Apr 2008

زیسا، بهشت زمینی

اقامتگاه تابستانی پادشاه سیسیل، نام خود را از واژه عزیز گرفت و طرح باغ‌سازی‌اش را از پردیس‌های ایرانی. در تالار چشمه، جایی که آب پس از گذر از جویی مرمرین به استخری در باغ می‌ریزد که وسطش کوشکی قرار گرفته، می‌توان ترکیب مقرنس را با موزاییک‌های بیزانسی و نقاشی‌های اروپایی با موضوعات اسطوره‌ای مشاهده کرد.

معماری شرقی در سیسیل

سیسیل، بزرگ‌ترین جزیره مدیترانه، در قرن نهم میلادی به تصرف مسلمانان درآمد و بلافاصله هنر و معماری سرزمین‌های تحت نفوذ آنان از ایران و شام گرفته تا مصر و مراکش به شهر پالرمو منتقل شد و با عناصری از معماری رومی و بیزانسی درهم آمیخت. پالرمو، مرکز این جزیره، یکی از نقاط کلیدی تاثیرگذاری چند فرهنگ مختلف، حداقل از نظر هنری بر یکدیگر بوده است.

پاموک، معمار فراری

اورهان پاموک: «در عرض شصت سال خانه‌های دو سه طبقه استانبول، جایشان را به ساختمان‌هایی بزرگ با نماهای ساده و مدرنی دادند که تقلید رقت‌آوری از سبک بین‌المللی بود. بعد از سه سال معماری را رها کردم. چون از ساختن این خانه‌ها وحشت داشتم. در عوض به جستجوی رویاهای خفته در پشت نمای ساختمان‌ها رفتم.»

آتش پارسیان هند

خطرات طبیعی مانند بالا آمدن سطح آب، آتشکده ایرانشاه پارسیان هند را که محل روشن نگه داشتن آتش بهرام است تهدید می‌کند. پارسیان هند به جامعه زرتشتیانی گفته می‌شود که بیش از هزار سال پیش از ایران و از طریق جزیره هرمز به هند مهاجرت کردند. هربار با تهدیدات مختلف، جایگاه این آتش تغییر یافته است و این بار نیز برخی برای حفظ آن از احتمال جا‌به‌جایی سخن گفته‌اند.

هترا، شهر اشکانی عراق

هترا محل آمیختگی فرهنگ و هنر هلنی، رمی و پارتی است. شهری که شهرت باستانی آن به دلیل مقاومتش در برابر حملات متعدد امپراتوران رم بود. محوطه‌ی مقدس شهر، به معابد خدایان و الهگان گوناگون سومری، یونانی، عربی و ایرانی اختصاص داشت. هترا از کامل‌ترین شهرهای باقی‌مانده از دوران اشکانی است و از دهه‌ی هشتاد میلادی در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

پنج سال پس از غارت بزرگ

تراژدی موزه‌ی بغداد در نخستین روزهای سقوط حکومت صدام به وقوع پیوست. بیش از پانزده هزار اثر تاریخی به سرقت رفتند، اموال موزه درهم شکست و سالن‌های آن به مخروبه تبدیل شدند. پیش از آغاز حمله به عراق، ده‌ها موسسه جهانی و صدها متخصص نسبت به حفاظت از این موزه‌ی کم‌نظیر هشدارهای لازم را داده بودند. اکنون گرچه نیمی از آثار به سرقت رفته به بغداد بازگردانده شده‌اند، اما خسارت‌های وارد شده همچنان غیر قابل جبران است.

سنگر در پناه تیسفون

انتشار عکس‌هایی هوایی به هنگام حمله نیروهای ائتلاف به عراق، نشان داد که در مجموعه تاریخی تاق کسرا، ستونی از ماشین‌های جنگی عراق ردیف شده‌اند. در جریان جنگ اول خلیج فارس نیز، عکس‌های هوایی از استتار هواپیماهای جنگی، در کنار پلکان اصلی زیگورات چهار هزار ساله شهر اور پرده برداشته بود. پس از اشغال عراق نیز سربازان و تانک‌های آمریکایی در محوطه باستانی زیگورات اور حضور پیدا کردند. این در حالی است که معاهده لاهه هرگونه استفاده نظامی از اماکن تاریخی را ممنوع اعلام کرده است.

صدام و شخصیت‌های تاریخی

در سال ۱۹۹۹ صدام در یک سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سالگرد پایان جنگ با ایران، دشمنی ایرانیان با عراق را در گذشته باستانی و حسادت پادشاهان آنان به تمدن عراق ریشه‌یابی کرد. او کوروش را شاه حریص ویرانگری دانست که بابل، مرکز تمدن جهانی را، با همدستی یهودیان ویران کرده است. فانتزی‌های صدام در مورد بخت‌النصر به پرتو‌افکنی نورهای لیزری در آسمان با تصویر خودش و پادشاه و همچنین الگوبرداری کاخ‌هایش از ویرانه‌های بابل انجامید.

صدام و میراث فرهنگی در عراق

بیش از دوهزار و ششصد سال پس از حمله سپاهیان آشوربانیپال به شوش، تبلیغات رسمی در عراق صدام حسین را سوار بر ارابه پادشاهان میانرودان، با تیر و کمانی در دست و شیر نر تیر خورده‌ای زیر ارابه او تصویر می کرد، در حالی که از پشت سرش موشکی به سمت دشمن شلیک شده و هواپیماهایی با پرچم عراق بر فراز او در پرواز بودند. در آستانه پنج سالگی سقوط حکومت صدام، به نقش تاریخ و میراث فرهنگی در تبلیغات رسمی و ایدئولوژیک حزب بعث در عراق می‌پردازیم.