تخمک خود را چند می‌فروشید؟

کامران اسفندیاری

اگر شما به عنوان زنی بارور تولید کننده تخمک باشید، برای مهار تورم و برچیدن بازار سیاه تخمک، محصول خود را چند می‌فروشید؟ اصلا می‌فروشید؟

این روزها کمبود تخمک و به تبعش بازار سیاه سبب شده دولت بریتانیا تصمیم بگیرد به درمانگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها اجازه دهد به زنان اهدا کننده تخمک، ۲۵۰ پوند معادل ۵۰۰ دلار به علاوه هزینه رفت و آمد و خدمات پزشکی بپردازند. زنان تا چهار هفته پیش از برداشت تخمک باید هورمون دریافت کنند و به همین دلیل رفت و آمد آنان به مراکز پزشکی زیاد است.

برای فرونشاندن اعتراض اخلاق‌گرایان، تاکید می‌شود این زنان صرفا نیتی خیرخواهانه داشته باشند.

در حال حاضر درمانگاه‌ها در بریتانیا اجازه ندارند تخمکهای اهدایی را برای تحقیقات علمی مصرف کنند، مگر آن که تخمک محصول جانبی باروری خارج از رحم یا نازایی باشد.

نگرانی از قاچاق

پژوهشگران سلولهای پایه می‌گویند برای پیشبرد تحقیقات خود به تخمکهای زیادی نیاز دارند ولی شبکه کنونی عرضه، تامین کننده این نیازها نیست. سلول‌های پایه سلولهایی هستند که می‌توان به کمک آنها هر نوع بافت و اندام بدن را ساخت یا ترمیم کرد.

این کمبود سبب شده بود که اخیرا دانشمندان بریتانیایی به سراغ تخمک حیوانات بروند و به کمک آن، سلولهای جنینی پایه تولید کنند، تحولی که بی‌جنجال نبود.

برای تولید سلولهای پایه، دانشمندان تخمک زنی را گرفته و هسته آن را خالی می‌کنند. سپس آنها سلول بیماری را برمی‌دارند و محتوای دی.ان.ای آن را بیرون می‌کشند و این سلول را درون تخمک بدون هسته می‌گذارند. آنها اجازه می‌دهند جنین حاصل تا ۱۴ روز رشد کند و بعد سلولهای پایه آن را جدا می‌کنند.

طرفداران ترغیب زنان به فروش تخمک استدلال می‌کنند با بهره‌برداری از مازاد تخمکها، می‌توان برای عارضه‌های قلبی، ناباروری، دیابت، آلزایمر و پارکینسون درمان یافت.

اما مخالفان می‌ترسند موج تازه‌ای از قاچاق زنان به راه افتد که برخلاف فحشاء، به عملی شرافتمند ختم می‌شود. به گفته آنها، ۲۵۰ پوند انگیزه‌ای قوی و کافی است تا زنان و دختران اروپای شرقی به سمت بریتانیا سرازیر شوند.

همچنین گروهی از دانشمندان ایتالیایی می‌گویند اهدای تخمک به آسانی اهدای اسپرم نیست و زنانی که تخمک اهدا می‌کنند، به خاطر داروهای نیرومندی که دریافت می‌کنند، با خطرات بزرگی مواجه می‌شوند. آنها به عنوان نمونه به سندرم تحریک مفرط تخمدان اشاره می‌کنند که هنگام بیرون کشاندن تخمک پدید می‌آید و می‌تواند به نازایی یا حتی مرگ منجر شود.

در مقابل، پژوهشگران نیازمند تخمک پاسخ می‌دهند این مخاطرات نباید زنان را از کمک به یافتن درمان بیماریهای جانکاه دلسرد کند. در ضمن، آنها می‌گویند این زنان هستند که باید برای تخمک خود تصمیم بگیرند.

برای یک مشت دلار

عمده تقاضا برای تخمک از سوی زنانی است که نمی‌توانند بچه‌دار شوند. تقاضای فزاینده پژوهشگران و زنان نیازمند سبب شده در بسیاری از کشورها از جمله اسپانیا، بلژیک و یونان در اروپا و نیز آمریکا بازار سیاه تخمک رونق بگیرد.

مثلا در آمریکا که مادران میان سال بیشتری تصمیم می‌گیرند بچه‌دار شوند ولی خود توانایی تولید تخمک را از دست داده‌اند، زنان فروشنده تخمک می‌توانند بین پنج تا ۱۰هزار دلار طلب کنند. برخی متقاضیان رقمی بیش از ۱۰ هزار دلار را پیشنهاد می‌دهند.

بنا به آمار مرکز کنترل بیماریها در آمریکا، در سال ۱۹۹۶ تنها سه هزار تخمک در راستای برنامه‌های تحت نظارت دولت فدرال اهدا شد. این رقم در سال ۲۰۰۴ (آخرین سال آمار موجود) به بیش از ۱۰ هزار تخمک رسید.

شمار زیادی از زنان آمریکایی نیازمند تخمک به اروپا می‌آیند و حتی با وجود هزینه پرواز، اقامت و درمان، باز یک دهم هزینه خرید تخمک در وطن خود را می‌پردازند.

در حال حاضر اینترنت مملو از آگهی‌های "تخمک اهدایی نیازمندیم" است. این آگهی‌ها شروط متعددی را تعیین می‌کنند: سن بین ۲۱ تا ۳۱ ٬ بهره هوشی بالا، قد بلند و .... در مقابل، برخی تا ۸۰ هزار دلار وعده می‌دهند.

همچنین درمانگاه‌های سوداگر تخمک از فروشندگان می‌خواهند پرسشنامه مفصلی را پر کنند. این گونه افراد باید قد و وزن دلخواه داشته باشند، سیگاری و الکلی نباشند و مشکلات روانی نداشته باشند.

از همین رو، اهداکنندگانی که کارنامه درخشانی از اهدای تخمکهای منجر به باروری داشته باشند، می‌توانند مبلغ بیشتری مطالبه کنند.

تحقیق انجمن طب تناسلی آمریکا نشان می‌دهد نیمی از زنان عرضه کننده تخمک، با پول حاصل، بدهی کارتهای اعتباری و وامهای خود را می‌پردازند و بقیه آن را صرف هزینه‌های تحصیل فرزندان، پیش پرداخت خرید مسکن یا اتومبیل می‌کنند.

این بازار سودی جانبی برای وکلا نیز دارد. اغلب اهداکنندگان و دریافت کنندگان برای حفظ گمنامی خود ناگزیرند وکیل بگیرند تا قراردادی الزام آور امضا شود.

در برخی کشورها برای مبارزه با این بازار سیاه، فروش تخمک ممنوع شده است. مثلا دولت فرانسه شدیدا مخالف فروش تخمک است و فقط اهدای آن را ترویج می‌کند. البته زنان فرانسوی نیازمند ناگزیر هستند سالیان سال انتظار بکشند و تازه هیچ تضمینی وجود ندارد که با تخمک اهدایی بتوانند بچه‌دار شوند.

در نتیجه، بنا به آمار دولت فرانسه، در سال ۲۰۰۵ بیش از دو هزار زن جویای تخمک به اسپانیا و یونان رفتند و بطور میانگین بین ۳۳۰۰ تا هشت هزار دلار پرداختند. البته درمانگاه های این کشورها تاکید می‌کنند پولی که رد و بدل می شود، نه برای تخمک، بلکه صرفا برای وقت اهداکنندگان است.