بزرگ‌ترین مسابقه‌ی عکس خبری بدون عکاسان ایرانی

آزاده اسدی

گزارش را از «اینجا» بشنوید.

ورلد پرس فوتو یا بنیاد جهانی عکس خبری، یک سازمان مستقل و غیرانتفاعی در آمستردام است که از سال ۱۹۵۵، هر سال بهترین عکس‌های خبری را انتخاب می‌کند. این مسابقه معتبرترین و بزرگ‌ترین رقابت عکس خبری محسوب می‌شود وعکاسان خبری سعی می‌کنند بهترین تک‌عکس یا مجموعه عکس‌شان را برای آن ارسال کنند.

این بنیاد بین عکاسان خبری ایران هم جایگاه خاصی دارد؛ در چندسال گذشته، عطا طاهرکناره به خاطر عکسی از زلزله‌ی‌ بم (رتبه‌ی دوم در بخش اسپات نیوز ۲۰۰۴) و همین‌طور اریک گریگوریان (عکاس ایرانی‌الاصل ارمنی) به خاطرعکسی از زلزله‌ی قزوین عکس سال ۲۰۰۲ را از آن خود کردند.

نمایشگاه عکس‌های منتخب و برگزیده‌ی‌ ۲۰۰۶ این بنیاد، چند روز پیش در یکی از کلیساهای قدیمی آمستردام با حضورعکاسان و خبرنگاران کار خود را شروع کرد و تا ۱۷ ژوئن ادامه دارد.

فضای کلیسا با عکس‌های برگزیده در اندازه‌ی بزرگ تزیین شده بود. عکاس‌ها و ادیتورهای عکس مجلات معروف و بزرگ عکاسی یا مجلاتی که عکس برای آنها اهمیت خاصی دارد، مثل نشنال جئوگرافی، تایم و نیوزویک با یکدیگر بحث می‌کردند و در مورد عکس‌ها نظر شخصی‌شان را می‌گفتند.

قرار بود اعضای مختلف بنیاد جهانی عکس در مورد عکس‌های امسال در این جمع خبری صحبت کنند. رییس هیأت داوران، میشل مک‌نلی، که دستیار ادیتور عکس نیویورک تایمز هم هست، در مورد ويژگی‌های یک عکس خبری خوب به خبرنگارها گفت: «یک عکس خوب خبری باید نقطه‌ی‌ شروع خوبی داشته باشد و به من کمک کند اتفاق، زمان و مکان را درست درک کنم. همین‌طور عکس خبری باید تأثیرات اجتماعی آن اتفاق را روی سوژه‌اش به‌شکل منطقی نشان بدهد و این حس را به بیننده منتقل کند. در نهایت این‌که عکاس مجبور است همه‌ی حرفش را در یک کادر بزند، چون او یک تصویر ثابت ارائه می‌کند. بنابراین عناصری که در عکس انتخاب می‌شوند باید دقیق و بجا باشند».

در مسابقه‌ی‌ ۲۰۰۶ world press photo عکس اسپنسر پلات، عکاس آمریکایی آژانس Gettyimages، مقام اول را به‌دست آورد. در این عکس، که مربوط به اولین روز آتش‌بس در لبنان در تابستان گذشته است، چهار دختر شیک‌پوش با یک مرد جوان در یک ماشین قرمز نشسته‌اند و پشت سرشان آثار ساختمان‌های فروریخته در جنگ و مردم معمولی‌ست که در حال عبور یا گشتن بین خرابه‌ها هستند. دخترهای جوان در اتومبیل - پیش‌زمینه‌ی کادر-که یکی از آنها در حال صحبت با موبایل است و دیگری دستمالی جلو دهانش گرفته تضادی را ساخته‌اند با پشت‌ سرشان که به گفته‌ی رییس هیأت داوران امسال این بنیاد، باعث شده مدت زیادی به عکس خیره شود ودلیلی باشد برای به‌دست آوردن رتبه‌ی اول عکس امسال.

سراغ اسپنسر پلات رفتم که لحظه‌ای از دست خبرنگارها خلاصی نداشت. عکس او از جنگ لبنان که نه خشونتی دارد و نه خون‌ریزی‌ای را نشان می‌دهد، برای خیلی‌ از حضار جذاب و قابل بحث بود.

فکرش را می‌کردی با چنین عکسی درworld press photo مقام اول را به دست آوری؟

«نه. می‌دانستم که در مورد این عکس بحث‌های زیادی شده و خیلی‌ها معتقدند تصویر غیرمعمولی و متفاوتی‌ست از جنگ لبنان. اما فکرش را نمی‌کردم این شانس را پیدا کنم که مقام اول را به‌دست بیاورم».

این عکس را خیلی اتفاقی گرفتی. به نظر می‌رسد همه چیز فراهم شده که این تصویر را ثبت کنی. نه؟

«یک ذره آره. صادقانه بگویم این کاری‌ست که خیلی از عکاس‌ها انجام می‌دهند. کسی نقشه نمی‌کشد و آمادگی ندارد که مثلا امروز صبح می‌روم این تصویر را با یک ويژگی‌ خاصی ثبت می‌کنم. این اتفاقی‌ست که می‌افتد و ممکن است عکاسی که کنار من ایستاده نتواند آن را شکار کند».

خانم میشل مک‌نلی، رییس هیأت داوران مسابقه‌ی امسال و دستیار ادیتور نیویورک تایمز، مدام در حال صحبت و بحث با عکاس هاست. وقتی می‌فهمد یک خبرنگار ایرانی از یک رادیوی ایرانی می‌خواهد با او صحبت کند شوکه می‌شود. ما را به اتاق پشتی کلیسا می‌برند تا در خلوت و سکوت بیشتر صحبت کنیم. خانم مک‌نلی می‌گوید برای اولین‌بار است که با یک ایرانی از نزدیک صحبت می‌کند: «آرزو دارم بتوانم ویزای ایران را بگیرم».

خانم مک‌نلی می‌گوید که آخرین عکسی که این روزها از ایران به‌دستش رسیده مربوط به روز ارتش و رژه‌ی نظامی‌ها بوده. تصویری بسیار قوی که در مورد بخش نظامی ایران دیده و رییس جمهور ایران هم در آن حضور داشته است.

از او می‌پرسم معمولا عکس‌هایی که از طرف عکاسان خبری ایران به‌دستش می‌رسد، در چه سطحی هستند؟

«بعضی از عکس‌ها، مثل همین عکس در مورد روز ارتش، فوق‌العاده قوی هستند. گاهی هم عکس‌هایی از کنفرانس خبری رییس جمهور ایران به‌دست‌مان می‌رسد که قوی و قابل استفاده‌ هستند. عکس‌هایی که در مورد موقعیت‌های خاص و سوژه‌های مربوط به جنگ و مسایل نظامی‌ست، معمولا از لحاظ تکنیکی مناسب هستند، ولی مسأله این است که وقتی عکسی از یک مورد معمولی در ایران می‌خواهیم، مثل مراسم ازدواج در ایران یا یک اتفاق ساده و معمولی در این کشور، عکس مناسب با تکنیک بالا پیدا نمی‌کنیم. نمی‌دانم آیا این نوع عکس‌ها را آماتورها و غیرحرفه‌ای‌ها می‌گیرند یا دلیل خاصی دارد. به هرحال در این زمینه احساس می‌کنم عکاسان ایرانی ضعف دارند».

از او، به عنوان یک عکاس باسابقه و کسی که در بخش ادیتور عکس روزنامه‌ی نیویورک تایمز کار می‌کند، می‌پرسم: اگر امکانش را داشته باشید به ایران بروید وعکاسی کنید، چه سوژه‌ای را انتخاب می‌کنید؟

«زنان. مطمئنا زنان. چون ما امکان شنیدن صدای آنها و حرف‌زدن با آنها را نداشتیم. باید ببینیم چه می‌خواهند انجام بدهند و کجا می‌روند و گذشته‌شان چیست، اصلا زندگی‌شان چه شکلی هست. در غیر این صورت دوست دارم روی موضوع انرژی هسته‌ای کار کنم. از دیدگاه خودم البته».

سراغ میخیل مونوکه، مدیر بنیاد جهانی عکس خبری، می‌روم و از او می‌پرسم برای مسابقه‌ی سال ۲۰۰۶ این بنیاد، چند عکاس ایرانی شرکت کرده بودند.

«۳۰ تا ۳۵ عکاس ایرانی در این نمایشگاه شرکت کردند».

و اسامی آنها را پشت کاتالوگ امسال این بنیاد نشان می‌دهد؛ از عکاسان معروف ایرانی گرفته تا تعدادی از عکاسانی که کمتر اسم‌شان به گوش خورده است.همه‌ی آنها عکس‌هایشان را فرستاده‌اند اما عکسی از آنها پذیرفته نشده است.

می‌توانید سطح عکس‌های خبری ایرانی را که به‌دست‌تان رسیده در سال گذشته ارزیابی کنید؟

«برای من کار سختی‌ست. درمسابقه‌ی بنیاد جهانی عکس خبری، به محض این‌که عکس‌ها می‌رسد اسم و مشخصات حذف می‌شود. داوران عکس ها را بدون اسم عکاس و بی‌آن‌که بدانند از کجا آمده بررسی می‌کنند. تا زمانی‌که هنوز عکس‌ها به مرحله‌ی نهایی مسابقه نرسیده و قرار است اسامی‌شان اعلام شود، از عکاسان چیزی نمی‌دانیم. با این حال می‌دانم در دو ـ سه‌دوره، از ایران هم عکاسان برنده داشته‌ایم».

در مسابقه‌ی بنیاد جهانی عکس خبری ۲۰۰۶، یازده عکاس دیگر در بخش‌های خبری، مردم و خبر، ورزش و گزارش تصویری از اروپا، آسیا و آمریکا مقام آورده‌اند.

ــ عکس‌های برگزیده‌ی مسابقه را اینجا ببینید.