Feb 2007

تخریب میراث از آرامگاه داریوش تا حرم امامزادگان

آسیب‌های وارد به میراث متنوع و پیچیده هستند و به دورانی خاص محدود نمی‌شوند. دوران مختلف فرهنگ و معماری ایرانی از پیش اسلام تا قاجار و معاصر، قربانی تهدیدات انسانی بوده است.

تخریب میراث فرهنگی: عمدی یا از سر غفلت؟

اراده هماهنگ و از پیش تعیین شده‌ای برای آسیب رساندن به آثار وجود ندارد و دلیل تخریب را باید در چند عامل دیگر جست‌وجو کرد. یکی از مهم‌ترین آنها ناهماهنگی سازمان‌های مختلف با یکدیگر است.

آناهیتا ایزدبانوی نگهبان آب‌ها و باورها و عشق و باروری

از نقش برجسته‌های مهم آناهیتا در ایران می‌شود به تصویر او در نقش رستم و همچنین تاق بستان در کرمانشاه اشاره کرد. در نقش برجسته تاق بستان، خسرو پرویز پادشاه ساسانی در میان اهورامزدا و آناهیتا ایستاده است.

مهرابه یا محراب؟

مهرابه یا محراب که در معماری مساجد جایگاه تعریف شده‌ای دارد، مانند هر عنصر معماری دیگر، سرگذشتی طولانی را پشت سرگذاشته است. برخی آن را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند و برخی دیگر آن را فقط مختص معماری اسلامی می‌دانند.

میراث در دولت "گفتگوی تمدن‌ها"

در دوره پس از سازندگی که از آن به عنوان دوران "اصلاحات" یاد می‌شود میراث فرهنگی باز هم تغییرات و تحولات جدیدی را از سر گذارند. از آنجا که یکی از شعارهای اصلی این دوران "گفتگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها" بود دولت سعی می‌کرد به این موضوع توجه نشان دهد.

شعله‌ جنگ و غلتک توسعه

با پایان جنگ و آغاز دوران سازندگی، وضیعت میراث فرهنگی متفاوت شد. کشور بازسازی را آغاز کرد. برای نخستین بار پس از انقلاب تلاش‌هایی برای جلب گردشگران به ایران آغاز شد اما میل به توسعه سریع و جبران سال‌های رکود ناشی از جنگ، در بسیاری موارد به تخریب گسترده میراث فرهنگی انجامید.

تغییرات ساختاری در میراث فرهنگی

پیش از انقلاب سازمانی به نام میراث فرهنگی وجود نداشت و فعالیت‌های مختلف توسط واحدهای جداگانه‌ای پیگیری می‌شد. از سوی دیگر تا چندین سال پس از انقلاب، تمام کاوش‌های باستان‌شناسی را باستان‌شناسان ایرانی انجام می‌دادند و هیچ نشانه‌ای از حضور نهادهای پژوهشی سایر کشورها در ایران به چشم نمی‌خورد.

طغیان علیه نمادها

مدافعان عملکرد فرهنگی انقلاب معتقدند دیدگاه و نگرش دولت به میراث فرهنگی، پس از انقلاب نسبت به دوران گذشته، با خصوصیات اعتقادی و فرهنگی ایرانیان بیشتر سازگاری دارد در حالی‌که منتقدان این نکته را مطرح می کنند که کاستی‌هایی در راه شناخت، حفاظت و معرفی آثار تاریخی در ایران وجود دارد. گروهی نیز همواره این نظریه را مطرح کرده‌اند که برخی آثار به‌خصوص آثاری که با ایدئولوژی حاکم هم‌خوانی نداشته باشد، صدمه دیده و یا گاهی اوقات با بی‌توجهی رو به رو شده‌اند. Revolution in Iran and cultural heritage. destruction the royal symbols