آیینه‌ای در برابر آیینه‌ات می‌گذارم

مریم ابریشم‌کار

آیینه شیشه‌ای اسرارآمیز است. این اولین جمله‌ای بود که در برابر تابلوهای آیینه‌ای گالری با خود فکر کردم. آیینه خود را شیشه‌ای باوقار می‌نمایاند که با هر ساز تو یک‌رنگ می‌شود و خود را به شکل و شمایل آن چه تو می‌بینی، در می‌آورد. این نمایش بی‌پایان آیینه جادوی شیشه‌‌ای است که هر روز ما را به خود نشان می‌دهد.

منیر فرمان‌فرمایان از هنرمندان پیشکسوت ایرانی است که چندی پیش آثار آیینه و شیشه خود را در گالری خط سوم دبی به نمایش گذاشت.

منیر از هنرمندانی است که هنر شیشه و آیینه ایرانی را کشف کرده و این هنر را با خلق تابلوهایی اعجاب‌انگیز به گالری‌های بین‌المللی معرفی می‌کند. هنری که تا پیش از آن تنها در طراحی کاخ‌های مجلل شاهان و زیارت‌گاه‌های ایران دیده می‌شد.

کارشناسان هنری، ترکیب‌بندی قطعات شیشه و آیینه او را که هم از هنر سنتی ایران مایه می‌گیرد و هم از عناصر زیبایی‌شناسانه مدرن، از ویژگی‌های منحصر به فرد آثار فرمان‌فرمایان می‌دانند. هنر سنتی‌ای که به گونه‌ای در هنر مجلل و در عین حال مردمی ایران طبقه‌بندی می‌شود.

طرح‌های هندسی آثار وی، به گفته خودش، الهام گرفته از اشکال هندسی منجمان ایرانی چون ابوریحان بیرونی است. بدین ترتیب است که اشکال شش‌وجهی و ستاره‌ای برای او محبوب‌تر از سایر اشکال می‌شود که با ترکیب تکه‌های برش خورده شیشه و آیینه، آن‌ها را به تابلوهای عظیمی در می‌آورد.

او توضیح می‌هد که ابتدا شکل‌های هندسی را روی کاغذ طراحی می‌کند و سپس با آیینه، شیشه رنگ شده و گچ شکل را زینت می‌بخشد.

ترکیب‌بندی اشکال هندسی، خطوط، زاویه‌‌ها و همچنین رنگ‌ها در آثار این هنرمند ۸۴ ساله، برگرفته از هنر ایرانی و اسلامی است که به نقل از خودش در زمان کودکی، آن‌ها را در زادگاهش و شهرهایی که به آن‌ها سفر می‌کرده، می‌دیده است.

او که در نمایشگاه اخیرش در دبی حضور داشت، هنر آیینه را یکی از زیباترین هنرهای ایرانی معرفی کرد. چرا که به اعتقاد او، این هنر تصویر مردم را در خود منعکس می‌کند و آن‌ها را به ما باز می‌نمایاند.

او به حرم‌ها و زیارت‌گاه‌ها در ایران اشاره می‌کند که با تصویر زائران و مردم در آیینه‌ی گنبدها، سقف‌ها و دیوارها معنا می‌گیرد و در این برش‌های آیینه‌ای، آن‌ها هزاران برابر می‌شوند. هنری که به نظر او برای همه ایرانیان آشناست و همیشه آن را در مقدس‌ترین و مجلل‌ترین ساختمان‌ها طراحی کرده‌اند.

در نمایشگاه اخیر، آثار سه‌بعدی او نیز از چوب، گچ، سفال و نقاشی روی شیشه هم به نمایش گذاشته شد.

منیر شاهرودی فرمان‌فرمایان متولد ۱۹۲۴ در قزوین است. او از اولین دانشجویان ایرانی بود که در زمان جنگ جهانی اول برای ادامه تحصیل به آمریکا سفر کرد و برای سال‌ها در نیویورک زندگی کرد.

وی هم‌اکنون نیز در تهران و نیویورک زندگی می‌کند. او در شهرهای نیویورک، پاریس، ونیز، بن و تهران نیز نمایشگاه داشته. امسال کتاب «باغ آیینه» نیز درباره زندگی منیر فرمان‌فرمایان به کوشش زهرا هوشمند نوشته و در نیویورک به چاپ رسیده است.

در این کتاب داستان زن ایرانی را در نقش‌های مادر، همسر و هنرمند از زبان فرمان‌فرمایان بازگو شده است. گفته می‌شود این کتاب آیینه‌ای از هویت و زندگی زن ایرانی است که به زمان خاصی تعلق ندارد.