واکسنی برای پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر

زویا ممکن

دانشمندانی موفق به تولید یک واکسن شده‌اند که مانع بروز احساس خلسه در بدن می‌شود. به گمان آن‌ها این راه علاج نهایی معتادان است.

آن‌ها امیدوارند این واکسن در صورت بازگشت احساس نیاز به ماده مخدر، مانع ورود دوباره افراد به چرخه اعتیاد شود.

تاکنون بهترین نتیجه‌ی این واکسن، در ارتباط با کوکائین بدست آمده، اما محققین امیدوارند روزی بتوانند از آن برای مقابله با هروئین، متامفتامین و حتی سیگار نیز استفاده کنند.

توماس کوستن، استاد رشته روانپزشکی و علوم عصبی در کالج پزشکی بیلر هوستون که از سال ۱۹۹۵ در این تحقیقات مشارکت داشته می‌گوید: این واکسن میزان کوکائینی که به مغز می رسد را به آرامی کم می‌کند.

به گفته او این روند بسیار آهسته اتفاق می‌افتد و بیماران دچار هیچ‌یک از علائم قابل توجه ترک اعتیاد نمی‌شوند.

این واکسن برای سیستم دفاعی بدن، ماده مخدر را به‌عنوان یک ماده خارجی معرفی کرده و در جریان خون به آن حمله می‌کند. این‌ عمل با تزریق نسخه تغییر یافته ماده مخدر که به یک پروتئین متصل شده و بدن آن را به عنوان تهدید می‌شناسد، صورت می‌گیرد.

بدن با توجه به شناسایی ماده مخدر به عنوان ماده خارجی به تولید پادتن می‌پردازد. در پی این اقدام، در نهایت مولکول های کوکائین از کلیه‌ها عبور کرده و از طریق ادرار دفع می‌شوند.

این روند، مانع رسیدن ماده مخدر به مغز شده و از بوجود آمدن حالت خلسه در فرد جلوگیری می‌کند.

به گفته آقای کوستن، استفاده از این واکسن به تدریج وابستگی به ماده مخدر را کاهش می‌دهد و در مقابل به آرامی میزان پادتن افزایش می‌یابد. در این حالت، اگر فرد همچنان به مصرف کوکائین ادامه دهد، با مرور زمان کمتر از آن تاثیر می‌گیرد.

به‌گفته او از میان همه مواد مخدر آزمایش شده، کوکائین برای تولید واکسن، آسان‌ترین است چرا که وجود یک آنزیم (cholinesterase) در خون، به شکست آن کمک می‌کند.

پژوهشگران، آزمایش این واکسن را روی متامفتامین و هروئین آغاز کرده‌اند و امیدوارند نهایتا نیکوتین را نیز به این فهرست اضافه کنند. عاملی که احتمالا موفقیت تجاری این واکسن را تضمین خواهد کرد.

تزریق این واکسن برای درمان طراحی شده و نه برای پیشگیری؛ و هدف از آن، ترک اعتیاد افراد معتاد است. با این وجود، احتمال استفاده از آن در زمینه‌های دیگر منتفی نیست.

به گفته توماس کوستن، برای نمونه احتمالا می‌توان با تزریق واکسن به زنان بارداری که کوکائین مصرف می کنند، مانع آلودگی جنین شد.

از این واکسن همچنین می‌توان برای پیشگیری از معتاد شدن زودهنگام نوجوانانی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند استفاده کرد، هر چند این اقدام به گفته پژوهشگران مجادلات اخلاقی و حقوقی جدی به‌همراه خواهد داشت.

دوره آزمایشی واکسن برای مقابله با کوکائین، شامل مجموعه‌ای از پنج تزریق طی یک دوره سه ماهه است.

پژوهشگران، پیش از آماده شدن واکسن و ارائه به اداره فدرال مواد غذایی و دارویی ایالات متحده آمریکا، خود را برای یک تحقیق بزرگ دیگر روی انسان آماده کرده‌اند.

چندین گروه تحقیقاتی اروپایی نیز، واکسن مشابهی علیه نیکوتین را آزمایش می‌کنند که هنوز در مراحل اولیه است.

توماس کوستن امیدوار است این واکسن، طی دو تا سه سال وارد بازار شود