تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۳۸۵ • چاپ کنید    
تخریب یکی از نمادهای شهری مشهد

میدان ۱۵ خرداد نماد رژیم شاهنشاهی بود

اردوان روزبه
ardavan.roozbeh@gmail.com

تخریب میدان ۱۵ خرداد در مشهد به اتمام رسید و به این ترتیب یكی دیگر از نمادهای این کلان شهر فرو ریخت. هنوز حافظه تاریخی مردم مشهد آن روزی را یاد می‌دهد كه نماد میدان آزادی «فلكه پارك» به علت اجرای پروژه تقاطع غیر همسطح در آن میدان، از جای در آورده و با بی‌مهری مدتی در خارج از شهر رها کردند که بعد برای جلوگیری از اعتراض مطبوعات تقریبا نیست و نابود شد.


میدان "ضد" یا "۱۵ خرداد" مشهد

آن زمان در مورد میدان فوق پاسخی که داده می‌شد قرار گرفتن این میدان در مسیر ساخت و ساز مترو بود و شاید می‌توانست موجه باشد اما در مورد میدان ۱۵ خرداد که مشهدی‌ها هنوز هم به آن «فلکه ضد» می‌گویند همین توجیه هم وجود نداشت.

این حركت شهرداری كه به وسیله چند دستگاه كمپرسور و با نظارت پلیس انجام شد، موجی از واكنش‌های مردمی را برانگیخت و كار را به آنجا كشاند كه حتی حجت‌الاسلام مهرورز، عضو شورای شهر سوم و كسی كه احتمالا رئیس جدید كمیسیون فرهنگی شورای شهر مشهد خواهد بود، با ابراز تأسف از این تخریب، تأكید كرد كه این كار باید پس از اطلاع‌رسانی درست و برآوردهای آماری مالی انجام می‌شد. البته شهرداری مشهد برای تخریب نماد ۱۵ خرداد به مصوبه دو و نیم سال قبل شورای دوم استناد كرد. اما بنی‌هاشمی، شهردار مشهد با اعلام این که این میدان نماد رژیم ستم شاهی بود گفت: "این نماد حاصل چند نمودار مربوط به ۵۰ سال سلطنت پهلوی بوده و ارزشی از نظر جامعه نداشته و بی معنی بوده است، حتی با توجه به اینکه در سال ۱۳۵۴ ساخته شده قدمت تاریخی هم نداشته است". ولی شاید مردم برداشتی مانند شهردار از آن نماد شهری نداشته‌اند. چنان که رئیس كمیسیون فرهنگی شورای دوم گفت: "هرچند رأی اكثریت اعضای شورا در جلسه دو سال و شش ماه قبل بر تخریب این نماد بود اما مخالفت چندتن از اعضا و اعتراض‌های زیاد مردم باعث مسكوت ماندن این مصوبه شد".

دكتر دانش‌دوست، از استادان طراحی نمادهای شهری و طراح نمادهایی چون میدان آزادی مشهد، راه آهن و پل غدیر است. او در مورد سابقه ساخت این بنا اشاره کرد: "این میدان ۳ دهه پیش توسط استاد «بوربور» كه بازار رضای مشهد را نیز طراحی كرده بود، طراحی شده و یکی از طراحی‌های خلاقانه و سمبلیک این شهر به حساب می‌آید".

۱۰۰ میلیون تومان هزینه یک تخریب

اما سؤال اینجا است كه چرا این نماد بعد از ۲۷ سال که در نظام جمهوری اسلامی تحمل و حتی نام «۱۵ خرداد» بر آن نهاده شده اینک با صرف هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد ریال تخریب می‌شود؟ و حال شهردار مشهد به این نتیجه می‌رسد نماد شاهنشاهی در آن نصب بوده است.


با یررسی‌هایی که کردم در ظاهر هیچ برنامه خاصی برای جایگزینی در محل این نماد وجود ندارد و به جای آن فضای سبز ایجاد می‌شود. البته یکی از مواردی هم که در توجیه این تخریب مطرح می‌شود مسئله قرار گرفتن در حریم منظری حرم اما رضا است، اما بسیاری می‌گویند شهرداری خود با نصب تابلو های تبلیغاتی عظیم در برابر حرم خود ناقض این حریم است.

برخی مردم این کار را بدون نظرخواهی و کاری خودسرانه می‌دانند و برخی دیگر می‌گویند شهرداری می‌توانست با این مبلغ که بابت تخریب این میدان خرج کرده، بسیاری پروژه‌های عمرانی نیمه تمام را تکمیل کند.

با مسوول روابط عمومی میراث فرهنگی که تماس گرفتم اشاره کرد که این بنا جزو آثار تحت حمایت میراث نبوده است، اما او خود شخصا از این اتفاق متاسف است.

وی همچنین اشاره کرد: "ما در مشهد از یک سو میدان پارک و سویی دیگر میدان ضد را داشتیم که به نوعی تقارن هم داشت که به دلایلی آن نماد جابه‌جا شد و این نماد هم که تخریب شده که امیدوارم جایگزینی برای آن پیدا شود. هر چند که من از شهردار مشهد شنیدم که این بنا جلوی حرم مطهر را می‌گرفته است. برایم این سوال پیش آمده که بسیاری جاهای دیگر هستند که جلوی منظر حرم را می‌گیرند که اولویت دارند اما چرا این بنا؟ به هر حال امیدوارم دوستانمان در شهرداری قبل از این قبیل اقدامات بر روی افکار سنجی کار کنند و نظرات مردم هم برایشان مهم باشد".

استاندار خراسان نیز ضمن اشاره به این که چندان موافق با این کار نبوده اما اینک که انجام پذیرفته کاری نمی‌توان کرد، به صورت تلویحی عدم موافقت خود را با این موضوع اعلام کرد. جالب است كه چندی پیش حداد عادل، رئیس مجلس در پاسخ به بازگرداندن شیرهای سر در مجلس قبلی به بهارستان، گفته است كه اگر مردم آن شیرها را نماد رژیم قبل ندانند، نصب مجدد آن مجسمه‌ها بلامانع است.

به هر حال این روزها در محافل زمزمه تخریب میدان راه آهن مشهد هم که جزو نشانه‌های دوران پهلوی محسوب می‌شود، به گوش می‌رسد. برخی می‌گویند نگرشی در شهرداری حکم فرماست که مایل است هیچ گونه سمبلی در مشهد به جز حرم امام رضا وجود نداشته باشد. اگرچه که گروهی دیگر این فکر را ناشی از اراده‌ای قوی‌تر از شهردار می‌دانند.

اكنون سؤال این است آیا تخریب نماد دیگری هم در راه است؟... باید منتظر بود و دید ...

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

کار ساده ای است
بیمارستان شاه رضا کردند بیمارستان امام رضا
ایستگاه شاه تقی را کردند امام تقی (حتی شایعه بود که شاهدانه را هم می خواهند به امامدانه تغییر نام دهند). این نماد را هم که پنج ضلع داشت، نامش را می گذاشتند پنج تن آل عبا و از تخریبش پرهيز می کردند.
افسوس

-- منصور ، Feb 6, 2007

یا امام رضا ! خودت به داد این ملت برس !

-- پروانه معصومی ، Feb 6, 2007

در تکمیل این مورد این‌که یک سال قبل میدان جانباز را پرده‌برداری کردند و حالا بعد از یک‌سال تصمیم گرفتند که نماد وسط این میدان را که یک جانباز را در حلی که یک کبوتر را در دست دارد نشان می‌دهد وو حالا مورد شک دوستان را گرفته که حرمت شهید را در حد کفتربازی پایین آوردید. تا چند روز دیگر تخریب این نماد شروع خواهد شد.

-- سورئالیست ، Feb 7, 2007

nokteye jaleb ine ke bad az 2 dahe ke az marge shah migzare hanooz masolin az mordeye on ham mitarsan.
rasti aghaye shahrdar tarikh yani chi...?

-- iran ، Feb 9, 2007

من واقعا نمی فهمم که برای همچین چیزی چرا باید انقدر سر وصدا کرد؟ خیلی ناراحتن یک دیگه بسازند! نهایت قضیه اگه دزدی در کار نباشه 15 -20 ملیون خرج داره! اگه جوشی هستین به فکر کورش باشید . در ضمن ان خدا بیامرز یا به قول شهردار مشهد ستم شاه! الان استخوان هاش هم پوسیده مبارزه کلمه بی معنی است !

-- علی از مشهد ، Feb 9, 2007

من یک دانشجوی رشته شهرسازی هستم و واقعاً برای اعضای شورای شهر و شهردار مشهد مهندس بنی هاشمی متأسفم از ایشان با توجه به سابقه ای که در ذهن داشتم توقع نمی رفت. تخریب نماد در حقیقت تخریب هویت یک شهروند می باشد چون همه ما مشهدی ها فلکه ضد را با آن نماد می شناخیتم .حال وقتی از آن مکان عبور میکنیم احساس سردرگمی می کنیم . خلاصه عرض کنم که علم اعضای شورای شهر و شهرداری آنقدر نیست که بتوانند در تخریب یک نماد شهری اظهار نظر کنند.و باید این امر را بدست متخصصان شهرسازی ومعماری می سپردند. این بار اول نمی باشد. شورای شهر و شهرداری مشهد نشان داد که در مهمترین تکنیک های شهرسازی و ساماندهی شهری فاقد علم و سواد لازمه می باشند من نمی خواهم کارهای باارزش این شهردار دلسوز و اعضای شورای شهر را نادیده بگیرم . ولیکن توجیهی جز عدم دانش کافی مدیریت شهر وجود ندارد. امیدورام افراد کارامدی در این امر منصوب گردند. با تشکر

-- محمد ، Feb 28, 2007

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)