Sep 2007

آهن ها و احساس

نام مرکز تجارت جهانی با مهمترین وقایع چند سال اخیر جهان گره خورده است. افکار عمومی آمریکا نیز حساسیت فوق العاده ای نسبت به این مکان و خاطره قربانیان آن دارند. اما پروژه جدید "برج آزادی" که در همان مکان ساخته می شود، تا چه حد خاطره آن رویداد بزرگ را در معماری خود منعکس می کند؟ پروژه ای که بیش از آن که خود را متعهد به پاسداری از خاطره گذشته بداند، آینده را هدف گرفته است. این روزها درخواست رییس جمهور ایران برای بازدید از محل حادثه، دوباره این مکان نمادین را به بحث رسانه ها تبدیل کرد.

تبریز و حافظه مشروطه

تاریخ طولانی تبریز، دارای لایه‌های گوناگون و متعددی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، آثار و یادگار‌های دوران مشروطه است. به جز مرمت خانه کوزه کنانی و تبدیل آن به خانه مشروطه، اقدام چندان مهم دیگری در شناخت، حفاظت و معرفی این لایه مهم تاریخی صورت نگرفته است. تخریب خانه ستارخان، یکی از مهم‌ترین یادمان‌های این دوره تاریخی را از پایتخت سابق ایران پاک کرد.

قلعه ایرج را ابتدا باید شناخت، سپس ثبت کرد

در سال گذشته سازمان میراث فرهنگی تأکید داشت که پرونده ثبت جهانی یکی از بزرگ‌ترین دژهای باستانی ایران باید آماده و به سازمان یونسکو ارسال شود. اما هفته گذشته خبر ناکامی تهیه این پرونده منتشر شد. در حالی که مجموعه اطلاعات ما از این اثر تاریخی کم و گاه متناقض است و از آن مهم‌تر در حالی که این قلعه هر روز بر اثر عوامل طبیعی و انسانی، فرسوده و نابود می‌شود و برنامه مدونی برای حفاظت آن وجود ندارد، چه طور می‌توان انتظار داشت در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسد؟ سال‌هاست جمله‌ای از یک باستان‌شناس آلمانی نقل می‌شود که این دژ با هیچ قلعه خشتی در جهان قابل مقایسه نیست. آیا وقت پرسش از این گزاره فرا نرسیده است؟

شکل و ذهن

یکی از شنوندگان رادیو از اصفهان، در نامه خود با ارائه تفسیری روان‌شناختی از مسجد شیخ لطف‌الله، خواسته است باب بحثی پیرامون قرائت‌های مختلف شکل‌های معماری باز شود. تفسیر او، جدل‌هایی را در یکی از حلقه‌های بحث اینترنتی برانگیخته بود. سؤال اینجاست که برای پرهیز از تک‌بعدی بودن تفسیرهای ذهنی خود، باید چه معیارهایی را در نظر بگیریم. این مسأله فقط مختص مواجهه با آثار تاریخی نیست.

جایزه معماری بنیاد آقاخان

لرد نورمن فاستر با طرح دانشگاه تکنولوژی پتروناس یکی از برندگان این دوره است. همچنین طرح مرمت شهر نیکوزیا در قبرس، مرمت مجموعه امیریه و شهر تاریخی شیبام در یمن و طرح معماری سفارت هلند در آدیس آبابا از دیگر برندگان دهمین دوره مسابقه آقاخان هستند. این جایزه با پشتوانه مالی پانصدهزار دلاری و نحوه داوری خود یکی از بزرگ‌ترین جوایز معماری در دنیاست که به پروژه‌هایی در جوامع اسلامی تعلق می‌گیرد.

کشف جسد مومیایی ضحاک ماردوش

یک هیأت باستان شناسی به سرپرستی پروفسور اریک شولت آلمانی با کشف کاخی کوچک در ارتفاعات دماوند جسدی یخ‌زده در آن یافتند که ادعا می‌کنند جسد ضحاک ماردوش است. شولت معتقد است باید در یک دیسکورس مدرن همذات خورندگی افسون‌طلبانه ضحاک را از منظر نارسیسیسم انسان پیشامدرن و حسادت او به ایده‌ی ابرانسان نیچه تحلیل کرد.

آنگ لی برای بار دوم صاحب شیر طلایی شد

فیلم"شهوت، احتیاط" توانست نام کارگردانش را در فهرست کسانی که دو شیر طلایی از جشنواره ونیز به خانه برده اند ثبت کند. برایان دی پالما نیز پس از دریافت شیر نقره ای بهترین کارگردانی ابراز امیدواری کرد فیلمش مردم را علیه جنگ عراق بسیج کند. اهدای جایزه به برد پیت باعث تعجب بسیاری از منتقدان سینمایی شد. برتولوچی نیز پس از دریافت شیر طلایی ويژه هفتاد و پنجمین سالگرد آغاز جشنواره ونیز، اظهار داشت بیشترین تاثیرات را از ژان لوک گدار و پازولینی پذیرفته است. در مراسم اهدای جایزه به برتولوچی، عباس کیارستمی نیز حضور داشت.

«صدایی که تارهای روح آدمی را مرتعش می‌کرد»

از میان مقامات سیاسی، رومانو پرودی نخست‌وزیر ایتالیا و کوفی عنان دبیر کل سابق سازمان ملل و از میان هنرمندان، فرانکو زفیرللی کارگردان ایتالیایی و بونو خواننده گروه U2 جزو شرکت‌کنندگان مراسم تدفین لوچیانو پاواراتی بودند. بیش از یکصد هزار نفر، دفتر یادبود او را در کلیسای جامع شهر مودنا امضا کردند.

هندسه‌ی آشنا

هوشنگ سیحون در دو اثر برجسته خود، آرامگاه بوعلی سینا و خیام، دو رویکرد متفاوت را در پیش می‌گیرد. گر چه در هر دو طرح می‌کوشد معماری گذشته را منبع الهام و طراحی خود قرار دهد. در آرامگاه بوعلی، مرجع طراحی او کاملاْ مشخص و واضح است؛ اما آرامگاه خیام او به هیچ بنای مشخصی در تاریخ معماری شباهت ندارد. با این حال شکل جدیدی که او خلق می‌کند، برای بیننده آشناست. رمز این آشنا نمودن، استفاده او از هندسه معماری ایرانی است.

پاواروتی، حنجره جهان

پاواروتی سعی کرد اپرا را به میان مردم ببرد. اجراهای او رکورد استقبال از آثار کلاسیک را شکستند. کنسرت او در سنترال پارک نیویورک با حضور پانصدهزار نفر برگزار شد. فعالیت‌های انسان دوستانه و کمک‌های او به قربانیان جنگ‌های بوسنی و کوزوو از او چهره‌ی محبوبی ساخته بود. در ایتالیا معتقدند، خداوند هنگام تولد پاواروتی، حنجره او را بوسیده بود.

زندگی و زمانه هوشنگ سیحون

نزد مردم و معماران، سیحون بیشتر با آثار یادمانی و آرامگاه‌هایی که برای بزرگان ایرانی طراحی کرده، مشهور است. اما برای تحلیل آثار او و انتخاب‌هایش باید دوره و زمانه او را نیز شناخت. اکثر یادمان‌های سیحون به سفارش انجمن ملی آثار ایران طراحی شده که از دوره رضاشاه تا زمان انقلاب، نقش موثری در حفاظت از میراث فرهنگی و ترویج نوعی نگاه تاریخی در معماری معاصر داشت.