقندی که بیشتر در زمینه داستان‌های تخیلی فعال است به تازگی به جمع وبلاگ‌نویسان پیوسته. او معتقد است نویسنده‌های تاجیک و روزنامه‌های تاجیکی باید دراینترنت منتشر شوند تا بین تاجیکان برون‌مرزی و داخل همیستگی لازم ایجاد شود. با این نویسنده که اولین نویسنده حرفه‌ای داستان‌های تخیلی تاجیک محسوب می‌شود، گفت و گو کرده‌ام.

به نظر من امروزه اینترنت برای کسانی که در کشورهای گوناگون زندگی می‌کنند یگانه راه پیوند است. این‌ها می‌توانند به وسیله اینترنت فرهنگ خود را شکلی همگون بخشند. مثلاً تاجیک‌ها می‌توانند به موقع از اخبار فرهنگی کشورهای همسایه خود باخبر شوند.

شما از اولین نویسندگان حرفه‌ای محسوب می‌شوید که موضوعات فرهنگی و مشکلات جامعه را در وبلاگ خود مطرح می‌کنید. در واقع شما از جمله اولین کسانی هستید که اینترنت را در بین تاجیک‌ها برای امور فرهنگی به کار می‌برید.

درباره هر آن‌چه که حس می‌کنم نیاز است مطرح شود، می‌نویسم و به بحث می‌گذارم. مقاله‌های نانوشته‌ی زیادی دارم خصوصاً درباره‌ی تاجیکستان و ازبکستان. این بلاگ را برای تاحیک‌ها باز کردم تا آن‌ها را بنویسم. در آغاز، خبر نداشتند. خواست من این بود که آن‌ها را خبردار کنم. از وقتی از تاجیکستان می‌نویسم، خواننده‌های بیشتری پیدا کرده‌ام. از این بابت موفق شده‌ام که رابطه‌ای بین نویسنده و خواننده برقرار شود.

امروزه اگر کسی بخواهد مثلاً یک کتاب با دو جزوه از خود چاپ کند به بیش از هزار دلار نیاز دارد که این در سمرقند دچار و مبلغ زیادی است؛ ولی اینترنت این امکان را می‌دهد که اگر پول هم نداشته باشد، باز این کار به آسانی انجام شود.

گفتید اگر کسی پول هم نداشته باشد، می‌تواند نوشته و کتاب خود را به دست خوانندگان برساند. در حال حاضر در سمرقند دسترسی داشتن به اینترنت و استفاده از اینترنت چگونه است؟ شما خودتان وبلاگ‌تان را کجا می‌نویسید؟ در خانه اینترنت دارید؟ کافی‌نت‌هایی وجود دارد؟ قیمت‌شان چند است؟ یک شهروند معمولی می‌تواند از این امکانات استفاده کند؟

می‌تواند استفاده کند. چون گذاشتن مثلاً یک مقاله در وبلاگ با استفاده از کافه اینترنت برابر قیمت یک کبریت در ازبکستان است. در خانه هم البته همه امکان خرید کامپیوتر را ندارند. من در خانه کامپیوتر دارم. بچه‌های من هم به کامپیوتر علاقه‌مند هستند و در مدرسه‌های ازبکستان نیز مراکز کامپیوتری تشکیل داده‌اند و دانشجویان باید کار کردن با کامپیوتر را آموخته باشند.

در مرکز شهر، چرا از مردم خبری نیست. از دانشجویان دانشکده‌‌ی زبان و ادبیات، یا از دیگر دانشگاه‌هایی که با ادبیات سر و کار دارند و باید از اینترنت آگاهی داشته باشند؟


در مرکز، بخش فیلالاجی تاجیک، یعنی بخش زبان‌شناسی دانشگاه تاجیک در دانشگاه سمرقند هم تشکیل شده بود. نمی‌دانم با چه صحبت‌های برهم خورد. حالا سرپرستی تازه بر «سازمان بنیاد سمرقند» تعیین شده که به اینترنت و کامپیوتر هم شوق و توجه‌ای زیاد دارد. برنامه‌ی او این است که برای همه مراکز فرهنگی و خبری باید کامپیوتر و اینترنت فراهم باشد.

یک مشکل دیگر برای تاجیک‌ها که در خارج درس می‌خوانند، این است که وبلاگ‌هایشان بلوکه می‌شوند و از داخل کشور به آن‌ها دسترسی ندارند و به خاطر فیلتر شدن از طرف دولت ازبکستان، مردم نمی‌توانند بعضی وبلاگ‌ها را بخوانند. شما با چنین مشکلی روبه‌رو شدید؟

اول این که من در سیاست ازبکستان دخالت نمی‌کنم. در واقع با کسی که در سیاست دخالت نمی‌کند کاری ندارند. دیگر این که آن وبلاگ هایی و سامانه‌ها (وب‌سایت‌ها) که گشوده نمی‌شوند، آهسته آهسته راه‌های باز کردن‌شان پیدا می‌شود. برای کسی که این اتفاق رخ داده، می‌تواند اهل فن را دعوت کنند که این مشکل را برایش برطرف می کنند.

نرم‌افزارهایی وجود دارد که می‌تواند راه‌های تازه‌ای برای باز شدن بلاگ‌ها پیدا کند. اما در این یکی دو روزی که در این هفته این‌جا در سمرقند برق نبود و ما امکان دیدن سامانه‌ها (وب‌سایت‌ها) را نداشتیم.

شما برای تاجیک‌ها به خط سرلیک می‌نویسید. برای فارسی‌زبانان دیگر که نمی‌توانند این خط را بخوانند چه فکری کرده‌اید؟

برای افراد خط فارسی‌دان، اگر در کامپیوتر خود خط سرلیک نداشته باشند، یا برعکس خط سرلیک‌دان اگر خط فارسی را نصب نکرده باشند، سامانه‌هایی (وب‌سایت) وجود دارد که این مشکل را آسان می‌کنند. برنامه‌ها و پروگرام‌هایی برگردان هستند. استفاده از این برنامه‌ها آسان‌تر از آن است که مردم خود این خط‌ها را یاد بگیرند. این برای ۵۰ - ۶۰ ساله‌ها کارساز است؛ چون آموزش و از بر کردن خط فارسی برای تاجیکان سخت است.

وبلاگ ادش استد "گرب شیردار"