پیمان هوشمندزاده نقش سبیل می‌زند

مهین سرابی

۲۳ سبیل دور هم جمع شده‌اند. پیر و جوان. بلند و کوتاه. سنتی و مدرن. سبیل‌های تاپ‌خورده و سبیل‌های شانه شده. سبیل تنها و سبیل‌های گم شده در انبوه ریش. سبیل‌هایی که به تنهایی به صاحبانشان هویت می‌بخشند. طوری که برای شناخته نشدن چهره یک فرد باید به جای چشم‌ها، سبیل‌های او را شطرنجی کرد.

در نمایشگاه پیمان هوشمندزاده که این روزها در نگارخانه اثر برپاست، چهره‌‌ها بدون چشم و ابرو هم هویت دارند. کافی است نگاهی به سبیل‌ افراد و لباس آنها بیندازید.

سبیلی تابیده و کهن، کاری از پیمان هوشمندزاده

این بار پیمان هوشمندزاده به سراغ سوژه سبیل رفته است و از آن عکاسی کرده. آدم‌ها را ترجیحا با سبیل خاص و عجیب پای دیوار گذاشته و کادرش را از نوک دماغ آنها تا روی سینه‌شان بسته است. سبیل ها به تنهایی صاحبانشان را می‌شناسانند و شخصیت آنها را به نمایش می‌گذارند. اینکه احتمالا این آدم‌ها متعلق به کدام منطقه جغرافیایی هستند و با چه هیبتی در اجتماع دیده می‌شوند یا اینکه چقدر زندگی را به بازی گرفته‌اند و می‌خواهند ناآگاهانه موقعیتی طنز در اجتماع خلق کنند. این نگاه طنز با سبیل‌های عجیب و غریبی که در بعضی عکس‌ها می‌بینیم به راحتی منتقل می‌شود و پیمان هوشمند‌زاده هم انگار عمدی در انتقال آن دارد. مثلاً در یکی از عکس‌ها قطره‌های آب از سبیل جوگندمی می‌چکد و صاحب آن بی‌توجه چشم به دوربین دوخته است.

سبیل‌ها در گذشته‌ای نسبتاً دور محبوبیت خاصی در بین مردان و جوانانی که تازه به سن بلوغ رسیده بودند، داشتند. هر کس که می‌خواست ثابت کند دیگر بچه نیست و می‌تواند روی پای خود بایستد کرک‌های نازکی را که پشت لبش سبز شده بود، آبیاری می‌کرد و از آنها سبیل‌هایی می‌ساخت که از دور هم چشم بیننده را متوجه خود می‌کرد. اما هر چه رفت از محبوبیت آنها کاسته شد. سبیل‌ها یا ریشه کن شدند و یا در انبوه ریش‌ها به زندگی ادامه دادند. دیگر در بین جوانان کمتر کسی یافت می‌شد که سبیلی مستقل از ریش داشته باشد. اما حالا دوباره سبیل محبوبیت خود را باز می‌یابد و در بین جوانان طرفدارانی نه چندان اندک دارد. جوانانی که شکل آن را به دلخواه خود تغییر می‌دهند و آن را شخصی می‌کنند. شاید به همین دلیل است که پیمان هوشمندزاده هم سراغ چنین سوژه‌ای رفته و نگاهی دوباره را متوجه آن کرده است.

پیمان هوشمندزاده عکاس مستقلی است که در طول سال روی پروژه‌های شخصی‌اش کار می‌کند و اغلب به سوژه‌هایش نگاه اجتماعی دارد. حتی زمانی که از شانه‌ای، تیغی زنگ زده یا ماشین سرتراشی عکس می‌گیرد.

او غیر از سبیل، روی پروژه‌هایی مثل کمربندها، گمرک، قهوه‌خانه و زورخانه هم کار کرده است. او همچون داستان‌هایش، در عکس‌هایش نگاهی مینی‌مال به پیرامون خود دارد و این نگاه را ثبت می‌کند.

هوشمندزاده متولد ۱۳۴۸ و فارغ‌التحصیل رشته عکاسی از دانشگاه آزاد است. تاکنون پنج نمایشگاه انفرادی برگزارکرده و در ۲۴ نمایشگاه گروهی شرکت کرده است.

او نمایشگاه‌های‌ متعددی‌ در تهران، دانمارک، استرالیا، آمریکا و چند کشور دیگر برگزار کرده‌ و جوایز متعددی‌ هم‌ دریافت‌ کرده‌ است.

نمایش "سبیل‌ها" تا ۲۶ اردیبهشت ادامه دارد.