آثار مسخ شده بهمن محصص

مهتاب سرابی

می‌گویند بهمن محصص امسال به ایران آمد و مثل همیشه خودش را از همه پنهان كرد اما برخی او را دیدند و می‌گفتند كه قصد داشته آثارش را از بین‌ ببرد. آثاری كه برخی از آنها در كاخ-موزه جهان‌نما به نمایش درآمده و انگار یادآور زخم‌های بسیاری است كه اثر آن بر روح این هنرمند، همیشه آشكار بود.

در این نمایشگاه هفت تابلو نقاشی و سه اثر مجسمه به نمایش گذاشته شده است كه فقط گوشه بسیار كوچكی از دنیای بسیار بزرگ آثار این هنرمند مدرنیست را نشان می‌دهد.

نمونه‌هایی از تابلوهای طبیعت بیجان محصص با همان عوامل تصویری و استفاده از نمادهایی مثل ماهی‌های در حال تلاش، نشانگر دوره پرحاصل كارهای او روی این سوژه است.

بهمن محصص بی آنکه در آثارش آشكارا مقولاتی مثل جهانی شدن را كه این روزها همه‌گیر شده، به زبان بی‌زبانی نهفته دارد. او صاحب سبكی است که از مقوله های محلی بودن و ملی بودن و جهانی بودن چیزهای زیادی برای گفتن دارد.


یكی از تابلوهای نمایشگاه نیز، همان پرتره‌های معروف محصص از چهره‌های مسخ‌شده هستند كه فقط دو سوراخ برای چشم و یك خط برای دهان آنها روی بوم كشیده می‌شوند. این تابلوها انگار پرتره‌ای از انسان‌های مسخ‌شده یك نسل را نشان می‌دهند.

او را باید یكى از تكروهاى نقاشى مدرن و معاصر ایران به حساب آورد. كسى كه اگرچه افكاری پریشان داشته، اما هم حرف خود را زده و راه خود را رفته و كارهایش امكان و اجازه صورت‌بندى با دیگر نقاش‌هاى ایرانى را نمى‌دهد. در سایه همین تكروى و انزوا، اما همیشه و همواره گریزی به شخصیت فردى و هنرى محصص هست كه وقتى با آثار او گره مى‌خورد، تصویر نصفه و نیمه‌اى از او به ما مى‌دهد.

در این نمایشگاه سه مجسمه نیز به نمایش گذاشته شده كه درخشان‌ترین آنها مجسمه گاو-انسانی است كه تصویر آن روی پوستر نمایشگاه هم دیده می‌شود: ‌موجودی كه سری از گاو دارد روی بدنی انسانی و با حالتی مغموم در گوشه‌ای نشسته و سر را به زانوی خمیده خود تكیه داده است. محصص پشت این مجسمه فلزی را به شكلی ساخته كه گویی ردی از زخم شلاق بر روی آن باقی مانده.

در مجسمه‌ای دیگر همان گاو-انسان در هیات یك بالرین می‌رقصد، اما سینه‌اش شكافته شده و همان زخم، سرش را هم متلاشی كرده است.

آخرین مجسمه نمایشگاه، ‌فرزندی را در آغوش مادرش نشان می‌دهد اما در این كار هم هیچ اثری از وضوح سر و صورت نیست.

روی یكی از تابلوهای طبیعت بیجان محصص در این نمایشگاه سوراخ‌هایی دیده می‌شود كه حاكی از شرایط نامطلوب نگهداری از این آثار است. مجسمه گاو- انسان نشسته او نیز ردی از این آسیب‌دیدگی‌ها را دارد.

محصص علاوه بر نقاشی و مجسمه‌سازی مترجم هم بوده و «ایتالوكالونیو»، «لوییچى پیراندللو» و «مالاپارته» نویسندگانى هستند كه او در شناساندن آنها به علاقه‌مندان ادبیات نقش زیادی داشته است.
نمایش آثار بهمن محصص تا فروردین آینده در كاخ- موزه جهان‌نما ادامه دارد.