تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۳۸۵ • چاپ کنید    

نويسنده‌ای برآمده از طبقه كارگر؛ شصت‌وپنج سالگی درويشيان

  «ادبيات سياسي حاصل كنترل مطبوعات و سانسور است كه بار اطلاع‌رساني را بر دوش نويسندگان مي‌نهد.» اين را «علي‌اشرف درويشيان» مي‌گويد كه بي‌گمان نام او با ادبيات سياسي و كارگري در ايران گره خورده است.علي‌اشرف درويشيان كه سوم شهريور 1320 در كرمانشاه و در خانواده‌اي كارگري متولد شده، نويسنده شدن خود را مديون جريانات سياسي 28 مرداد 1332 مي‌داند و تاكيد مي‌كند كه «اگر مسائل سياسي نبود، بي‌شك تنها يك شاگرد بنا بودم».

  درويشيان از همان دوازده‌سالگي وارد جريانات سياسي شد و به خواندن آثار نويسندگاني چون «ماكسيم گوركي» و نشرياتي مثل «چلنگر» روي آورد. اين‌ روحيه متأثر از جايي بود كه در آن زندگي مي‌كرد. «خانه ما يكي از مكان‌هايي بود كه در آن هر لحظه بحث‌هاي كارگري و سياسي داغ بود.»

پرورش ادبی

درويشيان پس از اتمام دوره دوساله دانشسراي مقدماتي، به مدت 7 سال در روستاهاي غرب ايران به معلمي پرداخت. «در آن فضاي سنگين و آشفته، همانند معلم‌هاي خود، بچه‌ها را به خواندن دعوت كردم.» تا اينكه در امتحان ورودي دانشگاه تهران در رشته زبان و ادبيات فارسي پذيرفته شد. در همان وقت بود كه با كساني چون اميرحسين آريان‌پور، سيمين دانشور، جلال آل‌احمد و محمدجعفر محجوب آشنا شد. «دوستي با جلال و سيمين براي من بسيار تاثيرگذار بود.» اين عضو با سابقه كانون نويسندگان ايران، اولين اثرش با نام «شناخت‌نامه صمد بهرنگي» را در حوالي سال 1350 منتشر كرد. «صمد را بارها در خانه جلال ديده و به او علاقمند شده بودم. او همانند من معلم روستا بود و از دغدغه‌هايي مي‌نوشت كه مربوط به مسائل كارگري و تضاد طبقاتي مي‌شد.» اما اولين اثر داستاني علي‌اشرف درويشيان مجموعه‌داستان «از اين ولايت» است كه در سال 1352 به چاپ رسيد. اين كتاب متأثر از فضاي فقرزده مناطقي است كه نويسنده تجربه زيستن در آن جا را داشته است.

نوشتن در زندان

درويشيان قبل از انقلاب، به دلايل سياسي، بارها به زندان افتاد و اغلب داستان‌هايي را كه در آن زمان منتشر كرد، در زندان نوشت. مهم‌ترين كتابي كه او قبل ازانقلاب به چاپ رساند، مجموعه داستان «آب شوران» است كه با نام مستعار «لطيف تلخستاني» منتشر شد. درويشيان گرچه پس از انقلاب به زندان نرفت، اما انتشار آثارش با مشكلات بيشتري مواجه شد. مجوز تجديد چاپ آثار قبل ازانقلاب‌اش 25 سال طول كشيد و حتي  بعضي از آثارش مثل «داستان‌هاي تازه داغ» هيچ‌گاه از سوي دولت به آنها اجازه چاپ داده نشد. «متاسفانه پس از انقلاب مجموع داستان‌ها و آثار من براي بچه‌ها همه خمير شدند.» با اين حال در دهه هفتاد، او موفق شد چند اثر را به چاپ برساند. كه از آن جمله مي‌توان به رمان «سال‌هاي ابري» اشاره كرد كه از زندگي شخصي نويسنده برآمده است.

نويسنده طبقه کارگر

علي اشرف درويشيان كه تاكنون هجده جلد از مجموعه 20 جلدي «فرهنگ افسانه‌هاي مردم ايران» را منتشر كرده، خود را نويسنده طبقه كارگر مي‌داند. «من نويسنده طبقه كارگر هستم و نمي‌توانم از زندگي اشراف سخن بگويم و هرگز چنين نكرده‌ام و نمي‌كنم.» او جسارت ويژه‌اي‌ در زمينه مبارزه با سانسور دارد. «برآنم تا آخرين لحظه عمرم، عليه سانسور مبارزه كنم.» او كه همچنين مجموعه «داستان‌هاي محبوب من» را در نقد و بررسي داستان‌هاي سال‌هاي 1300 تا 1380 نوشته، درباره شكل‌گيري و تحولات ادبيات كارگري در ايران مي‌گويد: «در ايران، هرگز مثل ديگر كشورهايي كه ادبيات كارگري در آنجا وجود دارد،‌ ادبيات كارگري شكل نمي‌گيرد. اين امر از نبود احزاب كارگري آزاد ناشي مي‌شود. تا وقتي كه كارگاه‌هاي نويسندگي در احزاب كارگري راه‌اندازي نشود و كارگردان نتوانند از دردها و مشكلات زندگي خود بنويسد، ادبيات كارگري رشدي نخواهد كرد.»

«فصل‌هاي نان»، «همراه آهنگ‌هاي بابام»، «خاطرات صفرخان» و «درشتي» از ديگر آثار داستاني درويشيان است. وي اكنون مشغول نوشتن رمان «هميشه مادر» است. از اين نويسنده كه تاكنون در چند كشور اروپايي به سخنراني درباره سانسور در ايران پرداخته، كتاب‌هايي مثل «نان و نمك براي پر طاووس» به زبان‌هاي مختلف ترجمه شده است.

درويشيان معتقد است وجه غالب ادبيات معاصر فارسي، اندوه است و مي‌گويد: «ادبيات فارسي پس از انقلاب، اندوه‌ناك‌تر شده است، چرا كه حوادث ناگواري طي اين سال‌ها اتفاق افتاده، كه نويسندگان را به سوي ادبيات افسرده سوق داده است.»

سامان ايرانی

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.