ششمین فضانورد تاریخ در ۷۸ سالگی درگذشت

برگردان: احسان سنایی

پاول رومنویچ پاپویچ، ششمین فضانورد تاریخ، چهارشنبه گذشته و پنج روز پیش از تولد ۷۹ سالگی‌اش، در بیمارستانی واقع در شبه جزیره کریمه اوکراین بر اثر سکته قلبی درگذشت.

والنتینا ترشکوا، نخستین فضانورد زن تاریخ در مصاحبه‌ای با خبرگزاری RIA novosti روسیه گفت:

«پاول شخص فوق‌العاده‌ای بود؛ یک فضانورد حرفه‌ای که خود را وقف کارش کرده بود و همچنین یک دوست خوب برای ما بود.»

پاپویچ در ابتدا قرار بود از بین ۲۰ نامزد نهایی سفر به فضا، نخستین فضانورد تاریخ باشد؛ اما در نهایت این یوری گاگارین بود که این پرواز را انجام داد و پاپویچ بعنوان رابط مابین اتاق کنترل و گاگارین در فضا انتخاب شد؛ بطوری‌که در جریان مأموریت، مستقیماً با گاگارین صحبت می‌کرد و فرمان‌ها را به او انتقال می‌داد.

اما یک سال بعد و در آگوست ۱۹۶۲ بود که او نخستین پرواز فضایی‌اش را در جریان مأموریت «وستوک - 4» تجربه کرد. این پرواز قرار بود ۹ ماه زودتر انجام شود؛ اما به دلیل رقابت تنگاتنگ شوروی و آمریکا در برنامه‌های فضایی که ریشه در جنگ سرد مابین دو کشور داشت و نیز برنامه‌های ایالات متحده برای پرتاب نخستین فضانوردش «جان گلن» به فضا، مأموریت وستوک - 4 زودتر از موعد مقرر انجام پذیرفت.

پاپویچ، در جریان مأموریت وستوک -4، در محیط بی وزنی به مدادش می‌نگرد

هر چند در روز ۱۲ آگوست ۱۹۶۲، پاپویچ در فضاپیمای تک صندلی‌اش تنها به فضا سفر کرد؛ اما در فضا تنها نبود. در واقع «آندریان نیکولایف»، فضانورد مأموریت «وستوک ۳» که یک روز قبل از او به فضا پرتاب شده بود، در آن‌جا انتظارش را می‌کشید تا برای نخستین بار در تاریخ دو محموله سرنشین‌دار هم‌زمان در مدار زمین باشند.

هر چند آن‌ها تا فاصله ۵ کیلومتری یک‌دیگر نزدیک شدند، بطوری‌که قادر به تشخیص فضاپیماهای هم‌دیگر بودند؛ اما بر خلاف گزارش رسانه‌ها اتصالی مابین آن‌ها صورت نگرفت.

در واقع فضاپیمای وستوک برای چنین مانوری به اندازه کافی مجهز نبود و این پرواز دوگانه تنها با هدف تجربه هدایت مأموریت های همزمان برنامه ریزی شده بود.

نیکولایف، چهار روز در فضا بود و رکورد اقامت در فضا را نیز بهبود بخشید. پرواز پاپویچ نیز قرار بود به همین میزان به طول انجامد؛ اما بروز مشکلی در سیستم داخلی فضاپیمای وستوک که به افت دمای اتاقک سرنشین انجامید، مهندسان زمینی را مجبور ساخت تا پرواز پاپویچ را سه روزه به اتمام برسانند.

البته خود او نیز در این قضیه تا حدی مقصر یود؛ چراکه در یکی از مکالماتش با اتاق کنترل گفته بود:

«طوفان‌هایی را می‌بینم.»

این عبارت در زبان رمز فضانوردان شوروی زمانی به کار برده می‌شد که فضانوردان در حین مأموریت دچار مشکلات جسمی می‌شدند. اما در حالی‌که در زمین همه نگران وضعیت جسمانی پاپویچ بودند، او به اشتباه خود پی برد و در ازتباطی رادیویی با زمین گفت که واقعاً آذرخش‌هایی را بر فراز خلیج مکزیک مشاهده کرده است!

پاپویچ سرانجام در پانزدهم آگوست ۱۹۶۲، با چتر نجات فرود آمد و به مأموریت فضایی ۴۸ ساعته‌اش پایان داد. اما بیش از ۱۰ سال تا پرواز فضایی بعدی‌اش وقفه ایجاد شد؛ چراکه تلاش شوروی برای فرود آوردن انسان بر روی ماه ناکام ماند و این در حالی بود که او از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۸، برای فرماندهی یکی از مأموریت‌های سرنشین‌دار سفر به ماه آموزش دیده بود.

از آن پس، او به عنوان یکی از فضانوردان نخستین ایستگاه فضایی نظامی شوروی انتخاب شد. اما بار دیگر دومین پروازش با شکست پروژه سالیوت -۲ در سال ۱۹۷۳، به تعویق افتاد؛ پروژه‌ای که قرار بود در جریان آن، نخستین ایستگاه فضایی نظامی شوروی در مدار قرار گیرد.

بالاخره در سوم جولای ۱۹۷۴ بود که پاپویچ به همراه «یوری آرتیوخین»، در مأموریتی ۱۶ روزه تحت عنوان سایوز - ۱۴، ساکن نخستین ایستگاه فضایی نظامی شوروی، یعنی سالیوت -۳ شد.

جلد هفته نامه پرفروش تایم، پس از موفقیت مأموریت های وستوک ۳ و ۴ در فضا، نفر سمت راست، پاپویچ است

او برای دومین و آخرین بار در نوزدهم جولای ۱۹۷۴ به زمین بازگشت و به عنوان نخستین اوکراینی در فضا، مجموعاً ۱۹ روز اقامت در فضا را به نام خود ثبت کرد.

او فعالیت‌های خود را در این حوزه پس از شش سال از سر گرفت و در سال ۱۹۸۰، بعنوان معاون مرکز آموزش فضانوردان در شهر ستارگان روسیه انتخاب شد؛ جایی که او ۲۰ سال پیشتر آموزش‌های فضایی خود را در آن‌جا دیده بود.

در اواخر دهه ۸۰ میلادی نیز به سمت مدیر مؤسسه نظارت بر اکوسیستم‌های زمینی منصوب شد؛ مؤسسه‌ای که در آن، از ماهواره‌ها برای مدیریت منابع زمینی و امور کشاورزی استفاده می‌شد.

پاپویچ، در کتابی با عنوان «در آن دریای خاموش» که در سال ۲۰۰۷ توسط «کالین بورجس» و «فرانسیس فرنچ» تألیف شد گفته است:

«می‌توانستم بارها از پنجره بیرون را نگاه کنم و مثل هر کسی که از فضا سیاره ما را دیده است؛ فهمیدم – در واقع مطمئن شدم – که زمین، دارایی یک شخص و یا یک کشور نیست؛ زمین متعلق به همه ماست.»

از او دو بار با عنوان قهرمان ملی روسیه یاد شد و نام پاپویچ را امروز همچنان بر رشته کوهی در جنوبگان و نیز سیارکی در فضا می‌توان دید.