«بیم می‌رود که اعدام‌هایی در راه باشد»

ایرج ادیب‌زاده

گزارش‌های رسیده از فعالین حقوق بشر در داخل ایران در مورد شمار بالای بازداشت‌شدگان در تظاهرات بعد از انتخابات و شکنجه‌ و آزار زندانیان، به‌ویژه در مورد آن دسته از رهبران سیاسی، فعالان دانشجویی و روزنامه‌نگارانی که در بند ۲۰۹ زندان اوین گرفتارند، نگرانی خانواده‌های زندانیان و ناپدیدشدگان و نیز سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی را باعث شده است.

در همین رابطه با هادی قائمی، نماینده‌ی کمپین بین‌المللی حقوق بشر ایران در نیویورک گفت و گو کرده‌ام.

آقای قائمی این کنفرانس با چه هدفی تشکیل شد؟

این کنفرانس با شرکت مدیر خاورمیانه‌ی سازمان دیده‌بان حقوق بشر، خانم سارا لی ویتسون و متخصص امور ایران در سازمان عفو بین‌الملل و خود من به‌عنوان نماینده‌ی کمپین بین‌المللی حقوق بشر به همراه خانم رکسانا صابری، کسی که به تازگی در زندان‌های ایران بوده و شخصاً مسایل زندان‌ها و قوه قضاییه را تجربه کرده و بالاخره خانم سارا مرادخان از بستگان سیلوا هارتونیان، یکی از زندانیان اوین که هم‌بند خانم رکسانا صابری بوده، تشکیل شد.

موضوع این کنفرانس مسأله‌ی حقوق بشر، نگرانی‌های شدیدی که وجود دارد و درخواست از سازمان ملل برای ارسال فوری هیأتی به ایران بود.

مهم‌ترین خواسته‌ی شما در حال حاضر از سازمان ملل غیر از تعیین یک نماینده، چه چیز دیگری است؟

نه تنها یک نماینده، بلکه هیأتی قوی تشکیل بشود که به ایران برود و مخصوصاً در حال حاضر بلافاصله به وضعیت بازداشت‌شدگان رسیدگی کند و دولت و قوه قضاییه را پاسخگو نگهدارد که این بازداشت‌شدگان کجا نگهداری می‌شوند، در چه وضعیتی هستند، جرمشان چه هست، چه طور بازداشت شدند و آیا قوانین ایران رعایت شده است یا نه.

بسیاری از این افراد حالت ناپدیدشدگان را دارند. فرمانده نیروی انتظامی تهران از دستگیری بیش از هزار نفر خبر داد. ما براین باوریم که این رقم در کل کشور نزدیک به دو هزار نفر می‌تواند باشد. و نگرانی عمده، این است که اسامی این‌ها باید اعلام بشود.

بسیاری از خانواده‌ها نگران ناپدیدشدن افرادشان هستند که اگر در زندان نباشند و هیچ خبری از آن‌ها نباشد، آن موقع می‌دانیم که این ناپدیدشدگان ممکن است در وضع بسیار بدتری باشند، در زندان‌های مخفی باشند یا حتا به قتل رسیده باشند. حداقل این است که سازمان ملل باید اسامی بازداشت‌شدگان را از ایران درخواست کند و به وضعیت آن‌ها در زندان‌ها رسیدگی کند.

هادی قائمی، سخنگو و هماهنگ کننده کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران

آقای قائمی، اخیراً هیأت سه نفره‌ای هم از سوی آقای شاهرودی برای رسیدگی به وضعیت بازداشت‌شدگان منسوب شده‌اند. درباره‌ی این هیأت شما چه نظری دارید؟

بله، مشخص نیست که چرا خود قوه قضاییه، قوانین را به طور درست به اجرا نمی‌گذارد و چنین کمیسیون و هیأت‌های ویژه‌ای باید تعیین بشود. این هیأت سه نفره سه عضو دارد: آقای مصطفی پورمحمدی، دری نجف‌آبادی و آقای رییسی

دو نفر اول پورمحمدی و دری نجف‌آبادی نه تنها در پرونده‌ی قتل‌های زنجیره‌ای، مستقیماً به آن‌ها اشاره شده، بلکه در زمان قتل‌های ۶۷، آقای پورمحمدی عضو هیأتی بود که به «هیأت مرگ» مشهور شد که مسئول قتل‌عام هزاران زندانی سیاسی بود.

این نگرانی و مسایل موازی با آن زمان، سال ۶۷، بسیار دغدغه‌های شدیدی به‌وجود می‌آورد که نقش آقای پورمحمدی چه هست و با توجه به این‌که امام جمعه‌ی تهران و مسئولین قضایی و انتظامی اصفهان هم چندین بار صحبت از «محاربه» و اطلاق آن به بازداشت‌شدگان، و اعدام‌ها کرده‌اند و یا درخواست اشد مجازات کرده‌اند، که همان اعدام است، بیم بسیاری می‌رود که اعدام‌هایی در راه باشد و همان دید خشونت طلبی که در دهه‌ی ۶۷ منجر به قتل عام زندانیان سیاسی شد، بار دیگر سایه‌ی شومش را بر مراکز قدرت ایران بیفکند.

براساس گزارش‌هایی که از تهران از سوی فعالان حقوق بشر، بسیاری از روزنامه‌نگاران، فعالان دانشجویی و همچنین آن دسته از رهبران سیاسی که بعد از انتخابات بازداشت شدند رسیده‌، این‌ها در بند ۲۰۹ زندان اوین به‌سر می‌برند که طبق معمول کسانی که به آنجا می‌روند با شکنجه روبه‌رو می‌شوند و احتمال دارد که آن‌ها را وادار به اعتراف بکنند. در این مورد چه نظری دارید؟

سازمان ما ۲۴۰ اسم را از اشخاص سرشناس منتشر کرده است و اکثرشان در تهران هستند که شامل همان کسانی می‌شوند که اشاره کردیم. می‌دانیم تاکنون چندین روزنامه‌نگار را در رسانه‌های نزدیک به دولت به‌عنوان اعتراف آورده‌اند و گفته‌اند در این اغتشاشات هماهنگی و نقش داشته‌اند.

ولی شدیدتر از آن شکنجه‌هایی ا‌ست که منابع موثق چندین بار به ما اطلاع‌رسانی کرده‌اند که کسانی مثل آقای مصطفی تاج‌زاده و آقای محمد رمضان‌زاده و آقای ابطحی شکنجه‌های شدیدی شده‌اند، بسیار بسیار وضع وخیمی دارند تا اعتراف کنند.‌ با خانواده‌هایشان هیچ تماسی نداشتند و کسی را ندیدند...

شکنجه برای گرفتن اعتراف در ایران متداول بوده است که نگرانی‌های شدیدی به‌وجود می‌آورد. و همچنین وضعیت آقای حجاریان که بیمار و معلول است و در آنجا زندانی شده است. در نتیجه در مورد این اعترافاتی که در راه است، بسیار شبهه است. هیچ کس نباید قبول کند.

اگر جمهوری اسلامی با فرستاده شدن نماینده‌ای از سازمان ملل موافقت نکند، شما و دیگر سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر چه اقدامات دیگری را پیش‌بینی می‌کنید؟

شکی نیست که در آن زمان باید دولت ایران و منافع اقتصادی و سیاسی‌اش را و مشروعیت این دولت را در سطح جهانی زیر سوال برد. این می‌تواند منجر به ایزوله ‌شدن دولت ایران بشود که برایش هیچ فایده‌ای در شرایط حاضر ندارد و از نظر داخلی موجب عدم مشروعیت شدیدی است و در سطح خارجی هم اگر ایزوله بشود، کلاً به دولتی مثل کره شمالی در سطح جهانی تبدیل می‌شود.

ما می‌خواهیم تأکید کنیم که هرگونه تحریم مخصوصاً اقتصادی نباید به ملت ایران ضرر بزند و مستقیماً هدفمند باشد و نهادهای دولتی را شامل بشود. ولی با روندی که دارد پیش می‌رود به نظر می‌‌آید که دولت ایران دارد کشور را به آن طرف سوق می‌دهد.