همجنس‌گرایان ایران در "سی‌بی‌سی" کانادا

محمد تاج‌دولتی

برای شنیدن فایل صوتی «اینجا» را کلیک کنید.

با اینکه حضور انسان‌هایی که از لحاظ جنسی گرایش به جنس موافق خود دارند، قدمتش به عمر خود انسان می‌رسد، با این‌حال هنوز در بسیاری از جامعه‌های دنیای امروز سخن گفتن و پذیرفتن حضور این‌گونه افراد یکی از تابوهای اجتماعی و فرهنگی است و طرح مسائل مربوط به آن بسیار بحث‌انگیز.

روز یکشنبه گذشته شبکه تلویزیونی سراسری کانادا(سی‌بی‌سی) فیلم مستندی را به نمایش گذاشت مربوط به زندگی و فعالیت همجنس‌گرایان در شهر تهران که تهیه کننده این فیلم مستند فرید حائری‌نژاد، از تهیه‌کنندگان این شبکه تلویزیونی است. فرید حائری‌نژاد تهیه کننده‌ای است که چندی پیش یکی از فیلم‌های مستند او درباره زندگی جوانان ایرانی برنده جایزه نقره فستیوال فیلم‌های مستند در نیویورک شد.

فیلم مستندی که این هفته در تلویزیون سراسری کانادا پخش شد در تابستان گذشته، در سفری که فرید حائری‌نژاد به ایران داشت، تهیه شده و در آن ضمن گفت‌وگو با چند تن از جوانان همجنس‌گرای ایرانی تلاش شده محدودیت‌ها و فشارهایی که این گروه در جامعه ایران با آن روبرو هستند به نمایش گذاشته شود.

"امنیت یک فاحشه همجنس‌گرا اولویت چندم ماست؟"
نقد این فیلم مستند و مخالفت با برخی اطلاعات ارایه شده در آن در وبلاگ "خط قرمز" واکنش تهیه‌کننده این فیلم که نویسنده وبلاگ "نیستان" هم هست را برانگیخت. نویسنده وبلاگ "خط قرمز" در چند مورد ایرادی که به محتوی این فیلم گرفته نوشته است: "یکی از چهار شخصیت اصلی که در فیلم مصاحبه می‌شود یک هم‌جنس‌گرای فاحشه است. سئوال اینکه فاحشه‌گری چه ارتباطی به مسئله‌ی همجنس‌گرایی دارد؟ اصلا چرا چنین مستندی به دنبال یک دکتر یا مهندس همجنس‌گرا نمی‌رود و به جایش یک فاحشه را انتخاب می‌کند؟ و راستی امنیت نداشتن یک فاحشه همجنس‌گرا در ایران اولویت چندم ماست؟"

تهیه‌کننده فیلم در پاسخ به این بخش از نقد فیلم‌اش نوشته‌است: "داستان ایشان این بود که نمی‌توانست از همجنس‌گرا بودن خود صحبت کند، نمی‌توانست در این زمینه دوست و همراه داشته باشد. نمی‌توانست برود یک کتابخانه کتابی در این‌باره بگیرد(که در آن ننوشته باشند که مریض است و جنایتکار). تنها جایی که می‌توانست برود پارک دانشجو بود که او را به‌نحوی به تن‌فروشی رساند. یکی از مشکلات و معضلات برای همجنس‌گراها در ایران عدم دسترسی به ادبیات مربوط به این تمایلات جنسی و فکری است. در ایران در این زمینه آگاهی رسانی نمی‌شود، پس یا مریض، یا تجاوزگر و مجرم."

" سایه مجازات اعدام بالای سر همجنس‌گرای ایرانی است"
نویسنده وبلاگ "خط قرمز" در بخش دیگری از نقد خود می‌نویسد: "در فیلم به دفعات صحنه‌ی اعدام دو جوان مشهدی نشان داده می‌شود. ادعای حکومت ایران این بود که این دو به دلیل تجاوز به کودکان اعدام شده‌اند. هیچ اشاره‌ای در فیلم به این موضوع نمی‌شود و بلکه سعی می‌شود این‌گونه به بینندگان القا شود که این دو فقط به دلیل همجنس‌گرایی اعدام شده‌اند. چرا داستان این اتفاق بدون صداقت کافی نقل شد؟"

تهیه‌کننده فیلم و نویسنده وبلاگ "نیستان" در پاسخ به این انتقاد نوشته است: "داستان مشهد مهم است برای لااقل بخش مهمی از همجنس‌گرایان ایرانی. چرا که این دو نوجوان چهارده – پانزده ساله، یعنی زیر سن، پس از دستگیری و چند سال حبس اعدام می‌شوند که هنوز یکی از آنها هجده ساله هم نشده بود. یک جوان همجنس‌گرا همیشه سایه شوم و ترسناک این‌گونه مجازات را بالای سر خود حس می‌کند. مجازات صد ضربه شلاق هم آنقدر طبیعی و نرمال شده است که هرکس روایت و داستانی دارد از آن".

"در جمهوری اسلامی همجنس‌گرایان از روزنامه‌نگاران و فعالی سیاسی آزادترند"
در ادامه نقد این فیلم مستند آمده‌است: "در جمهوری اسلامی همجنس‌گراها از آزادی بسیار بیشتری برخوردارند تا روزنامه‌نگاران و فعالین سیاسی و حتی دگرجنس‌گراها. دو تا همجنس‌گرا راحت‌تر می‌توانند با هم خوش بگذرانند تا یک دختر و پسر. حتی در خود فیلم هم دیده می‌شود که همجنس‌گراها با هم پارک یا کافی‌شاپ می‌روند. این که شخصیت اصلی فیلم در انتها می‌گوید که آرزو دارد روزی در ایران ازدواج رسمی کند و بچه به فرزند خواندگی قبول کند یک ژست سوپر روشنفکرانه در وضعیت کنونی ایران است و کلام آخر اینکه برای نشان دادن تضیع حقوق بشر در ایران راه‌های زیادی هست که در عین حال کمکی هم به پروپاگاندای جنگ طلب آمریکایی نکند".

نویسنده وبلاگ "نیستان" و تهیه‌کننده فیلم در پاسخ به این انتقاد نوشته است: "کار من دفاع از حقوق بشر نیست و من یک فعال حقوق بشر نیستم و در این زمینه مبارزه نمی‌کنم. شما در عقیده و نظر خود آزاد هستید و این حق شماست و قابل احترام است ولی این انتقادات شخصی را وارد ژورنالیسم و به آن تحمیل نکنید. خط قرمز برای دیگران نکشید و نسبت به این مسائل جدی باشید و نکاتی که به آن توجه ندارید اینکه تا به امروز ای‌میل‌های بسیاری در مورد فیلم دریافت شده است. بیشتر این ای میل ها از سوی کانادایی ها که هدف اصلی این فیلم بود فرستاده شده‌است و روح کلی در برداشت این تماشاگران این بوده که در شرایط کنونی چهره نو و تازه‌ای از ایران به نمایش در آمد. کانادایی‌ها می‌دانند که تا همین دهه هفتاد در کانادا همجنس‌گرایی جرم قانونی بود و می‌دانند که جرم‌زدایی در این زمینه تلاشی است طبیعی در هر کشور و از جمله ایران".

بدون شک وقتی چنین معضلات اجتماعی در جامعه ایران مطرح می‌شود، بحث‌های موافق و مخالف بسیاری هم در پی دارد. علاوه بر برخی انتقادها و برخی پاسخ‌هایی که در مورد این فیلم مستند به آن اشاره شد، پرسش‌های دیگری از تهیه کننده فیلم و نیز دبیر سازمان "دگرباشان جنسی ایرانی" در کانادا، که در این فیلم مستند با او نیز گفت‌و‌گو شده بود داشتیم، اما هیچ‌یک حاضر نشدند به پرسش‌های ما پاسخ دهند.