Dec 2010

صحرای کبیر؛ محصول ۰.۶ درجه انحراف محوری زمین

ترجمه‌ی احسان سنایی: صحرای کبیر آفریقا، یا وسیع‌ترین بیابانِ فعلی زمین، روزگاری دور علفزار حاصلخیزی قرار داشته است. این موضوع، حقیقت عرف جامعه‌ی علمی قلمداد می‌شود؛ اما متخصصین همچنان با داده‌های تاریخی دست به گریبا‌ن‌اند؛ تا به سرعت وقوع این گذار فاحش پی ببرند. پژوهش‌گران، طی نشست مجمع عمومی اتحادیه‌ی علوم زمین اروپا که اوایل سال جاری میلادی در وین؛ پایتخت اتریش صورت پذیرفت؛ به شواهد جدیدی در این زمینه دست یافتند.

کشف جنگلی مدفون در شمالگان

برگردان احسان سنایی: دانشمندان اخیراً موفق به کشف جنگل کهن و خشکیده‌ای با کُنده‌ها، برگ‌ها و بذرهای محفوظ، در مجاورت مدار قطبی شمال کانادا شده‌اند. این مکان خشک و یخ‌بسته؛ حال محصور در یخچال‌ها بوده و سرتاسر عاری از درخت است و فقط چندین گونه‌ی پراکنده از گیاه «بونسای» را می‌توان در این پهنه دید. این جنگل، چندی پیش توسط گروهی پژوهشی که داستان شگفت‌انگیزی را از زبان جنگل‌بانان پارک ملی Quttinirpaaq شنیده بودند؛ کشف گردید.

بادها؛ عامل فروشکست یخ‌های جنوبگان

ترجمه‌ی احسان سنایی: آنالیزهای نوینی که توسط «تد اسکامبوس» (Ted Scambos)؛ یخچال‌شناسی از مرکز داده‌های برف و یخ در بولدر کلرادو و همکاران‌اش انجام پذیرفته؛ نشان داده که با گذشت قریب به یک دهه از فروریزش دو ورقه‌ی یخی عمده‌ی جنوبگان؛ یخچال‌ها به‌واسطه‌ی تمدد فقدان یخ ِ این ورقه‌ها، به‌یکباره متزلزل شده‌اند. این تغییرات، به‌روشنی در ورقه‌ی یخی ِ غرب جنوبگان و در امتداد شبه‌جزیره‌ی جنوبگان مشهود است.

دماسنجی از مولکول‌ها

ترجمه‌ی احسان سنایی: نتلسون، به‌همراه دستیارش «دن وارد» که دانشجوی فوق‌دکترای پژوهشی‌ست، و نیز همکاران‌شان دریافتند که هرچند تعیین دما در مقیاس‌های نانو، به‌مراتب می‌تواند پیچیده‌تر از دماسنجی از اجسام بزرگ‌تر باشد؛ اما می‌توان آن را تا ترازی از دقت انجام داد؛ آنچنان‌که مورد توجه جامعه‌ی مهندسین الکترونیک مولکولی یا هرکس که خواهان دانستن نحوه‌ی کارکرد گرمازایی و یا گرماگیری یک جسم در مقیاس‌های شدیداً ریز است؛ قرار گیرد.

رد مدارک گذر زمان، در پیش از مهبانگ

برگردان احسان سنایی: آخرین پژوهش‌ها نشان از این می‌دهد که حیات جهان ما تا ابد در چرخه‌های تکرارشونده خلاصه نمی‌شود. چشم‌انداز کنونی‌مان از جهان نخستین، احتمالاً پر است از مسیرهای دوار و تکرارشونده؛ ولی این بدین‌معنا نیست که ما از رخدادهای پیش از مهبانگ (بیگ‌بنگ) هم مدارکی در دست داریم. از این‌رو مقالات سه‌گانه‌ای اخیراً ادعا کرده‌اند که حلقه‌های هم‌مرکزی که در زمینه‌ی صاف و یکدست نقشه‌ی دمایی ِ جهان نخستین‌مان به جا مانده.

کودکان؛ قربانیان هویت اقوام کهن پرو

ترجمه‌ی احسان سنایی: پژوهش‌گران، با هدف تحقیق بر نقش قربانی‌های عبادی در عهد Sicán میانه، ۸۱ اسکلت برجای‌مانده در قربانگاه را بازرسی نموده و از دندان‌ها و استخوان‌های هر اسکلت، به‌منظور تعیین هویت و نیز علت کشته شدن صاحبان‌شان بهره گرفتند. آنان متوجه شدند که ۷۰ درصد از قربانیانِ قابل شناسایی، کودکان کم‌خون قبیله‌ی Muchik؛ با سنین مابین ۲ تا ۱۵ سال بوده‌اند که در طول حیات کوتاه‌شان، فقط از ذرت و کدو تغذیه می‌کرده‌اند.

تابی؛ روستایی بی‌تاب از گرمای زمین

ترجمه‌ی احسان سنایی: اولین دفعه که «آراکلی باستیدا بی» عبارت «تغییرات اقلیمی» را شنید؛ دو سال پیش؛ آن‌هم از طریق تلویزیون بود. از آن پس او تازه داشت می‌فهمید که چرا رخدادهای عجیبی در روستایش اتفاق می‌افتد. روستای «تابی»، دومین سال خشکسالی‌اش را تجربه‌ می‌کرد و غلاتی که قرار بود نیاز اهالی‌اش را تأمین کند، از رشد بازایستاده بودند. کشاورزان هم تحمل گرمای نیمروز منطقه را از دست داده بودند و برای اینکه کارشان به ظهر نخورد، از سپیده‌ی صبح در مزرعه حاضر می‌شدند.

نفس‌های ناممکن

احسان سنایی: آخرین اخبار شگفت‌انگیز از ناسا پیرامون حیات، هیچ ارتباطی با ماورای زمین‌ ندارد؛ حال‌آنکه اعلام یک کشف «اخترزیست‌شناختی» که بر آینده‌ی جستجوها در راه کشف حیات فرازمینی تأثیر خواهد نهاد؛ عنوانی بود که بسیاری را در چند روز گذشته، به کشف حیات فرازمینی توسط این سازمان فضایی باورمند کرده بود. با این حال حقیقت این است که دانشمندان، نوعی از حیات را بر زمین یافته‌اند که شاید «فرازمینی‌ترین» ارگانیسم دیده شده بر سیاره‌مان باشد.

سفر به سردتر از صفر مطلق

ترجمه‌ی احسان سنایی: دما، بر اساس نحوه‌ی تأثیر افزایش و یا کاهش انرژی بر میزان بی‌نظمی محیط؛ یا «آنتروپی» آن سامانه، تعریف می‌شود. برای سامانه‌هایی با دماهای مثبت و مشابه، افزودن انرژی موجب افزایش بی‌نظمی می‌شود: مثلاً گرمابخشی به یک بلور یخی، آن را ذوب کرده و به حالتِ بی‌نظم‌تر ِ مایع بدل می‌کند. با سلب انرژی از سویی، به صفر مطلق (دمای ۲۷۳.۱۵- درجه‌ی سلسیوس) نزدیک و نزدیک‌تر می‌شوید که در آن نقطه، انرژی‌ و آنتروپی سامانه، هر دو در حداقل‌اند.