تاریخ انتشار: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۹ • چاپ کنید    

مجسمه‌هایی که دود شد و به هوا رفت

بیژن روحانی
rohani@radiozamaneh.com

در هفته‌های گذشته تعدادی از مجسمه‌های تهران از فضاهای عمومی ربوده شدند.

Download it Here!

مجسمه ستارخان از خیابان ستارخان، مجسمه باقرخان از خیابان شهرآرا، مجسمه دکتر علی شریعتی از پارک شریعتی، نیم‌تنه شهریار از مقابل تئاتر شهر، صنیع خاتم از پارک ملت، مجسمه مادر و فرزند از شهرک غرب و دو مجسمه دیگر از خانه هنرمندان به سرقت رفته‌اند. روز شنبه یازدهم اردیبهشت ماه نیز خبر به سرقت رفتن مجسمه محمد معین منتشر شد و به این ترتیب شمار مجسمه‌های ناپدید شده به نه عدد رسید.


مجسمه ربوده شده شهریار از مقابل تئاتر شهر، منبع: ایسنا

با ربوده شدن این تعداد مجسمه اکنون این سئوال مطرح شده است که چه اشخاصی و با چه هدفی این سرقت‌ها را انجام داده و آیا این دزدی‌ها با یکدیگر مرتبط هستند یا خیر؟

مرتضی تمدن استاندار تهران این سرقت‌ها را مشکوک توصیف کرده است. به گزارش خبرگزاری ایسنا، آقای تمدن در این خصوص گفته است: «فرهنگ، شعور و آگاهی مردم را آن قدر بالا می‌دانیم که نیازی نیست بخواهیم برای هر مجسمه نگهبانی بگذاریم. در عين حال استثنائاتی هم پيدا مي‌شود و چنين كاری صورت می‌گيرد، حال آن كه برای ما هم بسيار مشكوك است و در شورای تامين در اين باره بحث شده و ادامه می‌دهيم تا بتوانيم نتيجه را اعلام كنيم».

هنوز زمان دقیق به سرقت رفتن مجسمه‌ها مشخص نشده اما برخی احتمال می‌دهند این ناپدید شدن‌ها از زمان تعطیلات نوروزی آغاز شده باشد.

در پی مفقود شدن مجسمه شهریار از مقابل تئاتر شهر، محمد حيدری، مدير مجموعه تئاتر شهر با اظهار بی‌اطلاعی از زمان مفقود شدن این مجسمه گفت: «حفاظت اين مجسمه بر عهده پليس پارك است كه از سوی شهرداری منطقه ۱۱ منصوب شده است و ما اطلاع دقيقی از آن نداريم.»

نامشخص بودن زمان دقیق ناپدید شدن مجسمه‌ها این سئوال را پیش می‌آورد که آیا نظارتی بر آثار هنری موجود در فضاهای عمومی شهر وجود دارد؟ و آیا اگر پیگیری رسانه‌ها نبود چه مدت زمان باید از سرقت این آثار می‌گذشت تا نبودن آنها مشخص شود؟


مجسمه ربوده شده شریعتی از پارک شریعتی، منبع: فارس

مجسمه شهریار اثر علی قهاری، مجسمه ساز فقید و برجسته معاصر است. مجسمه شریعتی و صنیع خاتم نیز از آثار حمید شانس و مجسمه مادر و فرزند نیز اثر هژبر ابراهیمی است. تمام آثار به سرقت رفته از جنس برنز بوده‌اند و بنابراین این احتمال مطرح شده است که سارقان برای استفاده از فلز این مجسمه‌ها آنها را دزدیده‌اند و یا احتمالا قصد دارند بعدها این آثار هنری را به فروش برسانند.

با این حال دزدیدن آثاری که روی پایه‌های سنگی نصب شده‌اند به وسایل و ابزار فنی برای جدا کردن آنها از پایه نیاز دارد و چنین عملیاتی باید در فرصت کافی و الزاما در مکانی خلوت صورت بگیرد. اما با توجه به وزن این مجسمه‌ها و این که اکثرا در مکان‌های عمومی قرار داشتند، سهولت به سرقت رفتن آنها پرسش برانگیز است. به عنوان مثال مجسمه مادر و فرزند بیش از چهارصد و پنجاه کیلوگرم وزن داشت.


مجسمه ربوده شده مادر وفرزند از میدان صنعت، شهرک غرب، منبع: فارس

حمید شانس که دو مجسمه او به سرقت رفته در این مورد به سایت «خبر آن لاین» گفته است، دزدیدن مجسمه‌هایی با چنین وزنی نیاز به امکاناتی مانند جرثقیل و صرف زمانی در حدود چهل و پنج دقیقه دارد. او در مورد مجسمه به سرقت رفته‌اش از پارک ملت گفته است:« این مجسه با نگهبانی پارک کمتر از صدمتر فاصله داشت و چون خودم آن را نصب کرده بودم می‌دانم که برای برداشتن آن یا باید با برق و فرز مجسمه را بریده باشند و یا به کمک یک وسیله نقلیه سنگین آن را از داخل سنگ بیرون کشیده باشند که هر دو این موارد به این سادگی‌ها میسر نیست.»

اما آیا به جز انگیزه‌های مادی، ناپدید شدن مجسمه‌های تهران می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد؟ دزدیدن، صدمه زدن و نابود کردن آثار هنری و فرهنگی گاهی با انگیزه‌های متفاوت سیاسی و عقیدتی نیز صورت می‌گیرد. در این گونه موارد، فرد یا افرادی اعتراض یا خشم خود را با صدمه زدن به آثاری که از دید آنها نماد یک جریان فکری، فرهنگی یا سیاسی «نامطلوب» است، نشان می‌دهند. در جریان انقلاب ایران، مجسمه‌های خانواده سلطنتی از سطح تمام شهرهای ایران پایین کشیده شد.

برخی اوقات نیز تخریب این آثار با دلایل مذهبی صورت می‌گیرد. از برجسته ترین مثال‌های تاریخی این مورد می‌توان به جریان «شمایل شکنی» در سده‌ هشتم میلادی و در قلمرو امپراتوری بیزانس اشاره کرد که تصاویر مسیح و قدیسین از کلیساها زدوده شدند و به این ترتیب آثار هنری فراوانی از میان رفت.

پس از انقلاب اسلامی در ایران نیز گاهی مخالفت‌هایی با تندیس و مجسمه وجود داشته است. در ابتدای انقلاب، تعدادی از آثار علی اکبر صنعتی، مجسمه ساز نامدار ایرانی از بین رفت. در سال ۱۳۸۱ خورشیدی نیز آیت الله جنتی، دبیر شورای نگهبان قانون اساسی، در خطبه‌های نماز جمعه تهران خواستار تخریب مجسمه کاوه آهنگر در اصفهان شد، زیرا به گفته ایشان این مجسمه می‌توانست به پایگاهی برای تجمع ضد انقلاب تبدیل شود. همچنین در همان‌ سال‌ها، گروهی در اصفهان به تعدادی از مجسمه‌ها در فضاهای عمومی حمله کرده بودند.


مجسمه ربوده شده باقرخان از خیابان شهرآرا، منبع: فارس

با این حال هیچ قانونی در مورد ممنوعیت کلی ساخت ونصب مجسمه در ایران وجود ندارد و گواه آن وجود مجسمه در بسیاری از پارک‌ها و فضاهای عمومی در تهران و شهرهای دیگر است.

در بیشتر مورادی که آثار فرهنگی و هنری به دلایل اعتقادی مورد تعرض قرار می‌گیرد، تخریب کنندگان انگیزه‌های خود را به نحوی به اطلاع افکار عمومی می رسانند تا از این طریق بتوانند مخالفت خود را علنی کنند. اما از آنجا که در مورد مفقود شدن مجسمه‌های تهران، تاکنون هیچ فرد یا گروهی به دلایل اعتقادی مسئولیت چنین کاری را بر عهده نگرفته است، یافتن انگیزه سارقان با دشواری‌های زیادی رو به روست.

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

آنچه در تهران شایع هست این است که یک کامیون که تحت حفاظت سپاه بوده این کار را انجام داده است. در جلو تاتر شهر مردی که از اتومبیلش با تلف از سرقت یکی از مجسمه ها فیلمبرداری کرده توسط سپاه پاسداران بشدت مضروب شده بطوری که اینک در بیمارستان با یک گردنبد بستری ست. آنچه باشد خبرهای مربوط به این سرقت و دست داشتن سپاه بسرعت در حال گسترش است. پریشب در اصفهان مردم موفق شدند سارقین مجسمه ای را فراری دهند. بنده به محض اطمینان از خبر آنرا برایتان خواهم فرستاد.
مرگ بر [...] را امروز روی دیواری در جنوب تهران دیدم.

-- شایان از تهران ، May 2, 2010

من با نوشته ی شایان از تهران موافقم ، اگر دست سپاه درکار نباشد چطور ممکن است چنین اتفاقی بیفتد!! در تهران صدها نفر را فقط بجرم نگاه کردن دستگیر کرده اند، یک نخ موی آبجی مرا در خیابان در آمده دیده اند و از پدرم تعهد گرفته اند که دیگر خواهرم از این کارا نکند. حالا شما بفرمایید که اگر سپاه نکرده پس چرا سارقین را دستگیر نکرده اند. ظریفی می گفت که سارقین هم اکنون در خانه های امن سپاهند، گفتم تو از کجا می دانی گفت آخر مجسمه ها نیز همانجایند. گفتم دستگیرشان کردند؟ گفت بابا بیخیال آنها خودشانند هم دزدند، هم سارقتند و هم دزدبگیرند و هم دستگیر کننده سارقین. مگر محمد بسیجی قاتل بچه های کوره پزخانه هاشم آباد را فراموش کرده ای؟؟ آنها مجبور شدند در انظار او را محمد بیجه بنامند. اما مردم دست اینها را همان سالها فهمیده بودند ولی خب هنوز موقعش نبود... گفتم ای که هی!

-- بدون نام ، May 2, 2010

نوع حکومت در ایران = دزدسالاری

-- بدون نام ، May 2, 2010

ای کور دلان!
''لاکن‎'' این مجسمه ها در اسلام حرام است، ‎''کذا و کذا‎''!
‎'' به فضل پروردگار‎'' و با ‎''سر انگشت‎'' تبحر دزدان عزیزو تحت ارشاد میمون و همکاران ، به اشدد مجازات رسیده و ربوده شدند ، و اکنون به دست داشتن به ‎''ناتوی فرهنگی‎'' در حال اعتراف هستند!!
از بیا نیه مشترک امام راحله و رهبر فرزانه!

-- بدون نام ، May 3, 2010

mikhan galibaf shahrdare tehrano kharab konan chon kheyli khob kar mi kone va roshan fekre az ryasat jomhoresh mi tarsan shahrdare tehrano migam

-- بدون نام ، May 3, 2010

شما فکر نمی کنید که یک تفاوت آشکار بین قرن ۱۴ و قرن ۲۱ وجود دارد؟ در قرنه ۱۴ که چه کرد دیگر مهم نیست چون تغییر در جهت بهتر داده شد . همین فرق اصلی بین دنیا ی متمدن و عقب افتاده است . جدا بودن دین از حکومت و در نتیجه بر قراری آزادی و دموکراسی. کشورهای اروپائی به آقای پاپ چند هکتار زمین سر کوه دادند و گفتند هر کاری دلت میخواهد در آنجا بکن ضمنا در کار های دولتی روم هم دخالت نکن. حالا واتیکان در واقع ب یک محل جهانگردی تبدیل شده و هر از چندی هم در ان مراسمی است. حالا برگردیم به مجسمه دزدی. یادتان باشد که اون خمینی بود که در روزها ی اول تغییر در جهت واپسگرائی (انقلاب اسلامی) دستور داد روی مینیاتور های عالی قاپو را با رنگ به پوشانند. حالا دزدیدن مجسمه بزرگان و مشروطه طلبان سبب حیرت شده؟

-- کوروش ، May 3, 2010

باور این که کسی بدون اطلاع پلیس این کار را کرده باشد دشوار است. اما سپاه هم آن قدر ثروت دارد که نیازی به دست زدن به چنین کارهایی نداشته باشد.

-- محمد ، May 3, 2010

مجسمه و پیکرۀ سنگی و فلزی و تصویر انسان در احادیث دینی از نشانه های شرک است. باید منتظر ربوده شدن پیکره های فردوسی و سعدی و حافظ و دیگر بزرگان ایران نیز باشیم. باید منتظر باشیم که کشورمان از آنچه که اینها آثار شرک می پندارند مثلا پاکسازی شود. پیکره های بامیان را یادتان هست؟ همان تفکر را در نظرتان مجسم کنید. بگردید و منبع فتوای نابود کردن این آثار هنری را بیابید. تا دیر نشده است باید کاری کرد. ولی چه می شود کرد؟؟

-- بدون نام بهتر است می ترسیم ، May 3, 2010

با توجه به وجود دوربین های متعدد (تحت عنوان دوربین های ترافیک) در خیابان ها و میادین حتمآ فیلم این حوادث موجود است و به جز دستگاههای حکومتیکسی به این کار مبادرت نکرده است

-- آرام ، May 3, 2010

به نظر من کار دولت است وگرنه اینها که ادعا میکنند سربازان امام زمان کوچکترین حرکت را در مرزها میبیند چطور زیر دماغشان را نمیبینند انهم دزدیدن مجسمه که به امکانات نیاز دارد دزدی کیف و کفش نبوده این دزدیها امکانات و هماهنگی می خواد امتحانش مجایی است شما تو پارک برید و ما یه وسیله ای خود را مشغول نشان دهید میبینید که می ایند و به این سادگی نیست. تازه اگر هم راست باشد نشان میدهد که این حکومت عرضه تامین امنیت برای شهروندان در برابر دزدان را ندارد . و فقط میتواند افراد دانشمند و ازادیخوان و متمدن را اسیر و زندانی و شکنجه کند ان هم به دلیل دلسوزی برای کشورشان.

-- بدون نام ، May 3, 2010

خبر موثق این است که آیت الله مصبح فتوا داده که مجسمه حرام است و هر کس آنرا بدزد مباح است! بنا بر این دیگر در دزدیدن مجسمه ها اشکالی شرعی ای وجود ندارد. همچنانکه گوشت میته، و تجاوز در زندانها. این حنیف همین کثافت است که هست. ایرانیان باید بدانند که آیا این دین سازگارشان است یا نیست! در آموزه های زرتشت پاکی وگفتار نیک و پندار نیک و کردار نیک از اصول دین است! آخر آن چه هزینه ای بود که پرداختید تا این را بدست آورید. در هر حال یک خبر مهم اینکه یکی از مجسمه ها را بسیجیان مسجدنوریان در خیابان کوروش کبیر که حالا شده خیابان شریعتی دزیده و در اختیار دارند. آنها حالا مانده اند با این مجسمه چه بکنند. قرار است تیم سپاهیان پاسداری از مسجدی در جنوب تهران (خیابان شهرزاد گفته شده اما مطمئن نیست ) برای «آب کردن» آن بکمک مسجدیان نوریان بیاید.

-- بدون نام ، May 3, 2010

به نظر من بايد مجسمه مسئولين محترم و فرزندان محترم مسئولين محترم و فاميل هاي سببي و نسبي محترم مسئولين محترم كه سمت هاي كشوري و لشكري را برعهده دارند ساخته شود و در تمام نقاط كشور قرار داده شود تا مردم به دليل علاقه اي كه به آنها دارند خودشان از آنها محافت كنند.

-- من ، May 3, 2010

به نظر من کار ، کار مزدوران و مواجب بگیران جمهوری اسلامی است.
اینها همیشه نشون دادن با انسانهایی که اسطوره ایران زمین بوده و خواهند بود و همچنین انسانهای آزاداندیش سر ستیز و جنگ داشته اند.
وگرنه مردم و رهگذران عادی جامعه چرا باید به چنین عمل شنیع و سبک مغزانه ای دست بزنند.ضمنا این موضوع اصلا در رسانه های دروغ پراکن رژیم به هیچ عنوان بازتاب داده نشد.

-- مریم ، May 3, 2010

ظاهرا در همین فاصله، دو تا مجسمه دیگه رو هم دزدیدند: یکی مجسمه ابوعلی سینا و یکی هم از مقابل بیمارستان آتیه...خیلی قضیه بامزه شده.
http://www.iranpressnews.com/source/075909.htm

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8902130483

-- بدون نام ، May 3, 2010

لطفا به این لیست، تندیس دکتر حسابی واقع در میدان تجریش را هم اضافه کنید. من بعد از تعطیلات نوروز متوجه شدم که فقط پایه سنگی تندیس بر جای مانده است.

-- امیر ، May 3, 2010

آیا مردم ایران و به خصوص تهران, صدای پای طالبان ایران را نمی شنوند که چه نزدیک شده؟!
قتل های زنجیره ای, بستن روزنامه ها, محدودیت های غیرانسانی روابط در ایران, محدود کردن سهمیه ی دختران در دانشگاه ها و بسیاری از رشته های تحصیلی, بردیدن دست و پا و اعدام و هزاران هزار رفتار وحشیانه و عقب مانده ی دیگر. و اکنون دزدیدن مجسمه ی بزرگان و مشاهیر ایرانی. اگر دست روی دست گذاشته شود دور نیست روزهایی که ریش مردان را در خیابان اندازه بزنند و روبنده به صورت زنان اجباری شود و حضور زنان در خیابان ها غیرقانونی اعلام شود و سینماها و مراکز هنری تعطیل.
باید زودتر از آنکه دیر شود جنبید.

-- شهرزاد ، May 4, 2010

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)