دوسالانه هنری ونیز و غیبت ایران

شنیدن فایل صوتی

"با حواست بیندیش و با ذهنت احساس کن". این شعار پنجاه و دومین دوسالانه هنر ونیز است که از روز یکشنبه دهم ماه ژوئن در این شهر افتتاح شد. دوسالانه یا بی ینال هنر ونیز، از مهم‌ترین اتفاقات عرصه هنرهای تجسمی به شمار می‌رود که در کنار جشنواره سینما، چهره شهر ونیز را همواره به یکی از مراکز مهم هنر معاصر تبدیل می‌کند. دوسالانه هنر ونیز، قدیمی‌ترین نمایشگاه در نوع خود به حساب می‌آید.

مالک سیدیبه عکاس اهل مالی، برنده شیر طلایی یک عمر فعالیت هنری

تاریخ دوسالانه
ایده بنیان گذاری این جشنواره هنری در سال ١٨٩۵ توسط جمعی از هنرمندان و روشنفکران ونیزی با حمایت شهردار این شهر، شکل گرفت. نهاد یا موسسه دوسالانه ونیز، نهادی است گسترده که به جز برگزاری نمایشگاه هنرهای تجسمی، جشنواره فیلم ونیز، نمایشگاه معماری، جشنواره رقص، موسیقی و تئاتر را نیز زیر پوشش خود دارد.

در سال ١٩٣٠ نهاد جشنواره از اختیار شورای شهر ونیز خارج و دردست دولت فاشیست ایتالیا قرار گرفت. اما در همین دهه سی بود که قسمت‌های دیگری مانند سینما، تئاتر، رقص و موسیقی به جشنواره اضافه شدند. بعد از جنگ جهانی دوم، دوسالانه ونیز درهای خود را به روی جریان هنر آوانگارد گشود. این جشنواره در دهه پنجاه توانست فرصت مناسبی برای معرفی جریان "اکسپرسیونیسم انتزاعی" و در دهه شصت محلی برای عرضه "پاپ آرت" باشد.

چری سامبا- کنگو

هفتاد و هفت منهای یک
در پنجاه و دومین دوره این رویداد هنری- فرهنگی، آثار هنرمندان معاصر از هفتاد و شش کشور جهان حضور دارد که رکوردی در تاریخ این جشنواره قدیمی محسوب می‌شود. علاوه بر آن سی و چهار نمایشگاه جانبی نیز در طول این مدت برپاخواهد بود.

علیرغم حضور کشورهای مختلف جهان که پانوراما و چشم انداز گسترده ای از هنر معاصر عرضه می‌کند، ایران یکی از غایبان این دوره به شمار می‌رود. ایران که توانسته بود پس از مدت‌ها در سال ٢٠٠٣ در شهر ونیز، غرفه ای را به خود اختصاص دهد امسال فرصت حضور در این رویداد جهانی را از دست داد. جشنواره به علت تعدد کشورها و هنرمندان شرکت کننده در آن، به طور معمول در چند نقطه شهر برگزار می‌شود. مکان اصلی دو سالانه باغ‌های کاستللو ست(Giardini di Castello) که بیش از سی کشور جهان ساختمان‌ها و پاویون‌های دائمی خود را از سال‌ها پیش در آن ساخته اند و هر دوره آثار هنری خود را در آنجا به معرض تماشا می‌گذارند. باقی کشورها باید بتوانند در شهر ونیز ساختمان مناسبی را برای عرضه دست آوردهای هنری خود بیابند. عدم حضور ایران در این دوره به احتمال بسیار زیاد باعث می‌شود تا برای حضور در دوره‌های آینده با مشکل پیدا کردن جا رو به رو شود.

غرفه هندوستان

مشکل کجاست؟
پیش از این؛ حبیب الله صادقی، رئیس مركز هنرهای تجسمی در مصاحبه با خبرگزاری فارس، دلیل حضور نیافتن هنرمندان ایرانی را نداشتن بودجه و اعتبار کافی عنوان کرده در حالی که محمدحسین ایمانی خوشخو، معاون هنری وزیر ارشاد ارائه ندادن برنامه مشخص از سوی هنرمندان و مركز هنرهای تجسمی را دلیل اصلی این غیبت ذکر بود. در سال‌های پیش از انقلاب کامران دیبا، سهراب سپهری، بهجت صدر و هنرمندان دیگری به صورت انفرادی در این نمایشگاه شرکت کرده بودند اما در سال ٢٠٠٣ ایران به طور رسمی در ونيز حاضر شد.هنرمندان‌ غرفه‌ی‌ ایران‌ عبارت‌ بودند از احمد نادعلیان‌، حسین‌ خسروجردی‌ و بهروز دارش‌. در سال ٢٠٠۵ نیز ماندانا مقدم و بیتا فیاضی نمایندگان ایران بودند.

تنها نشان از حضور ایران در این دوره، نقاش آمریکایی ایرانی الاصلی است به نام "کامی" که با آثار خود در پاویون آمریکا حضور دارد و تحسین منتقدان ایتالیایی را برانگیخته است.

ینکا شنوباره- نیجریه

ونيز با مدیریت آمریکایی
به جز غرفه ملی کشورها، جشنواره نمایشگاه متعددی را نیز به انتخاب خود و مدیران هنری اش از آثار برگزیده برپا می‌کند.

مدیریت هنری نمایشگاه امسال بر عهده رابرت ستور (Robert Storr) منتقد هنر و مدیر فعلی مدرسه هنر ییل (Yale) آمریکاست. او اولین مدیر هنری آمریکایی این جشنواره است. یکی از اقدامات رابرت استور در این دوره قرار دادن پاویون آفریقا در نقطه مرکزی نمایشگاه‌هاست به طوری که بتواند بیشترین توجه را به خود جلب کند. او در مصاحبه با آسوشیتد پرس می‌گوید به دلیل تنوع و گستردگی فوق العاده جشنواره و نمایشگاه‌های آن، بسیاری وقت یا حوصله نمی‌کنند تمام آثار را به دقت و از نزدیک ببینند بنابراین برای آن که در این دوره، آثار منحصر به فرد هنرمندان معاصر آفریقایی نادیده گرفته نشود تصمیم گرفتیم آنها را در مرکز نمایشگاه جای دهیم.

پاویون دائمی آمریکا در دوسالانه ونیز

با این حال جرمانو کلانت (Germano Celant) مدیر هنری موزه گوگنهایم نیویورک ضمن انتقاد از مدیریت هموطن خود، نمایشگاه را بی روح و کسل کننده توصیف کرده اما در عین حال بر ارزش‌های هنری غرفه روسیه، چین و آرژانتین تاکید می‌کند.

جایزه ويژه یک عمر فعالیت هنری در این دوره به عکاس اهل کشور مالی، ملک سیدیبه (Malik Sidibe) اهدا می‌شود.

بی ینال ونیز تا روز ٢١ نوامبر سال ٢٠٠٧ ادامه خواهد داشت.