Jul 2007

به اسم دموکراسی

در سياست، ضروری است همواره ميان «دوست» و «دشمن» تمايز برقرار باشد. دولت‌ها نمی‌خواهند «جامعه مدنی» به اختيار خود رها شود تا «دشمن» در آن فعال شود. همه‌ی روشنفکران، از جمله روشنفکران سياسي، در شبکه های ارتباطی دوست و دشمن عمل می‌کنند. هيچکس «غير متعهد» نيست.

کارکرد سنگسار در جامعهء دينی

سنگسار به جرم زناي محصنه، که در اسلام به آن «رَجم» مي گويند نيز نوعی قتل براي حفظ عفت است که مجري آن اين بار به جاي اعضاي خانواده و قبيله، فقها و دادگاههاي شرع اند؛ و به جاي عفت يک قبيله، حفظ عفت امت در نظر است. چرا و چگونه کارکرد قبيله اي به کارکرد نظام قانوني تبديل مي شود؟ به عبارت ديگر، چگونه اخلاقيات ديني به سياست دولتي تبديل مي شود؟

نگاه ميرزا صالح شيرازی به جنسیت و زن در فرنگ

دریافت میرزا صالح شیرازی از فرنگ بعدها یكی از اركان تجدد خواهی شد كه تربیت زنان را اساس قانونمندی، ادب مدنی و پیشرفت اجتماعی می‌دانست. او در لزوم تربیت صحیح دختران انگلیس چنین نوشت: «اولاً كه آنها را به مکتب‌خانه فرستاده، فوراً زبان انگلیزی در خواندن و نوشتن، او را ماهر نموده و بعد از آن زبان فرانسه و ایتالیا را به آنها تعلیم داده. همه دختران، بلكه از ده نفر، هفت نفر آنها آواز دارند.»

قاصد حضرت عزراييل در خانه خواتين

ميرزا صالح شيرازي، مردي است كه نخستين روزنامه ايران را با عنوان «كاغذ اخبار» انتشار داد. او بنيانگذار ثبت مدرن احوالات و اتفاقات سفر به فرنگ است و شرح خاطرات خود را در كتابي به عنوان «سفرنامه ميرزا صالح شيرازي» نگاشته است. نوع نگاه ميرزا به فرنگ و مناسبات اجتماعي و حقوقي آن بي‌ترديد يكي از ظریف‌ترين و دقيق‌ترين مشاهدات و رواياتي است كه در قرن نوزدهم از سامانه غرب گزارش شده است.

دکترهای استشهادی

دکتر استشهادي پزشکي است که جان انسان ها را مي گيرد. اين کار را از روي ايمان قلبي، اعتقاد راسخ ديني ، و در جبههء نبرد حق عليه باطل مي کند. دکتر استشهادي قسم خورده است ـ به الله ـ و نسخهء او شفاي جاودانه مي بخشد. مريض او جامعهء بيمار غربي است.

تولد آمريکا و اصل آزادی

چهارم جولاي يا چهارم ژوئيه روز تولد آمريکا است؛ پدران مؤسس آمريکا حکومتي مي خواستند که در آن هر مرکز قدرتي، توسط مراکز ديگر در معرض کنترل و بازبيني باشد، و ميان اين مراکز قدرت چنان توازني برقرار باشد که هيچ فرد، نهاد، حزب، مجلس يا گروه زبده و خبره اي نتواند دست بالا را داشته باشد. به عبارت ديگر، نظام سياسي نمي بايست مقتدر، بلکه مي بايست «ضعيف» باشد. شهروند بود که مي بايست مقتدر باشد.

زندانی

در طول دو سه دههء پيش از انقلاب بهمن ۵۷، تنها يک تن است که در مقام نظريهء پرداز اصيل و طراح استراتژي در جنبش چپ ايران چهره مي نمايد. اهميت و شگفتي اين واقعيت هنگامي دوچندان مي شود که در مي يابيم کارنامهء او در پس ديوارهاي زندانهاي شاه ، در فواصل شکنجه و مصائب ، پديد آمده است. تمام نوشته هاي او ، گونه اي «يادداشت هاي زندان» اند که براي تنها جنبش چپ واقعاً موجود در ايران بنيادهاي تئوريک فراهم آورد.