مارتین قدیس و قطار فانوس‌ها در آلمان

یکی از منظره‌های جالب توجهی که در این شب‌های ماه نوامبر در شهرهای مختلف آلمان نظر هر رهگذری را به خود جلب می‌کند و او را به ایستادن و تماشا وا می‌دارد دسته‌های مختلف مردم و به خصوص بچه‌هایی است که در یک ستون، فانوس به دست و ترانه به لب، گرد کوچه پس کوچه‌های شهر می‌چرخند و با طنین صدای کودکانه و لطیف خود می‌خوانند:

فانوس، فانوس
خورشید و ماه و ستاره

می‌تابند بر فراز فانوس من

من با فانوسم می‌روم
آن بالا ستاره‌ها می‌تابند و این جا ما می‌درخشیم

سنت مارتین نجات می‌بخشد از باد و بوران
شنلش خوب و گرم می‌پوشاندش ...

در این روزهای ماه نوامبر مردم آلمان و نیز بخشی از اتریشی‌ها "روز مارتین" را گرامی می‌دارند.
سنت مارتین یا مارتین قدیس یکی از بزرگ‌ترین و مورد ستایش‌ترین قدیسان اروپایی است که در سال ۳۱۶ میلادی در مجارستان به دنیا آمده است. پدر او یک افسر بی‌ایمان ارتش روم بود و همواره آرزو می‌کرد که مارتین نیز مثل او یک نظامی موفق بشود. به همین دلیل مارتین مجبور شد در ۱۵ سالگی به میل و اراده پدرش به بخش سواره نظام ارتش روم بپیوندد. اما مارتین که پیش از این بارها با گروه‌های مسیحی ارتباط برقرار کرده بود و به عقاید دینی آنها متمایل شده بود آرزوی دیگری داشت. او همیشه خود را در لباس یک مبلغ دینی تصور می‌کرد.

آن طور که حکایت کرده‌اند شبی از شب‌های برفی و سرد زمستان، مارتین، شنل بر دوش و سوار بر اسب، با گروهی از نظامیان از دروازه شهر آمینز در شمال فرانسه می‌گذشت که چشمش به فقیری درمانده و سرمازده افتاد. مارتین شنل خود را با شمشیر به دو نیمه کرد و نیمی از آن را به فقیر داد. شب بعد حضرت مسیح با همان تکه شنل بر دوش بر او تجلی می‌کند و این ماجرا نه تنها باعث می‌شود که مارتین در ۱۸ سالگی نظام و نظامی‌گری را رها کند بلکه موجب شهرت فراوان او نیز می‌شود.

مارتین به مجارستان بر می‌گردد و به اصحاب کلیسا می‌پیوندد تا به آرزوی دیرین مبلغ دینی شدن برسد.

او در ۴۰ سالگی میسیونر شده و در سال ۳۷۱ میلادی به درجه اسقفی شهر تورز فرانسه نائل می‌شود. در این باره نیز حکایت کرده‌اند که در زمان انتخاب اسقف جدید، مارتین که علاقه‌ای به کسب مقام و منصب نداشت و سعی می‌کرد خود را در معرض پست‌ها و مقامات دنیوی قرار ندهد، برای احتراز از انتخاب شدن خود را در آغلی مخفی کرد اما مسئولان کلیسا او را یافتند و به خاطر شدت ایمانش او را به مقام اسقفی منصوب کردند؛ مقامی که ۳۰ سال برای او دوام یافت و در طول این مدت همواره مورد علاقه و محبت مردم بود.
سنت مارتین در تاریخ ۸ نوامبر سال ۳۹۷ میلادی در سن ۸۰ سالگی، در اوج محبوبیت از دنیا می‌رود.

مردم آلمان هر ساله در ماه نوامبر با مراسمی که به قطارمارتین، راهپیمایی مارتین یا قطار فانوس معروف است یاد او را گرامی می‌دارند.
مراسم بزرگداشت روز مارتین در واقع مراسمی مخصوص کاتولیک‌ها است اما آلمانی‌های پروتستان هم این مراسم را به عنوان امری ویژه محترم می‌شمارند و تنها در مورد زمان برگزاری آن با کاتولیک ها و نیز ارتودوکس ها اختلاف نظر دارند. راهپیمایی مارتین در کلیسای کاتولیک‌ها بخشی از سلسله مراسم "سمبل نور" است که با مراسمی... در ۲ نوامبر شروع می‌شود و در ادامه پس از مراسم سالروز میلاد مسیح و نیز کریسمس ، تا کارناوال نور در دوم فوریه ادامه دارد.

در مراسم روز مارتین که بیشتر از سوی مهد کودک‌ها و مدارس سازماندهی می‌شود با غروب آفتاب هر یک از بچه‌ها یک شمع یا فانوس در دست می‌گیرند و در مهد کودک یا مدرسه خود جمع می‌شوند و در حالی‌که پدرها و مادرها در حیاط به گفتگو مشغولند، معلم ها و مربی ها ساعتی داستان سنت مارتین را برای بچه‌ها واگویه می کنند. پس از آن همه بچه‌ها در یک ستون به صف شده و در حالی که همگی با هم یکی از ترانه‌های مربوط به مارتین را می‌خوانند در کوچه‌های شهر به راهپیمایی می پردازند.

بزرگ‌ترها هم از پشت سر آنها را مشایعت می‌کنند. در پایان این راهپیمایی آتشی بر پا می‌شود و با نمایش اهدا نیمه شنل مارتین به فقیر، با تکه‌ای نان از حاضران در ضیافت مارتین پذیرایی می‌شود.
در بیان اینکه چرا افراد در این مراسم فانوس به دست می‌گیرند دو نکته گفته شده است. گفته‌اند زمانی که سنت مارتین از دنیا رفت به طور مدام جمعیت عظیمی از مردم بر مزار او حاضر می‌شدند وهر کدام نیز شمع یا فانوسی در دست داشتند. انبوه دوست داران شمع به دست مارتین به ستون‌های آتشی پراکنده در دشت شبیه بوده‌اند که به سوی مزار او در حرکتند. فانوس‌های مراسم راهپیمایی مارتین را نیز بازسازی همان تصویر شکوهمند دانسته‌اند.

نکته دومی که دراین باره گفته‌اند آن است که ماه نوامبرمصادف با پایان فصل برداشت محصول و در واقع پایان سال کاری کشاورزان و نیز آغاز فصل سرما است. در دوران‌های گذشته با شروع فصل سرما دو عنصر نور و گرما برای کشاورزان اهمیت فوق العاده و حیاتی پیدا می‌کرده است. دو نماد فانوس و آتش هم در مراسم قطار مارتین استعاره‌ای است از اهمیت مارتین قدیس برای حیات معنوی انسان‌ها، اهمیتی چون نور و گرما برای زندگی در فصل سرما.

پیشترها روز مارتین ،هم زمان جشن پایان فصل درو و شکرگزاری برداشت محصول هم بوده است. درآن زمان فقرا و نیز کارگران کم درآمد فرصت می یافته اند که از انعام نجیب زادگادن واشراف برخوردار شوند و از گوشه سفره رنگین آنها قرصی نان برگیرند و شاید تقسیم تکه های نان در آخر مراسم قطار فانوس به این مسئله اشاره داشته باشد.

در گذشته هم چنین روز مارتین شروع رسمی فصل زمستان هم محسوب می شده است اما امروزه جشن مارتین اعلام آغاز غیر رسمی فصل خرید کریسمس در آلمان است و از این تاریخ است که مغازه ها اجناس مربوط به سال جدید ، به خصوص تزئینات ویژه آن را عرضه کرده و حضور متراکم و پرتکاپوی مردم در مراکز شهرها و فروشگاه ها که نشان از آمدن سال نو دارد نیز به طور محسوسی به چشم می خورد.

نکته دیگری که در مورد روز مارتین گفتنی است آن که مارتین لوتر (۱۵۴۶ - ۴۸۳ م)، اصلاح‌گر نظام دینی پروتستان و رفرمیست نظام کهن مسیحیت نیز در تاریخ ۱۰ نوامبر به دنیا آمده و نیز سال‌ها بعد، بر اساس اعتقادات نوین دینی، در همین ماه مجددا غسل تعمید داده شده است وعده‌ای مراسم روز مارتین را گرامی داشت مارتین لوتر و خدمات او به مسیحیت نیز می‌دانند و می‌گویند: "ما این روز را با نان اصلاحات (دینی) و قطار فانوس جشن می‌گیریم"، وعده‌ای نیز کاغذهای رنگی به کار رفته در محفظه کاغذی بعضی فانوس‌ها در این مراسم را نماد اصلاحات دینی مارتین لوتر می‌دانند.