«اعتبار کانون، دلیل اقدامات امنیتی است»

ایرج ادیب‌زاده

تشدید اقدامات امنیتی و تبلیغات رسانه‌ای در جمهوری اسلامی ایران علیه فعالیت‌های خانم شیرین عبادی در ایران و همکاران او در کانون مدافعان حقوق بشر با واکنش کشورهای جهان و سازمان‌های حقوق بشری روبه‌رو شده است.

برای بررسی بیشتر در مورد وضعیت کنونی خانم عبادی و همکارانش در ایران با آقای عبدالکریم لاهیجی، وکیل دعاوی در پاریس و نایب رییس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر گفت و گو کرده‌ام.

آقای لاهیجی، به نظر شما چرا در جمهوری اسلامی، تلاش دارند فعالیت‌های خانم عبادی و همکارن ایشان را در کانون مدافعان حقوق بشر متوقف کنند؟

به خاطر این‌که کانون مدافعان حقوق بشر تنها محل و مرجع دادخواهی است که در ایران حاضر وجود دارد. با اعتباری که کانون پیدا کرده است، ظرف هفت یا هشت سالی که از تأسیس آن می‌گذرد به خصوص پس از این‌که رییس کانون، بزرگ‌ترین جایزه‌ی جهانی را که جایزه‌ی صلح نوبل باشد به خاطر فعالیت‌ها و مبارزات خود به دست آورده است، مسلم است که وزارت اطلاعات یا دیگر شبکه‌های امنیتی متوجه‌ی این کانون و متوجه‌ی شخص شیرین عبادی است.

این‌ها از هر متهم سیاسی و هر کسی در ارتباط با عقیده‌ و مذهبش دفاع می‌کنند. در شرایط کنونی کار آسانی نیست که در ایران دو یا سه نفر وکیل عدلیه، وکالت رهبران جامعه بهاییان ایران را که بی‌گناه هستند، بپذیرند.

متأسفانه می‌دانید که بهاییان را در چه شرایط و اوضاع و احوالی به ارتباط با مثلاً بیگانگان، اسراییل و این‌ها متهم می‌کنند. علاوه بر آن‌ها در چهارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی، بهاییان یک اقلیت مذهبی غیر‌قانونی هستند.

در مورد هر متهم سیاسی طی دو یا سه ماه اخیر، مأموران وزارت اطلاعات دو بار به دفتر خانم شیرین عبادی رجوع کردند و تهدید کرده بودند با توجه به این‌که کانون مرکز ضد انقلاب و تمام مخالفان و یا به قول خودشان دشمنان جمهوری اسلامی شده است‌، از او خواسته بودند کانون را تعطیل بکند.

او زیر بار نرفته بود و گفته بود اگر با کانون مدافعان مشکل دارید چرا به دفتر وکالت من می‌آیید. کانون مدافعان یک شخصیت حقوقی است، یک شخصیت حقوقی علنی است و فعالیت آن هم علنی است هیأت مدیره آن هم مشخص است‌، وقت بگیرید، در کانون مدافعان بنشینید و با تمام اعضای هیأت مدیره صحبت بکنید.

عبدالکریم لاهیجی، وکیل دعاوی در پاریس و نایب رییس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر

آن‌ها گفتند نه، تمام این‌ها زیر سر شما است و اگر شما کانون را ببندید این‌ها همه متفرق می‌شوند و می‌روند. خانم عبادی هم گفته بود این آخرین باری است که به دفتر من ‌می‌آیید و اگر مسأله‌ای است دفعه دیگر باید به دفتر کانون مدافعان مراجعه بکنید.

این‌جا است که اقدامات دیگر شروع می‌شود، اول دفتر کانون را بستند بعد برای عبادی پرونده‌ی مالی درست کردند که به این بهانه به دفتر او بروند و تمام سوابق ۱۵ و ۱۶ سال وکالت و کار حرفه‌‌‌ای او را ببرند.

بیش از ۷۰ کارتون پرونده، اسناد و مدارک مالی و حتی نوشته‌ها و مدارک شخصی از دفتر وکالت خانم عبادی بردند و بعد هم متأسفانه یک عده جوان فریب خورده را به بهانه‌ی حمله‌ی اسراییل به غزه و مردم فلسطین (به منزل و دفتر کار وی‌) اعزام کردند.

در صورتی که در نخستین روز این حمله، فدراسیون بین‌المللی جامعه‌ی حقوق بشر، اطلاعیه‌ای مفصل صادر کرد، ضمن همدردی با مردم فلسطین این حمله را محکوم کرد و از مجامع بین‌المللی و سازمان ملل خواست که در جهت توقف کشتار، همه‌ی تلاش و کوشش خودشان را بکنند.

کانون مدافعان حقوق بشر و جامعه‌ی دفاع از حقوق بشر در ایران عضو فدارسیون بین‌المللی حقوق بشر هستند، بنابراین وقتی فدراسیون اعلامیه می‌دهد بلندگوی تمام اعضا است، اما یک هفته بعد از آن به این بهانه به خانم عبادی تعرض می‌کنند.

یک روز مسأله‌ی ارتباط با بهاییان را مطرح می‌کنند، یک روز مسأله ارتباط با اسراییل را مطرح می‌کنند. مطمئن هستم که طی هفته‌‌های آینده با توجه به تمام مدارکی که از دفتر خانم عبادی بردند و کانون مدافعان هم مهر و موم شده است و در اختیار آن‌ها است باز به قول خودشان در ارتباط با شیرین عبادی یا کانون مدافعان حقوق بشر اسنادی را منتشر خواهند کرد که این‌ها با خارج ارتباط دارند.

اما این‌که بهانه آورده‌اند که این دفتر پروانه‌ی کار نداشته است، درست بوده است؟

نه، این هم هرگز درست نبوده‌ است. به لحاظ این‌که این‌ها از نخستین روزهای تأسیس به توصیه‌ی خود من در چهار چوب قانون احزاب سازمان‌های اجتماعی درخواست پروانه کردند.

زمان ریاست جمهوری خاتمی بود. آن موقع یک مقدار تظاهر می‌شد ‌که دولت خاتمی با این نوع فعالیت‌ها موافقت دارد. یکی دو سالی طول کشید تا پرونده کمیسیون ماده ۱۰ تصویب بشود و تصویب شد. ولی پروانه صادر نشد تا این‌که دولت احمدی‌نژاد روی کار آمد.

اول یک اخطاری توسط معاون سیاسی کشور به اسم علی جنتی برای این‌ها فرستادند حاکی از این‌که با توجه به این‌که پرونده شما همچنان در کمیسیون ماده ۱۰ در حال رسیدگی است، از فعالیت‌هایتان دست بکشید تا پرونده مختومه بشود.

پس از این ملاقاتی بین اعضای کانون مدافعان با آقای جنتی صورت می‌گیرد و آقای جنتی که پرونده را می‌خواهد، می‌فهمد اشتباه کرده است و می‌گوید به هر حال کمیسیون رأی خودش را داده است و فعالیت‌های شما قانونی است و فقط پروانه صادر نشده است.

اظهار بی‌اطلاعی می‌کند که چرا تا کنون پروانه صادر نشده است و جالب است که این موضوع را در اختیار روزنامه‌ها می‌گذارد.

در روزنامه‌های جمهوری اسلامی سه سال پیش هم منعکس است که آقای علی جنتی رسماً می‌گوید رسمیت کانون مدافعان در کمیسیون ماده ۱۰ تصویب شده است و فقط پروانه‌اش باید صادر بشود.

بعد آقای جنتی به مأموریت خارج از ایران می‌رود و یکی دیگر جانشین او می‌شود. بنابراین این هم فقط بهانه‌ای است برای این‌که بگویند کانون مدافعان هنوز پروانه‌ی فعالیت نگرفته است و نمی‌تواند فعالیت بکند.

این در چهارچوب فعالیت احزاب است که کمیسیون یا رأی موافق می‌دهد یا رأی مخالف و اگر کمیسیون ماده ۱۰ تقاضای پروانه‌‌ی یک سازمان سیاسی یا اجتماعی را رد بکند و این رأی ابلاغ بشود، می‌شود از این رأی به دادگستری شکایت کرد.

نه تنها این رأی تا امروز هم که دارم در خدمت شما این مصاحبه را انجام می‌دهم، ابلاغ نشده بلکه نماینده‌ی وزارت کشور یعنی معاون سیاسی وزارت کشور رسماً گفته است کانون در کمیسیون ماده ۱۰ جواز قبولی گرفته است و فقط پروانه‌ی آن‌ها صادر نشده است.

بنابراین از این حیث هم می‌بینیم که هیچ‌گونه مجوز به اصطلاح قانونی وجود نداشته است، هم‌چنان که اگر مدعی بودند با اجازه‌ی وزارت دادگستری و به دستور مقام قضایی آمده‌اند و کانون را مهر و موم کرده‌اند، تا امروز هیچ‌گونه رأی به اعضای حقوق بشر در ارتباط با بستن و مهر و موم کردن در کانون ابلاغ نشده است.

تظاهرات عده‌ای از بسیجی‌ها مقابل دفتر کار شیرین عبادی

آقای لاهیجی، می‌توانم بپرسم تازه‌ترین خبری که شما درباره‌ی خانم شیرین عبادی دارید، چیست؟

با توجه به این‌که خانه‌ی خانم عبادی در همان ساختمان است، موقعی که به دفتر خانم عبادی حمله می‌کنند ایشان با خانواده‌اش در خانه بوده است و کم و بیش ناظر این حرکات بوده است، تابلوی دفتر را پایین می‌آورند، لگد مال می‌کنند، روی دیوارهای ساختمان، شعرهای اهانت‌آمیز نسبت به خانم عبادی می‌نویسند و سر و صدا و فحاشی می‌کنند.

سه یا چهار پلیسی هم که به اصطلاح آنجا حضور داشتند هیچ‌گونه دخالتی نمی‌کنند و بعد هم می‌روند. طی گفت و گوهایی که روز قبل با خانم عبادی داشتم ایشان مصمم بود مثل گذشته این موضوع را هم به عنوان اعلام جرم به دادگستری اعلام بکند.

پرسش آخر من، درباره‌ی واکنش جهانی نسبت به مسایلی است که در رابطه با خانم عبادی و کانون مدافعان حقوق بشر در ایران به وجود آوردند. بعد از فرانسه که با احضار سفیر جمهوری اسلامی، برخوردهای اخیر با شیرین عبادی را محکوم کرده است، آمریکا هم روز جمعه از برخوردهای تهدید‌آمیز با خانم شیرین عبادی، برنده‌ی ایرانی جایزه‌ی صلح نوبل با عنوان دور جدید برخورد با فعالان مدنی به شدت انتقاد کرد. فکر می‌کنید این واکنش جهانی بتواند در جریان این هجوم یا تشدید اقدامات علیه فعالیت‌های شیرین عبادی و همکارانش به وجود آورده است، تأثیر بگذارد؟

حتماً تأثیر می‌گذارد و تأثیر هم گذاشته است. فدراسیون بین‌المللی جامعه‌ی حقوق بشر هم به دبیر کل سازمان ملل و کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل نامه نوشت.

اعلام خطر کردیم. گفت و گو‌های تلفنی کم نداشته‌ایم و مطمئن هستم که بر‌اثر همین فشارهای بین‌المللی بوده است که همه‌ی کشورهای بزرگ موضع گرفته‌اند.

جمهوری اسلامی هم ناگزیر است حداقل‌هایی را رعایت بکند، ولی امیدواریم طی روزهای آینده، شاهد چنین صحنه‌گردانی‌ها در ایران نباشیم.