Jul 2009

وقتی خرافات، شماری از مردم را دیوانه می‌کند

اکنون من نیز به جمع اهل خرافات می‌پیوندم و باور می‌کنم که در روز ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲، برابر با شب یلدای سال ۱۳۹۱ شمسی زمین محور عوض کرده و امام زمان نیز ظاهر خواهد شد. اما من شب و روز دعا می‌کردم تا امام زمان را به خواب ببینم و بپرسم: یا امام! آیا شما می‌توانید قاتلان انسان‌هایی همانند «ندا»را ببخشید؟ آیا مفهومی که از رهبری در ذهن شماست همان مفهومی است که در ذهن علیل این قدرتمنداران لانه کرده است. رهبر حقیقی کیست؟ انسان کشتکار؟ انسان زحمت‌کش؟ پزشک درستکار؟ زن خانه‌دار؟ انسانی که هرگز دروغ نمی‌گوید؟

در رویای آزادی

چنین به نظر می‌رسد که انسان ایرانی به دلیل جغرافیای بدخیم و این‌که از حدود چهارهزار سال پیش به اسارت درآمده است همیشه در جست‌وجوی راهی برای آزادی بوده است، و چون در عمل چنین آزادی امکان‌پذیر نبوده است خود را به دامن رویای آزادی انداخته است. در اصفهان چهارصد سال پیش نیز هیجان پایان جهان و آغاز عصر جدید مردم را مشوش و انگیخته کرده بوده است. اما زمان گذشت و هیچ حادثه خارق عادتی رخ نداد. منتهی جنگ و خونریزی ادامه داشت و عاقبت منجر به حمله و یورش محمود افغان به اصفهان شد.

بگذاریم یک ارزش، آرام آرام محو شود

بسیاری از ادیانی که مردم به دلیل بیزاری از اسلام به سوی آن‌ها می روند در اصل تفاوت چندانی با این مذهب ندارند. دیده‌ام زنانی را که با حالت مجذوب درباره آئین مهر گفت و گو می‌کنند، چرا که مجسمه زیبای او را در اروپا دیده‌اند، غافل از این‌که در این آئین جایی برای زنان وجود ندارد. دلیلش نیز همین گاو‌کشی که نماد عصرمادر تباری است. یک ارزش هرقدر بد یا خوب باید آرام آرام رنگ ببازد. هندوستان پر از خدایانی است که دیگر پرستنده‌ای ندارند. چه اشکالی دارد که بگذاریم یک ارزش آرام آرام محو شود؟

تجاوز به مرد به قصد تولید «زن ریش‌دار»

بر مبنای خبری از گاردین، در جریان تظاهرات شیراز چند جوانی که دستگیر شده‌اند، مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند. البته می‌دانیم که این روش تنبیهی ویژه ایران نیست و در تمام دنیا سابقه دارد. اما در ایران این مسأله دارای سابقه تاریخی ترسناکی است. روشن نیست که چرا گروهی نامرد دچار این توهم هستند که اندام باروری آنان در حقیقت نوعی سلاح است که آن را علیه هم‌جنس خود به کار می‌اندازند.

کردستان، فرانسه، تهران

روز بعد ما به خانه شیخ عزالدین حسینی رفتیم که کردان او را «ماموستا» خطاب می‌کردند که به معنای معلم و استاد است. در مصاحبه‌ای که انجام شد، شیخ بر استقلال کردان تأکید داشت و من می‌کوشیدم این معنا را مطرح کنم که پیوستگی کردستان به ایران از مقوله حقایق عینی و به مثابه آفتاب آمد دلیل آفتاب است. در عین حال می‌کوشیدم روشن کنیم که تشکیل «کردستان بزرگ» به قیمت چه نسبت خون‌ریزی و برادر کشی تمام خواهد شد.

چرا تلفن نمی‌زنم

در آغاز انقلاب اسلامی نیز گاهی به نویسنده‌ای تلفن می‌کردم و درباره حوادث انقلاب حرف می‌زدیم. یک بار از زبانم در رفت و گفتم اگر به پاریس تشریف آوردید، خوشحال می‌شوم شما را ببینم. نویسنده در پاسخ گفت: «خانم من دیگر پیر شده‌ام.» حوادثی از این دست باعث شده است که من دیگر به خود اجازه ندهم به کسی تلفن کنم.

آلودگی هوای ایران و تالاب‌های عراق

من به راستی باور کرده‌ام که طبیعت یک پارچه آگاه است و می‌اندیشد. حتی به حرکت‌های یک کرم که نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم روند معقولی در آن به چشم می‌خورد. گیاهان نیز نشان می‌دهند که اگر جایشان تنگ باشد رشد نمی‌کنند. طبیعت در تمامی ابعادش مورد هجوم انسان واقع شده‌است. از نظر تاریخی که نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که در حدود سه چهار هزار سال پیش، در اساطیر جان طبیعت را گرفته‌اند و آن را «بی جان» تلقی کرده‌اند و حالا نتیجه اش این وضعیتی ست که به وجود آمده است.

سنگسار ثریا م، یک فیلم

در فیلم سنگسار ثریا م، به جز خاله فداکار بقیه مردم شقی، فاسد، ابله و در بهترین شکل عقب مانده هستند. البته بکلی فراموش می‌شود که هزاران تن در ایران اعدام شدند که جلوی همین زیاده روی‌ها را بگیرند. فراموش می‌شود که صدها هزار تن در جبهه‌ها مردند تا از کیان ایران محافظت کنند. کسانی که می‌خواهند اسلام را در ایران از ریشه درآورند آیا می‌دانند که این مذهب نود و هشت درصد مردم است؟ به راستی چه ارزشی را قرار است جانشین آن کنند؟ لطفا به صدای بلند بگوئید تا ما هم بدانیم.

عوامل اجتماعی اعمال خشونت

گفته شد که در مسأله اعمال خشونت باید به عامل انسانی و عوامل محیطی (اجتماعی) توجه کرد. دیدیم که «هردوی این عوامل، در طول تاریخ، سبب‌ساز پرخاشگری و خشونت‌های فردی و جمعی بوده‌اند. اما عوامل محیطی را عوامل کسبی نیز نامیده‌اند. کسانی که عوامل محیطی را سبب بروز عدم تحمل می‌دانند براین باورند که «ماهیت انسان امر مجردی نیست که ویژه یک فرد خاص انسانی باشد، ماهیت انسان در واقع عبارت است از مجموعه‌ی کلیه مناسبات اجتماعی.» در واقع اندیشه و رفتار انسان پیش از هرچیز ساخته و پرداخته‌ی محیطش و نهادها و ارگان‌های اجتماعی است.

مسأله حذف دگراندیشان

این روزها دائم درباره قتل بی‌رحمانه «ندا» گفتار در میان می‌آید. البته این زن جوان به تجسم و نماد تمامی آن کسانی که طی این روزها جان خود را از دست داده‌اند، تبدیل شده است. درست چند روز پیش از این حادثه، کتاب «مقدمه ای بر کشتار دگراندیشان» نوشته مسعود نقره‌کار به دستم رسیده بود. مسعود نقره‌کار در این اثر می‌کوشد مسأله حذف اندیشمندان را تا نخستین روزهای آغاز تاریخ مکتوب ایران دنبال کند.