Jan 2010

«صدای» روز جمعه!

از روز جمعه‌ای در ماه آذر سال ۱۳۶۸ تا عصر سه‌شنبه هفته‌ی بعدش، من در دنیایی میان واقعیت و وهم زندگی کردم؛ بی‌آن‌که یک لحظه چشمانم برای خواب بسته شود. همان‌طور که گفتم در مرحله نخست صدایی را در ذهنم شنیدم که جمله واضحی را گفت. تا این لحظه که این سطور را می‌نویسم هنوز باور نکرده‌ام که این صدا بر اثر توهم شنیده شده، بلکه به طور جدی باور دارم این صدا را شنیده‌ام.

سفری خوش‌بینانه به حقیقت

به نظر می‌رسد مشکل «سفری به حقیقت»، نوشته‌ی سهراب چمن آرا، این است که این کتاب حالت تلگرافی دارد. نویسنده از شدت علاقمندی به نمایش روحیه والا و جسور مرد سیاه‌پوست که «سام» نامیده می‌شود از داستان‌پردازی غافل شده است. کتاب لحنی گزارشی دارد، و به نظر می‌رسد با تکیه بر یک ماجرای واقعی نوشته شده است.

ژاپن و ژاپونی‌ها

در اواخر بهار ۲۰۰۹ خانم یوکوفوجی موتو، استاد انستیتو تحقیقات زبان‌های جهان در دانشگاه اوساکا با من تماس گرفت و دعوتی به عمل آورد تا برای شرکت در سومین همایش این دانشگاه به این شهر بروم. موضوع این سومین همایش ادبی بخش ایران شناسی دانشگاه اوساکا مساله «زن در ادبیات ایران» بود. از آن‌جایی که دو سخنرانی برای من در نظر گرفته شده بود من نیز دو موضوع را مد نظر قرار دادم تا به آن‌ها بپردازم.

«خالی تاریک و سرد»

ذهنم که تا آن موقع آرام بود پر از هیاهو شد. همانند تمام آن روزها دچار این توهم بودم که عده‌ای در تهران دارند مرا محاکمه می‌کنند. با گروهی که احساس می کردم دارند مرا محاکمه می‌کنند درگیر شدم. عجیب ترین تصویرهای ممکن در ذهنم ظاهر می‌شد. گاهی در درون اهرام مصر بودم و گاهی در یونان قدیم و در جاهای دیگری در عمق تاریخ.

این کتاب شماره‌گذاری ندارد

نوولا یا رمانک «دل‌ام می‌خواهد هرگز آرزوی‌اش نکنم» اثری‌ست از فرزانه راجی که پیش از این «دل انار» را از او خوانده‌ایم. این رمانک فضایی خاکستری و روحی در‌ ‌خود ‌بسته و تیره دارد. چنین به نظر می‌رسد که این یک داستان عامیانه است که نویسنده در کودکی آن را شنیده. اما این داستان عامیانه، در ذات خود، نهیلیسم ترسناکی را به یدک می‌کشد.

عقل آبی

چهل روزی در این حالت بودم. بر این پندارم بدون این‌که برنامه‌ریزی کرده باشم چله‌نشینی کرده بودم. در آغاز بامدادان می‌نوشتم، بعد کم‌کم بعدازظهرها نوشتم و عاقبت کار به شب افتاد و سپس به نیمه‌شب و بسیار نیم شب و عاقبت به سحرگاه. پس من شبانه‌روز را دور می‌زدم. اگر بسیار تنها باشید و با کسی حرف نزنید پس از زمان کوتاهی دچار حالت «خالی» می‌شوید.

«آریایی» بودن امتیازی را نشان نمی‌دهد!

به دوستی که از واژه آریایی دل‌خور است باید بگویم بنا برگفته‌ی استادی، آریا از واژه «اکره» آمده و به معنی «بیل زن» است، چنان‌که آن را در اصطلاح «عمله اکره» پیدا می‌کنیم. این واژه در زبان انگلیسی همان واژه «ایکر»؛ Acre است. بسیار عجیب است که یک قوم جرات نداشته باشد از پیشینه قومی خود حرف بزند چون یک آلمانی‌هایی یک روز با تکیه بر نام آن قوم، خود را سالار دنیا دانسته‌اند!

«لرزه‌ها»؛ تجربه‌ی زیبای خاطره‌نویسی

فریده زبرجد، نویسنده مجموعه خاطرات «لرزه‌ها»، به خوبی فضاهای دوران کودکی‌اش را شرح می‌دهد. گرچه نسبت به تحلیل مسائل بی‌اعتناست اما خود به خود انگشت بر یک مساله مهم اجتماعی می‌گذارد. او دومین فرزند خانواده‌ای پر اولاد است که حسرت داشتن یک اتاق و یک خلوت را دارد. ای کاش او میان این نیازها و حالت انقلابی که به او منتقل می‌شود نقبی ایجاد می‌کرد.

مردان محجبه!

مرد وقتی مرد است هیچ‌چیز او را کوچک نمی‌کند. مرد در حقیقت وقتی مرد است که می‌داند اندام باروری او ویژه‌ی زایش و زایاندن است. این اندام چاقو نیست و استفاده‌ی ابزاری چاقویی ندارد که از طریق آن بتوان مرد یا زنی را تحقیر کرد. اگر بناست که با تحقیر پوشش زنانه مردان را از اریکه‌ی توان‌مندی مردانه پایین بکشند مرد برحق است که پیراهن زنانه بپوشد تا نشان دهد این پیراهن چه حریم مقدسی است.

گفت‌وگو از عاشقانه‌ها

محمد حسین زاده نویسنده‌ای است که کار ادبی خود را دیر شروع کرده. او در مجموعه داستان «زیر پل بهمنشیر»، نشان می‌دهد که طبع خوبی برای نوشتن دارد. داستان‌های این مجموعه در جایی میان خوزستان و بخش‌های مختلف سوئد شکل گرفته‌اند. نویسنده که ظاهرا اصلیت بختیاری دارد، با عشق غریبی که به زادگاه خود اهواز دارد به شرح ماجرا می‌نشیند.