تئاتر شهر، یک سال بعد‬

حدود یکسال از تجمع هنرمندان و بازیگران تئاتر برای دفاع از حریم تئاتر شهر می‌گذرد. ساخت و ساز در ضلع جنوبی تئاتر شهر در تهران بعد از بدون راه حل ماندن ماجرای عبور مترو از حدود ۴۰ متری این ساختمان، این روزها بهانه جمع شدن مسوولان است.

مدت زیادی ا‌ست که مسوولان شورای شهر تهران، میراث فرهنگی، خانه‌ تئاتر و مسوولان مترو‌ی شهری سعی می‌کنند بر اساس قوانین، درباره‌ ساخت و ساز در محل مربوط با تئاتر شهر که تا‌ به‌ حال باعث ایجاد ترک‌هایی در بخش‌هایی از این ساختمان هم شده، تصمیم‌گیری بکنند.

سال پیش، همین روزها بود که بعد از گودبرداری از بخش‌هایی در اطراف تئاتر شهر در چهارراه ولیعصر هنرمندان و اعضای خانه‌ تئاتر تجمع کردند.

مهشاد مخبری، بازیگر تئاتر در این روز گفت : «تمام ایران یک تئاتر شهر دارد و همین تئاتر شهر را هم آرام آرام از ما می‌گیرند؛ اول پارکینگ و بعد حیاتش را‌. طبقه‌ اول، بعد طبقه دوم، بعد این سالن و سپس آن سالن.»

مدیر تئاتر شهر، مدتی است که درباره‌ خطر جدی ترک‌های دیوار سالن قشقایی، مجموعه‌ تئاتر شهر در روزهای شروع فصل برف و سرما و باران در تهران هشدار می‌دهد.

مدیر جدید مجموعه‌ تئاتر شهر با اشاره به نظر کارشناسان شهرداری و میراث فرهنگی در مورد شکاف‌های دیوار و سقف این مجموعه‌، خواستار پیگیری و اقدامات لازم در این مورد شده است.

در مورد این موضوع، پرویز پرستویی، بازیگر تئاتر و سینما و تلویزیون سال پیش گفته بود: «من به عنوان کوچک‌ترین عضو که چهار نمایش در این دو دهه در اینجا اجرا کرده‌ام، دیده‌ام که چقدر مردم استقبال می‌کنند و این فضا را دوست دارند. اینجا خانه‌ و حیثیت ماست و ما اینجا بزرگ شدیم و رشد کردیم و باید بایستیم تا این بنا را حفظ کنیم.»

عکس‌: فارس

بنای تئاتر شهر در فهرست آثار ملی ثبت شده و براساس مواد ۵۵۸ و ۵۵۹ قانون تعزیرات اسلامی مصوب سال ۱۳۰۹‌، وارد کردن هر خدشه و صدمه‌ای به این اثر جرم محسوب می‌شود.

رییس مرکز هنرهای نمایشی در این مدت گفته است که ضلع شمالی ساختمان تئاتر شهر با پایه‌های ساختمان به عمق ۴۰ متر کنده شده است.

حسین پارسایی در این مورد گفته است: «‌وقتی اعلام کرده‌اند برای عبور مترو علاوه بر مسایل فنی، وزن و قدمت ساختمان هم باید محاسبه شود و لرزش‌ها‌ به این ساختمان صدمه می‌زند، به او گفته شده بی‌فرهنگید که مترو نمی‌خواهید.»

شهردار تهران اما در این باره گفته است که احداث مترو خطری برای تئاتر شهر نیست و ما درها را برای بررسی مسوولان میراث فرهنگی در این ‌باره باز می‌گذاریم.

رضا کیانیان، بازیگر تئاتر و سینما در روز تجمع هنرمندان برای دفاع از ساختمان تئاتر شهر گفت: «اگر دو سال پیش، خانه‌ تئاتر و همه‌ ما آن‌طرف تئاتر شهر جمع می‌شدیم آنجا گود‌برداری نمی‌شد. حالا بالاخره این‌طرف جمع شدیم که سه سال پیش گودبرداری شده بود.»

اما گویا عامل ترک‌هایی که روی سقف تئاتر شهر ایجاد شده، هنوز مشخص نیست و بعضی کارشناسان مرمت آثار تاریخی معتقدند این ترک‌ها مربوط به مترو نیست و به خاطر گودبرداری برای ساخت یک مجموعه‌ی فرهنگی ـ تجاری در قسمت جنوبی تئاتر شهر ایجاد شده است.

رضا موسوی، کارشناس مرمت آثار تاریخی استان تهران در این مورد به ایسنا گفته است: «هر اتفاقی که قرار است در این محوطه بیفتد چه مترو باشد و چه مجتمع، همه باید ضوابطی خاص را شامل استاندارد‌های ساخت با هدف ایجاد ایمنی در قبال تخریب‌هایی که ممکن است در این زمینه صورت بگیرد، رعایت کنند.»

اما رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران گفته است که قبل از ورود آن‌ها به شهرداری تهران، گودبرداری ضلع جنوبی تئاتر شهر انجام شده بود و این مجموعه در معرض خطر جدی قرار داشت و آن‌ها رقم بالایی را هزینه کرده‌اند تا توانسته‌اند خطر این ضلع را مهار کنند.

بعد از پنج سال بحث و جدل برای احداث پروژه‌های شهری با توجه به شرایط قانونی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این شرایط از تئاتر شهر بازدید کرد و هشدار داد که یک فاجعه‌ی انسانی، نماد تئاتر کشور را تهدید می‌کند.

نخستین خاک‌برداری‌ برای احداث مسجد در حریم تئاتر شهر تهران در دوران شهرداری محمود احمدی‌نژاد در جنوب این محوطه شروع شد و پروژه‌‌ مورد نظر در همان زمان کلنگ خورد.

اما موضوع، کمی بعد به ماجرای تصرف پارکینگ تئاتر شهر توسط شهرداری و ساخت بنایی جدید در محوطه انجامید و در نهایت هم مترو و شکاف دیوارها به این موضوع اضافه شد. بعضی از هنرمندان معتقدند: «مترو فی‌نفسه چیز بدی نیست اما می‌تواند ۲۰۰ متر بالاتر یا پایین‌تر باشد.»

یک سال پیش، ایرج راد، بازیگر و کارگردان و مدیر عامل خانه‌ تئاتر در مورد نتیجه‌ پیگیری‌های هنرمندان و اعضای خانه‌ تئاتر در این مورد گفت: «نتیجه‌ پی‌گیری‌ها تفاهم‌نامه و موافقتنامه‌ای بود که در شورای شهر امضا شد.»

راد گفت: «در جلسه‌ای که با حضور اساتید تئاتر و مسوولین ذی‌ربط تشکیل شد این موارد مورد توافق قرار گرفت: خروجی جنوب شرقی ایستگاه به سمت پارک دانشجو منتقل شود. با توجه به این‌که بنای تئاتر شهر ثبت شده‌ی ملی است مسیر شمالی، جنوبی و شرقی و غربی به گونه‌ای طراحی شود که به بنا صدمه‌ای نزند و در صورت ضرورت اصطحکام بخشی لازم صورت گیرد. علاوه بر این‌که در ایستگاه مذکور نمادهایی کار شود که با فعالیت تئاتر شهر همخوانی داشته باشد و نام ایستگاه به عنوان «تئاتر شهر» اعلام شود.»

عکس‌: فارس

حدود یک سال است که دیوار تالار قشقایی تئاتر شهر ترک برداشته و هنرمندان در مورد نقض حریم بنای تئاتر شهر و احداث مترو در این بخش اعتراض‌های خودشان را کرده‌اند. اما بعد از مدتی که پروژه بی‌سر و صدا جلو می‌رفت باز هم این موضوع دوباره رسانه‌ای شده است.

مسوولان متروی شهری ارتباط عملیات خودشان را با ترک دیوارهای سالن قشقایی تکذیب می‌کنند و معتقدند با اصلاحات انجام شده، هیچ خطری از خروجی مترو، تئاتر شهر را تهدید نمی‌کند؛ خروجی مترو به داخل خیابان انقلاب و پارک دانشجو منتقل شده و این خروجی هم فاصله‌ی قابل توجه‌ای با تالار قشقایی دارد. آن‌ها مشکل را در گودبرداری‌های نادرستی می‌دانند که ممکن است بحران‌ساز شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از این‌که این سر و صداها حرکت سیاسی یا حزبی باشد، نگران است و همه‌ این موارد را تکذیب می‌کند و می‌گوید نمی‌خواهد بپذیرد کسانی که این روزها درباره‌ تئاتر شهر وارد موضع‌گیری شده‌اند به خاطر مسایل سیاسی این کار را می‌کنند.

صفار‌هرندی در مورد مذاکرات وزارت ارشاد و شهرداری اعلام کرده که همکارانشان با شهرداری که صاحب و مجری پروژه است و سازمان میراث‌ فرهنگی و مکان‌های دخیل گفت‌و گو کرده‌اند و البته هنوز نمی‌دانند که سازمان میراث فرهنگی بیشتر از ابراز نگرانی کار دیگری هم انجام داده است یا خیر.

با همه‌ این موارد، مدیر عامل سازمان توسعه‌ فضاهای فرهنگی شهرداری تهران نگرانی‌های مربوط به این موضوع را بی‌مورد می‌داند.

آقای اکبر تشکری‌نیا در گفت ‌و گو با روزنامه‌ فرهنگ آشتی نه تنها بر بی‌دلیل بودن این نگرانی‌ها تأکید کرده، بلکه از راه‌اندازی دوباره‌ پروژه‌ تعطیل شده،‌ احداث مسجد در تئاتر شهر تا چندی دیگر خبر داده و گفته در این پروژه سخن کارشناسان و مهندسان اهیمت دارد نه هر کسی که از کنار تئاتر شهر می‌گذرد و به قصد تشویش اذهان عمومی از فرو ریختن بنای تئاتر شهر با اولین باران خبر می‌دهد.