عاشورا، با رنگ‌های زنده

مریم نادرزاده

در ایام محرم در ایران همه چیز تحت تاثیر واقعه‌ی عاشورا قرار می‌گیرد و در حیطه‌ی هنر هم کارهای مناسبتی ارایه می‌شود با وجود اینکه معمولاً آثار مناسبتی در کشور ما فاقد ارزش هنری هستند اما گاهی هم هنرمندان آثاری ارایه می‌دهند که جدا از مناسبتی بودن، کارهای خلاقانه‌ای محسوب می‌شوند.

باخبر شدم که قرار است به مناسبت ایام محرم نمایشگاهی از آثار تایپوگرافی در تنکابن بر پا شود. راهی این شهر زیبای شمالی شدم تا کارهای «‌بنیامین محمدی» هنرمند جوان را از نزدیک ببینم. نمایشگاه آثار بنیامین محمدی در مجتمع امام خمینی، پارک مادر شهسوار بر پا شده و در آن بیست و یک اثر تایپوگرافی درباره‌ی کلمات عاشورایی به نمایش گذاشته شده است.

سعید یکی از بازدید کنندگان، این نمایشگاه را از این حیث ارزشمند می‌داند که اولین‌بار است در شهر تنکابن چنین آثاری ارایه می‌شوند. او می‌گو ید: «کارهای آقای محمدی به عنوان یک گرافیست تازه کار در شهسوار، کارهای بسیار خوبی است و او کارهای تایپوگرافیک را اولین بار است که در شهسوار معرفی می‌کند. در این منطقه، مخصوصاً غرب مازندران تا کنون چنین کارهایی ارایه نشده بود و هیچ کس با مفهوم تایپوگرافی آشنایی نداشت. او لطف بزرگی کرد که کارهای تایپوگرافی را برای اولین بار در این شهر معرفی کرد.»

بنیامین دانش آموخته‌ی هنرستان است و می‌گوید که علاقه زیادی به هنر تایپوگرافی دارد: «من بیست و یک سال دارم و بیست و یک پوستر تایپوگرافی هم در این نمایشگاه ارائه کرده‌ام. من درست بیست و یک سال پیش روز تولد امام حسین به دنیا آمدم. من علاقه زیادی به گرافیک داشتم و در حال حاضر فوق دیپلم گرافیک از دانشگاه چالوس هستم و پشت کنکوری هم هستم. تایپو گرافی را هم از ترم دوم دانشگاه که واحد خط در گرافیک یا همان کالیگرافی داشتم دنبال کردم. از همان موقع به کار تایپوگرافی خیلی علاقه پیدا کردم. تایپوگرافی همانطور که می‌دانیددر حیطه‌ی چاپ است و اساساً یا با کامپیوتر انجام می‌شود یا در حروف چاپی از آنها استفاده می‌شود. اگر بخواهیم همین تایپوگرافی را با دست کار کنیم باید با حروف چاپی یا سربی انجام دهیم. من این کارها را با کامپیوتر انجام دادم.»

از بنیامین محمدی، هنرمند جوانی که آثارش در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده می‌خواهم که توضیحاتی در مورد آثارش بدهد:
«راستش استارت کار از اینجا بود که فکر کردم در ایام محرم برای شهرداری یک کار تایپوگرافی ارایه دهم که در سطح شهر بیلبورد شود. در یک هفته‌ای که روی آن کار می‌کردم و چند تا اتود مختلف زدم، فکر کردم که اگر این تبدیل به یک نمایشگاه انفرادی شود خیلی بهتر جواب می‌دهد تا صحبت کردن با شهرداری و انتخاب یک طرح و زدن آن در سطح شهر.»

محمدی تایپوگرافی را رقص کلمات می‌داند. او در این آثار جلوه‌های زیبایی از کلمات را نشان می‌دهد: «این کار کاملاً از اروپا و از بیرون وارد کشور ما شده، و در این چند سال در ایران شده جدی گرفته شده و در نهایت دو سه سال است که با برپایی نمایشگاه‌های بزرگِ تایپوگرافی در ایران بیشتر به آن توجه شده است. خیلی ها هم تصور اشباهی از تایپوگرافی دارند و مثلاً گرافیک و یا کالیگرافی و خوش نویسی را با تایپوگرافی قاطی می‌کنند و این مساله هنوز در ایران جا نیفتاده است.

اینکه بیاییم چهار تا، دو تا یا صد تا کار را کنار هم بگذاریم و آنها هم اندازه‌ی یک فونت باشد، برای مخاطبی که تا به حال با این کارها را آشنایی کامل از نظر تعریف اصلی تایپوگرافی ندارد، شاید جالب نباشد که در همه‌ی اینها از یک فونت استفاده شده، ترکیب‌هایشان یک جور است و فقط رنگ‌هایشان عوض شده یا چیدمان حروف که به نظرم باید به آن رقص حروف بگوییم.

در مقالاتی که در اینترنت هستند یا مطالبی که در مجلات وجود دارد و یا کارهایی که در نمایشگاه‌های تهران برگزار می‌شد بیشتر از کارها و ترکیب رنگ‌هایی که مال ایران نیست استفاده می‌کنند و رنگ‌ها زنده هستند. رنگهایی که ما در ایران استفاده می‌کنیم بیشتر رنگ‌های مرده است این رنگها هم تلفیقی از رنگ‌های مرده و رنگ‌های زنده و شاد هستند رنگی که براق است. مثلاً زرد طیف‌های خاصی دارد. معمولاً در کارهای مخصوص این ایام از رنگ‌های قرمز و یا مشکی و یا ترکیب این دو تارنگ استفاده می‌شود. چند تا از کارهایم این حالت را داشت ولی خب تکرار این دو رنگ در تمام ایران دیده می‌شود حتا این پارچه‌هایی و یا نوشته‌های پشت ماشین‌ها هم قرمز و مشکی هستند با ترکیب همین دو رنگ است. ما می‌توانیم عاشورا را به جای اینکه سیاه و تیره ببینیم، روشنتر ببینیم. چرا اینقدر سیاه و تیره به آن جریان نگاه کنیم. می‌توانیم به جای مشکی و قرمز از رنگ سفید و نارنجی به آن نگاه کنیم.

مهدی یکی دیگر از بازدیدکنندگان هم از اینکه در شهر کوچکی مثل تنکابن، چنین آثاری به نمایش گذشته شده‌، احساس خرسندی می‌کنند:
«بنیامین یکی از بچه‌های بسیار خوب شهر ماست که او را کاملاً می‌شناسم و با کارهایش آشنایی دارم. جوان خیلی خلاقی است. خود این نوع و این شیوه کار به نظرم اتفاق خیلی خوبی در دنیای مدرن است به دلیل اینکه وقتی که اینترنت آمد وقتی که اصلاً ماشین وارد شد حالا یک شاخه‌هایی از هنر به گونه‌های متفاوت دارند سر بر می‌آورند و در جامعه سبز می‌شوند. من احساس می‌کنم این نوع کارها باعث ایجاد اتفاق‌های خوبی برای بروز خلاقیت در عصر کنونی می‌شود و بنیامین هم به نظرم نسبت به دانش و موقعیت‌ و امکاناتی که دارد و در شهرستان هم سکونت دارد و از مرکز دور است؛ خوب کار می‌کند. احساس می‌کنم او یکی از بچه‌هایی است که در آینده خبرهای جدیدی می‌توانیم از او بشنویم. او اینبار هم کار بسیار خوبی انجام داده است. می‌توانم به او تبریک بگویم و امیدوارم که دوستان هم در شهر خودمان حداقل بیایند و از نمایشگاه دیدن کنند.»

سرمای زمستان امسال شهر ساحلی و زیبای شهسوار را هم در بر گرفته اما تماشای کارهای بنیامین محمدی به سرمای زمستان دل انگیز شهسوار می‌ارزد. نمایشگاه این هنرمند جوان تا یازدهم بهمن ماه ادامه دارد.