همکاری ایران و تاجیکستان تا دستیابی به آب‌های خلیج فارس

روشنا سروج- دوشنبه

ايران در آينده نزديک يکی از کشورهای اصلی سرمايه‌گذار در تاجيکستان خواهد بود و در ايجاد و احداث کارخانه‌های توليدی و اجرای دهها پروژه گوناگون به اين کشور هم‌زبان مساعدت خواهد کرد.

استان خراسان که نزديکترين منطقه ايران به تاجيکستان و به طور کلی به آسيای ميانه است، در سرمايه‌گذاری ايران در تاجيکستان نقش عمده بازی می‌کند. بر اين اساس، مسائل مربوط به جلب سرمايه‌گذاران ايرانی به پروژه‌های مختلف ايران در تاجيکستان، از اهداف اصلی سفر هيئتی از خراسان رضوی به دوشنبه بوده است.

مواد خوراکی محصول خراسان در بازارهای تاجیکستان

محمد جواد محمدی‌زاده، استاندار خراسان رضوی ضمن تاکید بر تاریخ و پیشینه مشترک ایران و آسیای میانه، به ویژه خراسان و تاجیکستان، می‌گوید که این کشورها میراث‌بر یک فرهنگ باستانی‌اند و در سرآمد این فرهنگ بزرگ رودکی، فردوسی، خیام و عطار قرار دارند.
به گفته استاندار، با وجود ارتباط دو کشور از طریق راه‌آهن و جاده‌‌های سرخس به آسیای میانه (ترکمنستان) ظرفیت بسیار خوبی برای همکاری وجود دارد.

اما ازبکستان و ترکمنستان، دو کشور آسیای میانه از لحاظ جغرافیایی به گونه‌ای قرار گرفته‌اند که خراسان و تاجیکستان را از هم جدا می‌کنند. در دهه اخیر این دو کشور با تاجیکستان مقررات روادیدی جدیدی را تعیین کرده‌اند که رفت و آمد شهروندان تاجیک را از طریق راه آهن و جاده به قزاقستان و روسیه بسیار دشوار کرده است. تاجیک‌ها برای سفر به ایران از راه آهن ترکمنستان به ندرت استفاده می‌کنند و ترجیح می‌دهند تا از پروازهای مسیر دوشنبه-مشهد و دوشنبه-تهران استفاده کنند زیرا برای انجام سفر از طریق قطارهای ترکمنستان به ایران، باید روادید کشورهای ازبکستان و ترکمنستان را دریافت کنند.

انزوای جغرافیایی

خطوط راه آهن و جاده‌ای تاجيکستان از طريق ازبکستان و ترکمنستان به قزاقستان و روسيه کشيده شده است و در دهه اخير، تاشکند و عشق آباد با اعلام نظام رواديدی و اعمال پرداختهای ترانزيتی، دوشنبه را در بن‌بست و انزوای ارتباطی قرار داده‌اند. تاجيکستان تنها کشور فارسی زبان در ميان پنج کشور منطقه آسيای ميانه است و به گفته کارشناسان، رابطه اين کشور با ايران، مهمترين کشور فارسی زبان، طی بيش از 15 سال همکاری بيشتر جنبه احساسی و فرهنگی داشته، اما هم اکنون اين رابطه به صورت بی‌سابقه‌ای در حال تبديل شدن به همکاری‌های گسترده و فراگير است.

تاجيکها بر اين باورند که با مساعدت ايران به پيشرفت اقتصادی دست خواهند يافت؛ بويژه این‌که راهيابی و دسترسی به آبهای آزاد از طريق ايران، اين کشور کوهستانی را از بن بست ارتباطی که مشکل اصلی تاجيکستان به شمار می‌رود، بيرون خواهد آورد.

خبرها حاکی است که ايران در صدد است بر اساس توافق اخير رؤسای جمهور این کشور و تاجيکستان، برای راهسازی در جنوب تاجیکستان از ناحيه کلخوزآباد تا منطقه پنج پايان در کنار رود آمو (جيحون) در مرز افغانستان، سرمايه‌گذاری کند. این راه آهن و راه اتومبیل‌گرد، از پنج طریق به مزار شریف در شمال افغانستان، هرات درغرب افغانستان، مشهد در شرق ایران و بندرعباس، یعنی آبهای آزاد ایران وصل خواهد شد.

سرمایه گذاران ایرانی در صدد احداث یک کارخانه مشترک تولید دوچرخه هستند

گفته می‌شود که پروژه‌های مختلف راهسازی در قسمت‌های شمال و غرب افغانستان در حال اجرا است. کارشناسان اين پروژه را از لحاظ استراتژيک برای تاجيکستان بسيار مهم ارزيابی کرده‌اند، زيرا اين راه، دسترسی دوشنبه به آبهای آزاد ايران را امکان‌پذير می‌سازد. طاهر عبدالجبار، دکتر علوم اقتصاد و کارشناس در امور منطقه ابراز نظر می‌کند که مساعدت همه جانبه ایران برای راهیابی تاجیکستان به آبهای آزاد از طریق افغانستان، نخستین شاهراه مشترک سه کشورهمزبان در قرن 21 خواهد بود که برای پیشرفت و همگرایی این ملت‌های هم‌زبان و هم‌فرهنگ خدمات کم‌نظیری را انجام خواهد داد.

شروع همکاری از بخش کشاورزی


آقای محمدی‌زاده استاندار خراسان رضوی با تاکید برتوانايی‌های اقتصادی و سرمايه‌گذاری اين منطقه ايران، می‌گوید که در این سفر ميان استان خراسان رضوی و تاجيکستان درزمينه‌های مختلف، از ایجاد شرکت‌های ترابری و بازرگانی گرفته تا بنیاد کارخانه‌های بزرگ تولیدی و صنعتی توافقات مختلف به امضا رسیده است.

دولت تاجيکستان طی چند سال اخير تلاش دارد به عنوان کشوری کشاورز از توانايی‌های نهفته‌اش در اين بخش استفاده کند. اما به دليل عدم جلب سرمايه داخلی و خارجی، اين تلاشها مؤثر نبوده است. سرمايه‌گذاران ايرانی از اولين سرمايه‌گذاران خارجی هستند که به اين بخش جلب شده‌اند و با وزارت کشاورزی در بخش‌های باغداری و دامداری توافق‌نامه امضا کرده‌اند. استاندار خراسان رضوی معتقد است که همکاری‌ها در بخش کشاورزی بسيار مؤثر خواهد بود.

ايران با سوق دادن سرمايه‌ به بخش‌های مختلف تاجيکستان خواستار تضمين همه جانبه فعاليتهای سرمايه‌گذاران ايرانی در اين کشور شده است. ايران تقاضا دارد تا اکثر شرکتهای ايرانی در شراکت با تاجيک‌ها ايجاد شود و دولت تاجيکستان برای ايجاد و فعاليت چنين شراکتی، تسهيلات گمرکی و مالياتی فراهم آورد. به گفته استاندار خراسان رضوی، موارد مبهمی در پروژه‌های مختلف موجود است که برای جلب سرمايه مانع ايجاد می‌‌کند، به طور مثال، مشخص نبودن ظرفیت نیروگاه آبی برقی، که تاجیکستان احداث آن را ازایران تقاضا کرده، برای جلب سرمایه‌گذاران خراسانی براین طرح، ایجاد مزاحمت می‌کند. در همین حال، دو طرف بر این باورند که در آینده نزدیک کالاهای ایرانی در بازارهای تاجیکستان به مراتب بیشتر خواهد شد و با کالاهای چینی که از کیفیت خوبی برخوردار نیست ولی به دلیل قیمت ارزان در بازارهای این کشورخریدار زیاد دارد، رقابت خواهد کرد.