«دوست دارم با گوگوش بخوانم»

شهزاده سمرقندی

«منیژه دولتوا» خواننده مشهور تاجیکی نامی آشنا برای دوستداران موسیقی در آسیای میانه است. افغان‌ها و ایرانیان نیز او را می‌شناسند و با ترانه‌ها و اجراهایش آشنایند. در ایام نوروز فرصتی شد با او به گپ و گفت‌وگو در باره کارهای تازه و فعالیت‌هایی که داشته، بنشینم.

نوروز امسال بسیار خوب بود. در تاجیکستان امسال از هرسال دیگر بیشتر باتنتنه (باشکوه) و خوب پیشواز گرفتند. روی صحنه اجرا داشتید؟

نه، اجرا نداشتم؛ ولیکن به هر حال برنامه خوب بود. از هر طرف احساس می‌شد.

تازگی‌ها می‌شنوم که زیاد روی صحنه نمی‌آیی یا ترانه‌ی تازه ایجاد نمی‌کنی. دلیل خاصی دارد یا اصلاً این حرف‌ها درست نیستند؟

در حقیقت در صحنه زیاد نمی‌آیم. چون فکر می‌کنم در صحنه‌ی زندگی هر روزه‌ی ما هم یک صحنه‌ی کلان است. اما به هر حال همه وقت در اجرا هستم، در جست‌وجو هستم، هیچ گاه از اجرا دور نیستم. از صحنه‌ی هنر هم دور باشم، از اجرا هیچ گاه دور نیستم. چون زندگی‌ من اجرا است؛ هر روزه‌ی‌ من اجرا است و بدون اجرا، یک لحظه‌ی خود را تصور هم نمی‌توانم بکنم.

کنسرت شما در کابل را از روی یوتیب دیدم و دیدم چه قدر استقبال خوب شده. در فکر سفر دیگری به افغانستان نیستی؟ فکر کنم در تاریخ افغانستان اولین اجرای زن بعد از حکومت طالبان بود!

بله، بله. بعد از ۲۳ سال جنگ اولین کنسرت زن بود که یک زن در صحنه‌ی افغانستان هنرنمایی کرده بود و این هم از طرف ما بود. بعد از آن در هنر افغانستان گشاده شد (باز شد) دیگر شروع شد و می‌دیدیم که از هر گوشه‌ی دنیا به آن‌جا رفته‌اند و کنسرت اجرا می‌کنند.

می‌خواهید دوباره به افغانستان بروید و کنسرت بدهید؟

البته اگر خدا خواهد؛ اگر نصیب‌مان باشد؛ با اجرای ترانه‌های نو، شاید که برویم. چون من هیچ گاه خود را تنها هنرمند تاجیکی نمی‌دانم. چون همین کنسرت افغانستان بود که مرا به قدر امکان با تمام این فارسی‌زبانان دنیا آشنا کرد و من هنرمند افغان هم هستم و من هنرمند فارسی‌ام. به هر حال افغانستان وطن خود ما هست و انشاءالله اگر با سرودهای جدید، با آلبوم جدید، اگر نصیب کند، البته خواهم رفت.

در ازبکستان هم بسیار ترانه‌های شما را گوش می‌کنند و دوست دارند. در فکر سفر به ازبکستان نیستید؟

از ازبکستان متأسفانه خبر ندارم. باری هم سفر نکردم. من درباره‌ی هنر و هنرمندی‌شان درباره‌ی اجرای هنرمندانشان هم بسیار کم می‌دانم. اگر شرایطی باشد، چرا نه.

ایران چه طور؟ دوست دارید سفر هنری به ایران بروید؟

البته. ایرانی‌ها را بیشتر دوست دارم. مردم ایران را بیشتر دوست می‌دارم. اگر اجازه می‌دهند؟ اجازه هست که در ایران کنسرت اجرا بکنم؟

از نظر من باید اجازه باشد؛ ولی از نظر آن‌ها نمی‌دانم.

اگر که اجازه باشد، که البته. چون ایرانی‌ها را زیاد دوست دارم. چون مهر هنر و هنرمندهای ایران بود که ما امروز مهر هنر در دلمان جور شده و ما هنرمند شدیم. زیاد دوستشان دارم و یک قطره‌ای از هنر این مردمان هستیم.

از ترانه‌های ایرانی که بازخوانی می‌کنید و یا کرده‌اید، چه ترانه‌هایی را بیشتر دوست دارید؟ ترانه‌های کی را؟

ترانه‌های خانم گوگوش را. ترانه‌های خانم لیلا را، استادان عزیز. زیاد دوست دارم. ولی به‌شدت ترانه‌های گوگوش که بر زندگی هر روزه‌ی من بسیار مانند (شبیه) است. بسیارتر (بیشتر اوقات) در وقت‌هایی که احساس تنهایی می‌کنم، بیشتر خانم گوگوش را گوش می‌کنم.

منیژه دولتوا با چاینک و پیاله تاجیکی، عکس از: مهدی جامی

خانم گوگوش در تاجیکستان واقعاً معروف بودند و هستند. به نظر شما چرا خانم گوگوش نمی‌آیند تاجیکستان؟

خانم گوگوش در حقیقت یک زنی هستند که در طول سال‌های زیاد، هر کسی می‌خواست به او مانند (همپا یا شبیه) شود؛ لیکن در سال‌های طولانی هم هیچ کس نتوانسته جای او را اشغال کند. خانم گوگوش را همچنان دوستش می‌دارم؛ مثل مادرم. هم هنرمندها و هم مردم تاجیک زیاد احترام و زیاد صمیمی هم دوستش می‌دارند و من نمی‌دانم برای چه. این را باید از خانم گوگوش سؤال کرد.

دوست داشتید که خانم گوگوش بیایند تاجیکستان با هم اجرا کنید؛ مثل این‌که با خانم لیلا اجرا داشتید؟

البته، من می‌خواهم خودم سفر کنم هر جایی که او هست و در یگان کنسرت‌هایی که در سطح جهانی برپا می‌شوند با خانم گوگوش. هر چند من یک ذره‌ام در پیش او؛ ولی به هر حال آرزو دارم که با این زن بزرگ هم‌صدا باشم. چون میل زیاد دارم.

تو خانم گوگوش را به عنوان استاد می‌شناسی یا به عنوان کسی که به تو الهام می‌دهد؟

به عنوان کسی که به من الهام می‌دهد؛ به عنوان یک زنی که در حقیقت می‌خواهم با او مانند (شبیه) باشم؛ به سبکش نه، چون که هر یک هنرمند باید سبک خود را داشته باشد، بلکه به خصلت مردانگی‌اش اگر بر اشعارش بر ایجادیاتش.

من چونان دوستش می‌دارم که انگار مهر فرزند به مادر دارد و مثل مادرم دوستش می‌دارم. اما در حقیقت او استاد همه‌ی ماست. استاد همه‌ی هنرمندهایی است که از پیروی می‌کنند. من فکر می کنم که جای او در زینه (پله) بالاست.

برگردیم به کارهای خودت منیژه جان. الان روی چه سبکی داری کار می‌کنی؟ به همان سبکی که قبلاً اجرا کردی یا سبک جدید است؟

در جست‌وجو هستم که سبکی باشد که با آن سبک‌های که قبلاً اجرا کردیم، همانند نباشد. یعنی جوری باشد که سبک خودم باشد، ولیکن این سرود با سرود دیگر مانند نباشد.

دوست داشتی رپ بخوانی؟

نه، اصولاً.

می‌دانی که خانم گوگوش رپ هم می‌خوانند تازگی‌ها.

نه. رپ را دوست دارم؛ ولی اگر رپی باشد که در سطح بلند اجرا شود. ولی رپی که هنرمندهای حاضره (امروزی) می‌خوانند، باور کنید شرمندگی است. در سطحی که امروز هنرمندهای جوان می‌خوانند.

بیشتر روی چه موضوع‌هایی دوست داری کار کنی؟ من کارهای قبلی‌ات را زیاد دوست دارم و گوش کردم؛ بیشترشان راجع به عشق و عاشقی هست؛ درست است؟

عشق و عاشقی و هر چیز که از دل من است، هر چیز که من آن را احساس می‌کنم، هر چیزی که به مصرع خوب است، به درد مردم نزدیک است، آن چیز را می‌خواهم اجرا کنم. چیزی که در زندگی خودم هم تعلق دارد، آن چیز را هم می‌خواهم اجرا کنم. فقط در حوزه‌ی شعر بلند می خواهم شعر بلند جست‌وجو می‌کنم. چون که سرودهای جدید باید که از دیگرش فرق داشته باشند. یعنی یکی از آن دیگری بلندتر نباشند؛ هم اقلاً پستی نداشته باشد و یا این‌که برابر باشند.

چه کسانی را با خودت رقیب می‌دانی؟ یا اصلاً رقیب داری در تاجیکستان در اجرا در هنر در صحنه؟

من هنر را برای مسابقه‌ی یا برای رقابت انتخاب نکردم. هنر یک چیزی هست که صرفا دوستش می‌دارم و به کسی هم کاردار نیستم، به کار خودم مشغولم؛ به اجرای خودم مشغولم. رقابت هم باشد، باید رقابتی باشد که رقابت سالم باشد. این‌که من باید فقط درجه‌ی اول باشم، این چیزها در من نیست.

اسباب موسیقی هم می‌نوازی؟

اسباب موسیقی... دایره‌ی تاجیکی، تنبک، کمی هم طبل‌ هندی.

ادبیات درس خواندی، نه؟ یا اشتباه می‌کنم. ادبیات روس درس خواندی؟

نه! من بخش ژورنالیستی را تمام کردم.

چه طور شد که ژورنالیستی خواندی و خواننده شدی؟ هر دو تا را با هم می‌کنی یا چه طور شد؟

ژورنالیستی به خاطر این انتخاب کردم که در وقت‌اش جرأت نمی‌کردم به پدر و مادرم کسب (شغل) انتخاب‌کرده‌ی خودم را آشکار کنم. جرأت نمی‌کردم بگویم. ولی ژورنالیستی به خاطر آن بود که به من یک یاردم (کمک) شود که در سحه‌ای که از کودکی پرسش می‌کنم، به آرزوی خودم یک یاردم (کمک) باشم.

کی فهمیدند؟ وقتی فهمیدند که دوست داری آواز بخوانی، چطور بود رفتارشان؟


فهمیدند که مادرم... یعنی به پدرم جرأت نمی‌کردم. لیکن پدرم هم که فهمید، هیچ چیزی را رد نکرد؛ برعکس دعا داد.

دوست‌داشته‌ترین ترانه‌ات کدام است؟ آن‌هایی که خودت دوست داری.

همه‌شان.

همه‌شان را دوست داری؟

هر ترانه‌ام مثل این است که وقتی من به زبان می‌آورم وشنونده‌ها می‌شنوند، در دلم من یک زمانی زندگی می‌کند و با شادی من شادی می‌کند و با غم من غمگین می‌شود و یک‌زمانی در وجود من زندگی می‌کند. هر ترانه‌ام برای من عزیز است. ولی چرا همه را دوست می‌دارم، چون معنی زندگی من هستند.