| خانه > بیژن روحانی > میراث فرهنگی > تغییرات در ساختار باستان‌شناسی کشور | |||
تغییرات در ساختار باستان‌شناسی کشوربیژن روحانیتغییر و تحولات در ساختار باستان‌شناسی کشور و نحوه‌ی صدور مجوز برای عملیات باستان‌شناسی از جمله جدیدترین اتفاقات در عرصه میراث فرهنگی ایران است که بحث‌های موافقان و مخالفان را در پی داشته است. حمید بقایی، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشکری کشور، از تاسیس شورای جدیدی به نام «شورای باستان‌شناسی کشور» خبر داده است.
به گفته‌ی آقای بقایی در گذشته سازمان میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان‌شناسی متولی تمامی امور مربوط به باستان‌شناسی شامل سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بودند، اما با توجه به شرایط فعلی و اجرای طرح‌های عمرانی متعدد، این ساختار دیگر پاسخگوی نیازها نبوده است.
مطابق طرح جدید قرار است مرکز باستان‌شناسی در هر استان تشکیل شود و همه‌ساله تمامی برنامه‌های باستان‌شناسی استان را آماده و در اختیار شورای باستان‌شناسی قرار دهد که در نهایت پس از تصویب، مدیر استان بر اساس بودجه، جدول زمان‌بندی و شرایط موجود، تک تک مجوزها را صادر می‌کند. به این ترتیب بخش اجرایی به هر استان و بخش ستادی و برنامه‌ریزی به پژوهشکده باستان‌شناسی و شورای باستان‌شناسی کشور واگذار می‌شود. بنابراین در ساختار جدید صدور مجوزهای باستان‌شناسی در محدوده‌ی اختیارات هر استان قرار خواهد گرفت. به گفته‌ی رئیس سازمان میراث فرهنگی، پژوهشکده باستان‌شناسی از این پس فقط نقش نظارتی خواهد داشت. با این حال گرچه به گفته‌ی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، واگذاری صدور مجوز حفاری و عملیات باستان‌شناسی به هر استان می‌تواند از مشکلات موجود بکاهد، اما تعدادی از باستان‌شناسان کشور با این تغییرات جدید مخالف هستند.به گزارش خبرگزاری ایسنا، صادق ملک شهمیرزادی، از باستان‌شناسان و پژوهشگران با سابقه، در این خصوص معتقد است که این تغییرات با مشورت با باستان‌شناسان قدیمی و کارشناسان انجام نشده است. به گفته ملک شهمیرزادی، «اگر مدير استانی مانند برخی مديران فردی باشد كه از شهرداری يا جايی غيرمرتبط ]با میراث فرهنگی[ آمده باشد و اطلاعی از مباحث تخصصی نداشته باشد، چگونه می‌تواند به جای يك كارشناس كارآزموده تصميم‌گيری كند و تشخيص دهد كه صلاحيت كاوش با چه كسی است؟»
صادق ملک شهمیرزادی که درجه‌ی دکترای خود را از دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کرده علاوه بر تحقیق و تدریس در دانشگاه‌های ایران، حفاری‌های باستان‌شناسی متعددی را در کارنامه خود دارد که از آن جمله می‌توان به تپه‌ی سگزآباد واقع در دشت قزوين، آق تپه در گنبد کاووس و چغامیش خوزستان اشاره کرد. محمد رحیم صراف، از دیگر پیشکسوتان باستان‌شناسی که در کارنامه‌اش سابقه‌ی چندین فصل حفاری در تپه‌ی هگمتانه را ثبت کرده نیز معتقد است: « اگر صدور مجوزهای كاوش به استانها داده شود، آن هم در شرايطی كه استانها از نظر تخصصی مشكلاتی دارند، سبب ايجاد مشكلات بزرگی خواهد شد.» به گفته‌ی آقای صراف اگر قرار باشد اختیارات پژوهشکده باستان‌شناسی به استانها واگذار شود دیگر این پژوهشکده به چه کار می‌آید؟ عمران گاراژیان، مدرس دانشگاه نیز معتقد است در این زمینه خلاء قانونی وجود دارد. این مدرس رشته‌ی باستان‌شناسی به خبرگزاری ایسنا گفته است: « صدور مجوزهای كاوش به يك حربه برای مديران سياسي تبديل شده است». به گفته‌ی آقای گاراژیان «اكنون بيشتر مديران در ميراث فرهنگی، غير متخصص و برخی از آنها سياسی هستند و تاكنون این مديران چندبار باستان‌شناسان را ممنوع‌المصاحبه كرده‌اند و از اين پس، آنها را ممنوع‌المجوز هم خواهند کرد.» به گفته‌ی حمیده چوبک، باستان‌شناس و مدیر پایگاه پژوهشی قلعه‌ی الموت، تعيين صلاحيت رئيس هيئت كاوش مانند تعيين صلاحيت يك پزشک يا قاضی است و فقط یک هیئت علمی می‌تواند این گزینش را انجام دهد. برخی دیگر از باستان‌شناسان، مانند دکتر حمید خطیب شهیدی نیز بر این اعتقاد هستند که در تعدادی از استانها نیروی تخصصی کافی وجود ندارد و گاهی فقط یک نفر در اختیار هست. فائق توحیدی از دیگر باستان‌شناسان قدیمی معتقد است استفاده از نیروهای جوان و تازه‌کار در استانها تنها باید در حد بسیار کم و آن هم فقط در محوطه‌هايی باشد كه كاملاً كاوش شده و نتايج كاوش آنها هنوز قطعی نشده است. به گفته‌ی این باستان‌شناس در واگذار کردن مجوز کاوش به استانها باید خط قرمزهایی وجود داشته باشد وگرنه به طور مثال زمانی که طبقات و لایه‌های خاک دور ریخته شوند ديگر امكان مطالعه برای هيچ كسی وجود ندارد. به گفته‌ی آقای توحیدی، « اكنون در ايران، كاوش‌های باستان‌شناسی با حفاری‌های تجاری چندان تفاوتي ندارد.»
اما با وجود انتقادات انجام شده از سوی تعدادی از باستان‌شناسان کشور در مورد توان علمی استانها، رییس سازمان میراث فرهنگی می‌گوید اولويت واگذاری کاوش به استان‌های دارای هيئت علمی دانشگاهی با توان علمی بالاست و اگر استانی از اين توان و ظرفيت علمی و دانشگاهی بالا برخوردار نبود، از قابليت‌های مراکز دانشگاهی ديگر استانها می‌تواند بهره بگيرد. همزمان با انتقال بخش‌هایی از سازمان میراث فرهنگی کشور به استان‌های دیگر، تغییرات در ساختار باستان‌شناسی نیز این سازمان را وارد دوره جدید و متفاوتی از عملکرد خود کرده است. 
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.
|
لینکدونی
آخرین مطالب
آرشیو ماهانه
|
||
 |
