«سینتیا» حوای بدون آدم

ترجمه‌ی ونداد زمانی

دکتر «کرگ ونتر» که از دست اندرکاران اندازه گیری و پیاده کردن نقشه عمومی ژن بشر است، توانسته برای نخستین بار دست در کار خدا ببرد و عضو جدیدی را به مجموعه‌ی وسیع موجودات زنده‌ی روی زمین معرفی کند.

تیم علمی دکتر ونتر دو هفته پیش اعلام کردند که باکتری مصنوعی به نام «سینتیا» را از طریق کپی شیمیایی از روی یک مایکوپلازمای واقعی خلق کرده‌اند.

دکتر « کرگ ونتر»

دانشمندان تیم به سرپرستی دکتر ونتر توانستند با جمع‌آوری و بازنویسی ژن‌های باکتری واقعی بر روی کامپیوتر و بازسازی فرایندهای شیمیایی حاصل از اطلاعات به دست آمده، ترکیب شیمیایی فوق را به یک سلول انتقال دهند و نتیجه آن خلق «سینتیا»، باکتری مصنوعی است که می‌تواند خودش را بازتولید کند.

دکتر ونتر توانایی عملی را برای بشریت به ارمغان آورد که در طول تاریخ جزو مهمترین وسوسه‌های بشر بوده است. داستان فرانکشتین نوشته مری شلی نزدیکترین تقلید از خدا برای خلق یک موجود زنده بود که در دوران ذوق‌زدگی ناشی از دستاوردهای انقلاب صنعتی در اوائل قرن نوزده میلادی شکل گرفته بود.

شاید بتوان ادعا کرد که بعد از ظهورعیسی که اطلاعات کاملی از پدر و مادر او وجود ندارد و به نوعی موجودی است ساخته و پرداخته‌ی خدا، سینتیا جدیدترین موجودی است که بر طبق همان شیوه‌ی خدایی ولی این بار در درون آزمایشگاه علمی بشر پا به عرصه حیات گذاشته است.

ساختمان ژن‌های در هم ترکیب شده‌ی سینتیا نه تنها از محوطه‌ی قدرت خدا خارج بوده است، بلکه در آن با طبیعت هم رابطه‌ای نمی‌توان جستجو کرد. در گوشه‌هایی از ساختمان دی. ان. ای سینتیا، تیم علمی ونتر بر روی کامپیوترو به زبان ترتیبات ژنی موفق شده‌اند بخش کوچکی از نوشته‌های جیمز جویس، ادیب ایرلندی را به همراه یک آدرس ایمیلی حک کنند.

با وجود آن‌که برای تکمیل این پروژه پانزده سال وقت صرف شده است ولی بخشی از منتقدان این دستاورد علمی، بلافاصله پس از اعلام وجود سینتیا در رسانه‌ها، به این نکته اشاره می کنند که دکتر ونتر موجودی را از صفر نساخته است و از آن فقط به عنوان یک برنامه اجرایی جدید کامپیوتری یاد می کنند.

مذهبیون و طرفداران آفرینش یکباره‌ی جهان که اعتقادی به تکامل تدریجی حیات ندارند نیز بر این مسئله تاکید می‌کنند که استفاده از یک ساختمان از پیش خلق شده‌ی دی. ان. ای و تزریق آن به یک سلول از پیش موجود، اگر تکرار عظمت خدا نباشد چیزی بیشتر از کپی‌برداری دزدانه از کار خدا نیست.

حامیان خدا پا را فراتر گذاشته‌اند و مطرح کرده‌اند که هوش و ذکاوت دکتر ونتر و تیم علمی‌اش خدادادی است و طراح اصلی کسی جز خدا نیست. به اعتقاد آنها همه موجودات روی زمین مجموعه‌ی نامحدود باکتری‌هایی هستند که در آزمایشگاه کبریایی خدا شکل گرفته‌اند.

از دید مذهبیون، ادعای خدایی برای تسلط و تفوق علمی بشر و به‌ویژه خلق مصنوعی سینتیا غیرقابل قبول است و تکرار و کپی کردن زندگی را نه تنها معجزه‌ی علمی نمی‌بینند بلکه آن را خطرناک هم می‌دانند. کلیسای کاتولیک که این روزها با ضربات اخلاقی ناگواری روبرو شده است با این حادثه با سردی و شک برخورد کرده و مثل همیشه یادآوری کرده است که دستکاری‌های علمی بر روی مسائل حساس منجر به اخلال در اخلاقیات می‌گردد. از دید کلیسای کاتولیک، این نوع ماجراجویی‌ها، سبب می‌شود امکان سوء استفاده در زمینه‌‌هایی که کنترل و دانش لازم در بشر هنوز مهیا نشده است افزایش یابد.

از سوی دیگر، تمام کسانی که چشم به آسمان‌ها دوخته‌اند به این گام اساسی در ایجاد حیات به عنوان پدیده‌ای که دستگاه خدایی و بهشت و دوزخ او را به لرزه درآورده است می‌نگرند. آفرینش موجودی که برای تداوم حیات احتیاجی به روح ندارد و به خودی خود در مجموعه‌ای از فعل و انفعالات شیمیایی مشغول رتق و فتق امور دنیوی خویش است ضربه‌ی بزرگی به اندیشه های ماوراء طبیعت زده است.

حضور سینتیا همچون پرومته‌ای که هزاران سال پیش به خاطر دست‌یابی به قدرتی در حد خدایان به زنجیر کشیده شد به گستردگی قدرت بیکران بشر صحه خواهد گذاشت. سینتیا در حقیقت اولین معجزه‌ی واقعی است که به دست بشر صورت گرفته است، معجزه‌ای که با تمام وسایل ثبت و ضبط قابل اثبات است.

سینتیا، حوای بدون آدمی است که با پیدایش خود سئوالات بسیاری را در برابر ذهن بشر تداعی خواهد کرد. آیا گناه در نهاد این موجود مصنوعی راه خواهد یافت. آیا سینتیا بعد از مرگ در همان ترازوی همیشگی و داوری خدایی محک زده خواهد شد. مهمتر از همه آن‌که نوه‌ها و نتیجه‌های بسیار پیچیده‌تر این موجود تک‌سلولی چه فرقی خواهند داشت با موجوداتی که تصادفاً یا به دستو خدا خلق گشته‌اند.

منبع:

By Jordan Manalastas , Dr. Craig Venter shakes the heavens with synthetic life. May 27, 2010, Daily Bruin