دو قلوهای امروز؛ میراثی از جنگ دیروز؟

احسان سنایی

«هرجا که پرنده‌ای آواز سر دهد، برای دیگری است؛ هر جا که ستاره‌ای از دورها چشمک زند، چشمک‌اش برای دیگری است». این جملات را دکتر «جوزف منگل» در دفترچه‌ی خاطرات‌اش نوشته است؛ افسر SS آلمان نازی و پزشک اردوگاه آشویتس لهستان که به‌سبب اعمال وحشیانه‌اش از جمله تلاش برای تغییر رنگ چشم کودکان، انتقال اعضاء بدون بی‌حسی از افراد سالم و استفاده از اسرای یهودی کوتوله و دوقلو‌های هم‌سان به‌عنوان موش آزمایش‌گاهی؛ لقب فرشته‌ی مرگ را به خود اختصاص داد. در جریان تنها یکی از آزمایشات منگل بر روی سه‌هزار دوقلو، تنها ۲۶ جفت از آن‌ها جان سالم به در بردند. ۶۵ سال بعد، مورخی آرژانتینی مدعی شد آزمایشات منگل، عامل وفور غیرعادی دوقلوها در شهری دورافتاده در برزیل شده‌ است.

در شهر کوچک «کاندیدو گودوی» واقع در شمال‌غرب کشور برزیل، وفور چهره‌های سفیدرو و چشم‌آبی تعجبی ندارد؛ چراکه این منطقه مامن شمار بالایی از مهاجرین آلمانی است. اما آن‌چه ده‌ها سال است از حد شگفتی فراتر رفته، وفور ۱۰۰۰ درصدی دوقلوهای این شهر، نسبت به میزان متوسط جهانی است!

اوایل سال میلادی جاری، مورخی به نام «جورج کاماراسا» از اهالی آرژانتین با انتشار کتابی با عنوان «منگل: فرشته‌ی مرگ آمریکای جنوبی»، جوزف منگل را مقصر اصلی این تفاوت فاحش و شگفت‌آور خواند. منگل در سال ۱۹۵۳، یعنی سه سال پس از جدایی از همسر سابق‌اش، «ایرن»، با بیوه‌ی برادرش «مارتا منگل» ازدواج کرده و با پسر ۱۴ ساله‌اش به آمریکای جنوبی مهاجرت نمود.

نمونه‌ای از سه‌قلوهای شهر کاندیدو گودوی / عکس از: لینکلن الز – نشنال جئوگرافیک

اعمال وحشیانه‌‌ی وی در دوران جنگ دوم جهانی آن‌قدر اسف‌بار بود که بعدها با دست‌گیری هم‌کار سابق‌اش «آدولف ایچمن» توسط سازمان اطلاعات اسراییل (موساد)، از شدت ترس و به منظور تغییر چهره، تمامی موهای سبیل‌اش را جوید و بلعید و همین امر سبب بروز عوارض گوارشی خطرناک و مهلکی تا پایان عمر ۶۸ ساله‌اش شد.

کاماراسا معتقد است منگل با ادامه‌ی آزمایش‌های مرگ‌بارش بر زنان باردار شهر کاندیدو گودوی و تزریق پیش از هنگام مخلوطی از هورمون‌های مرموز به آن‌ها، چنین عدم تعادلی را در این ناحیه موجب شده است. کاماراسا با اتکا بر گفته‌های بومیان کهن‌سال منطقه که معاینات مشروط یک پزشک آلمانی مسافر را به یاد می‌آوردند، این گفته را مطرح کرده است؛ پزشکی که معاینات خود را مشروط بر استعمال داروهای اسرارآمیز تجویزی خود انجام می‌داد. محلیان، این پزشک را به نام‌های متفاوتی می‌خواندند اما عکس‌العمل تمامی آن‌ها در برابر مشاهده‌ی تصویر منگل این بود: «خودش است».


منگل در طول دوران فرارش به آمریکای جنوبی، اکثرا در برزیل اقامت داشت و سرانجام در سال ۱۹۷۹ و تحت نام «ولفگانگ گرهارد» بر اثر سکته‌ی قلبی در حین شنا در‌گذشت. هدف وی از انجام آن‌چه که امروز او را به سبب‌شان «فرشته‌ی مرگ» لقب داده‌اند، تنها یک چیز بود و آن افزایش نسبت جمعیتی نژاد آریایی برای به-خدمت-گرفته-شدن در سپاه «رایش ‌هزارساله»ی هیتلر بود.

دکتر جوزف منگل (چپ) در کنار رودولف هس؛ منشی مخصوص هیتلر. طبق اظهارات شاهدان عینی، منگل در بلوک کودکان اردوگاه آشویتس، خطی با ارتفاع ۱۵۰ سانتیمتر از کف اتاق بر دیوار رسم کرده بود و افرادی که سرشان به این خط نمی‌رسید را روانه اتاق گاز می‌کرد.

اما نسل‌شناسی به نام «لاوینیا اسکولر-فکینی» از دانش‌گاه فدرال ریو دو ژانیرو در برزیل معتقد است شایعات مرتبط با اقامت منگل در شهر کاندیدو گودوی، بسیاری از ساکنان کنونی آن را ناراحت کرده و به همین سبب دوقلوهای بسیاری به انکار ارتباط خود با فعالیت‌های نژادپرستانه حزب نازی می‌پردازند. او می‌گوید: «از این‌رو رهبران کشور از دانش‌گاه خواسته‌اند تا پروژه‌ای را با هدف بررسی علت فراوانی بالای تولد دوقلوها آغاز کند».


از آن پس گروهی از محققان شروع به بررسی آمار نوزادان این شهر کاتولیک که از سال ۱۹۲۷ تاکنون غسل تعمید داده شده بودند، کردند؛ آماری که قریب به ۷۵ درصد از کل نوزادان این شهر را پوشش می‌داد. نتایج بررسی، نشان از عدم هرگونه افت‌و‌خیز میزان تولد دوقلوهای این شهر از گذشته تا به امروز می‌داد؛ گذشته‌ای بسیار دورتر از ورود منگل. حتی این نمودار هیچ‌گونه قله‌ای را نیز در خلال سال‌های اقامت منگل در آن‌جا، نشان نمی‌داد.



طبق نتایج این بررسی، بیش‌ترین میزان تولد دوقلوها در بخش «لینها سائو پدرو» در فاصله‌ی ۱۰ کیلومتری مرکز شهر دیده شده است. در اوایل قرن بیستم این منطقه مامن تنها ۸ خانوار بود و ام‌روزه این آمار به ۸۰ خانوار با ۴۴ جفت دوقلو رسیده است! ابعاد ریز و انزوای این نقطه از دیگر نواحی پرجمعیت منطقه، گویای منشا ژنتیکی تولد بالای دوقلوهاست.

«اوا کر»، از بازماندگان اردوگاه آشویتس، تصویر کودکی خود را که توسط سربازان اتحاد جماهیر شوروی تهیه شده است نشان می‌دهد. او تنها یکی از ده‌ها هزار قربانی آزمایشات منگل بوده است.

اگر گروه کوچکی در یک منطقه ساکن شده و تا نسل‌ها هم‌چنان منزوی بمانند، ویژگی‌های ژنتیکی بومیان، با ازدواج‌های فامیلی یکی پس از دیگری منتقل می‌شود و دانش‌مندان این پدیده را «اثر بنیان‌گذار» می‌نامند. در خصوص ساکنین اولیه‌ی لینها سائو پدرو نیز احتمالا زمینه‌ی ژنتیکی تولد دوقلوها در آن‌ها وجود داشته است.


با این حال، وفور دوقلوها در این منطقه از جهان، بی‌نظیر نیست. طبق گفته‌های «برونو رورسید» از انیستیتو زیست‌شناسی طبی سنگاپور که ایده‌ی دخالت‌های منگل را نامعقول می‌خواند، روستاهایی در نیجریه و رومانی نیز این‌چنیند که البته آن چنان شناخته‌شده نیستند.

از طرفی عده‌ای معتقدند عوامل محیطی هم‌چون حضور آفت‌کش‌‌ها در هوا، آب و غذای منطقه عامل این جهش ژنتیکی است. اسکولر-فکینی معتقد است هیچ عاملی در تقابل با دیگر عوامل نیست و از این‌رو می‌توان دلیل بروز این جهش را ناشی از هردوی عوامل محیطی و ژنتیکی دانست. اما کاماراسا هم‌چنان بر عقیده‌اش استوار ایستاده است و زندگی مخفیانه‌ی منگل را پر از راز و رمزهای زیادی می‌داند که برهم‌خوردگی ترکیب جمعیتی کاندیدو گودوی، تنها یکی از آن‌هاست. ‌

منبع: National Geographic