زنان مجلس افغانستان در جستجوی متحدین

ترجمه رضا شوقی

در مجلس جدید افغانستان تعداد فراوانی از زنان نیز بر مسند نمایندگی نشسته اند، گر چه این مسئله نمی تواند سبب گمراه شدن در مورد مشکلات گوناگونی شود که زنان افغان چون گذشته در جامعه و نیز در امر سیاست برای دست و پنجه نرم کردن دارند.

زنان در مجلس افغانستان | عکس از AP

شینکای کاروخایل هم مادر است و هم نماینده مجلس از ولایت کابل. او مانتوی پشمی می پوشد و درکنار اجاق زغالی می نشیند. باز هم امروز صبح در کابل برق نیست.

شینکای شرائط کار در مجلس را این طور شرح می دهد: "ما نمایندگان هم‌چنان در مجلس، دفتر کار، منشی و دستیار و کامپیوتر اختصاصی نداریم."

شینکای کاروخایل خود را یک "فعال مسایل زنان" می نامد. او در دوران تبعیدش در پاکستان، مرکزی برای دفاع از حقوق زنان تاسیس کرده است. امروز عصر، او درمیان زنان همکار خود برای ملاقات با رئیس جمهور کرزای بر طبل می کوبد. آن ها در پی یافتن حمایت جهت انتخاب یک زن برای ریاست بالاترین مسند قضایی کشور هستند.

تحت فشار
شینکای کاروخایل می گوید: "شنیدن توهین از جانب همکاران مرد در مجلس جزو دستور جلسه هر روزه ماست. برخی از آن‌ها زمانی که سخنان من را در مجلس می شنوند به عنوان زن فاحشه و بدکار به من دشنام می دهند."

به گمان خانم کاروخایل، نیمی از نمایندگان مرد مجلس افغانستان از کنار آمدن با موقعیت جدید زنان ناتوانند.

شکریا برکزای، یکی دیگر از زنان نماینده است. او شکایت کنان می گوید: "بدترین چیز در مجلس دیدن این صحنه است که زنان خود درمجلس با یکدیگر می جنگند."

او به عنوان سردبیر سابق یک مجله زنان در تدوین قانون اساسی جدید افغانستان پس از طالبان نقش داشته است و هم اکنون در کمیسیون حقوق بشر مجلس فعالیت دارد، کمیسیونی که تنها زنها عضو آن هستند. بر عکس در کمیسیون دفاع یا کمیسیون مبارزه با جرایم و مواد مخدر تنها مردان گرد هم می نشینند.

فشار در مجلس اشکال دیگری هم دارد. مجموعه‌ای از زنان نماینده در پارلمان افغانستان مورد استثمار قرار دارند. شینکای می گوید: "قبل از رای گیری در مجلس، زنان به وسیله استدلال های خلاف واقع مردان تحت فشار قرار می گیرند؛ سخنان و استدلالاتی از این قبیل: «تو چطور می توانی به یک تاجیک رای بدهی در حالیکه خودت یک پشتو هستی؟» یا «تو چطور مانع اتحاد آراء ما می شوی و آبروی خودت را به راحتی می بری؟»."

انتظارات بر باد رفته
یکی از زنان ناظر مسائل افغانستان می گوید: "زنان همیشه به عنوان افرادی آزاد برای نمایندگی مجلس کاندید نشده اند بلکه گاهی اوقات خانواده یا اعضاء قبیله از روی تاملات تاکتیکی آن ها را مجبور به ورود به عرصه سیاست کرده اند."

به دست دادن تصویری روشن در این مورد سخت است که علاوه بر این انتظارات خارجی دیگری نیز از نمایندگان زن وجود داشته است و به طور قطع تمام این انتظارات نیز برآورده نمی شود.

یک ناظر غربی می گوید: "قدرت های بین المللی در ابتدا بر این گمان بودند که زنان نماینده در مجلس یک واحد متحد را تشکیل خواهند داد، جامعه ای با خواسته های مشترک علیه نیروی برتر مردان. اما ما ناامید شدیم.به جای تشکیل چنین جامعه ای، رشک و حسد بر زنان نماینده حکم فرما شده است چون برخی از آن ها بیشتر به مسافرت های خارج از کشور می روند، برخی بیشتر با رسانه ها مصاحبه می کنند اما بعضی دیگر خیر."

مشکل زنان در مجلس افغانستان زمانی بیشتر می شود که مردان نماینده دین و سنت‌های موجود علیه زنان را به میدان می آورند. به عنوان مثال ازدواج اجباری یا خشنونت خانگی. بر اساس فهم کهن و سنتی دو امر اجتماعی ازدواج اجباری و خشونت خانگی با زنان مانند مسائل قانونی کاملا مشروع هستند.

متحدین؟
شینکای کاروخایل اما تجاربی را داشته است که طبق آن اسلام را به عنوان دلیلی به نفع زنان می توان به کار برد: "موسسه هاینریش بل و دیگران، ما و زنان نماینده از مجالس کشورهای مصر و مالزی را گردهم آورد. ما در آنجا فهمیدیم که زنان در آن کشورها در صورت درخواست طلاق می توانند فرزند خود را تا ۱۵ سالگی نزد خود نگه دارند. در افغانستان اما زنان همواره می ترسند که فرزندشان را در ۷ سالگی از دست بدهند. این تجربه سایر کشورهای اسلامی به زنان همکار من در مجلس قوت قلب می دهد."

شکریا برکزای در پاسخ این سوال که در این مبارزه چه کسانی متحدان زنان هستند تفریح کنان می خندد و می گوید: "تعداد کمی روشنفکر و دموکرات بیچاره در مجلس."

واقعیت مجلس
بزرگ‌ترین طیف های مجلس باندهایی را حول محور رئیس مجلس یونس قانونی و نیز رهبر پیشین مجاهدین، عبدالرسول سیاف - یک محافظه کار تمام عیارو سخنور که بسیاری به خاطر جنگ های گذشته اش علاقمندند او را دردادگاه ببینند - تشکیل داده اند.

آیا می توان این مجلس را از وجود رهبران نظامی رها کرد؟ شینکای در پاسخ می گوید: "آن ها بخشی از سیستم هستند. جامعه بین المللی باید رئیس جمهور کرزای را حمایت کند. نه کرزای بلکه نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا مسئول این امر هستند که چرا این افراد به نحو تغییر ناپذیر در راس قدرت قرار دارند."

۶۸ نماینده زن در پایین ساختمان مجلس دارای یک "مرکز تعلیم زنان" هستند. در این مرکز آموزش هایی برای آن ها وجود دارد. بیشتر این آموزش ها از جانب موسسات تابعه سازمان‌ملل یا مرکز توسعه کمک‌های خارجی آمریکا ارائه شده است؛ کلاس زبان انگلیسی، جستجو در اینترنت، معلومات پایه در مورد چگونگی عمل کرد مجلس یا چگونگی فرمول بندی، تدوین و تصویب قانون.

تعدادی از نمایندگان ایراد گرفته اند که آموزش های ارائه شده بین المللی با یکدیگر هماهنگ نیستند. شینکای کاروخایل نیز می گوید: "همه آموزش ها واقعا مفید نیستند. من به عنوان عضو کمیسیون خانواده تا به حال آموزش مخصوص کار را درآن جا نیافته ام."

لازم به ذکر است از میان تمام آموزش های خارجی، کمک های پیش‌گامانه آلمانی‌ها نزد بیشتر کسانی که در این‌باره مورد سوال قرار گرفته اند کارنامه موفق‌تری را به نمایش گذاشته است.

در پایان این گزارش یک دیپلمات که نظری انتقادی بر بعضی نقش ها در مجلس دارد می گوید: "در پایان سال ۲۰۰۷، مجلس دوباره جلسه دارد. اگر در آنجا زنان ریاست بیش از سه کمیسیون مجلس را به دست بیاورند اتفاقی پر معنا رخ داده است. غرب به درستی نفهمیده است که جامعه افغانستان چگونه عمل می کند. بسیاری گمان می کردند که ما به راحتی تجربه مجالس خود را به این کشور صادر می کنیم. اما مسئله به این صورت کارایی ندارد همان طور که در بوسنی نیز کارآمد نبود. مهم آن است که شیوه درک و استنباط انسان ها را بدست بیاوریم. این آن ها هستند که تجارب جدید را بنا نهاده و با خود وارد می کنند. هر گام در این راستا، تمرینی برای اعتماد سازی است."

این وظیفه بر نمایندگان زن دو چندان سخت خواهد بود که به همکاران مرد خود در مجلس اعتماد کنند همان‌طور که اطمینان به یاری رسانان خارجی برایشان دشوار است.

-------------------------

اصل مقاله