۴۴ برنده نوبل: به مردم ایران بگویید تنها نیستند

ایرج ادیب‌زاده

نامه‌ی سرگشاده‌ی ۴۴ برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در رشته‌های مختلف از سال ۱۹۶۰ تا کنون این‌‌گونه آغاز می‌شود: «به شیرین عبادی و همه‌ی معترضین به نتیجه‌ی انتخابات و مردان و زنان شجاع ایران! خود را تنها احساس نکنید. امید خود را از دست ندهید. جهان می‌داند که بقای فیزیکی و معنوی‌اش به بقای شما وابسته است.» امضاکنندگان این نامه‌ی سرگشاده می‌گویند: «انتخابات شما به طرز شرم‌آوری دست‌کاری شده است و حقوق انسانی شما مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. برندگان جوایز نوبل از این که دولت ایران از دادن آزادی‌های اساسی به مردم خود سر باز می‌زد، به خشم آمده‌اند.»

در این باره با خانم الهه هیکس، کارشناس حقوق بشر، مسئول سازمان همیاران حقوق بشر در نیویورک و تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی گفت و گو کردم و از او پرسیدم به نظر شما ارزش این نامه‌ی سرگشاده‌ی چهره‌های جهانی جایزه‌ی نوبل در پشتیبانی از مردم ایران را در چه باید دید؟

این مسأله را از چند جنبه می‌شود بررسی کرد. الان هفته‌هاست مردم ایران زیر سرکوب شدید مقامات حکومت جمهوری اسلامی هستند. ده‌ها کشته هست که هنوز اسامی آن‌ها اعلام نشده است. بسیاری مفقود‌الاثر هستند. صدها تن در زندان هستند.

اشخاصی که این نامه را امضاء کرده‌اند، هر کدام از آن‌ها وجهه‌ی بین‌المللی دارد و کارشان در رابطه با مسائل حقوق بشر مورد قدردانی جامعه بین‌الملل قرار گرفته است. این نامه زمانی می‌آید که این‌ها، اگر واقعاً متن نامه را نگاه کنید، به مردم ایران گفته‌اند شما تنها نیستید و ما با شما هستیم.

یکی از امضاکنندگان این نامه که او هم برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل است و واقعاً به خاطر فداکاری‌هایی که کرده، گفته است که بالاترین شکنجه این است که مردم یک کشور احساس کنند که تنها هستند و هدف این نامه این است که ما به آن‌ها بگوییم که تنها نیستند.

پیامدهای این نامه این است که در آینده تک‌تک این افراد که همان طور که اشاره کردم، در هر کدام از کشورهای جهان و به طور کلی در جامعه‌ بین‌الملل نقش تعیین‌کننده دارند و صحبت‌هایشان واقعاً مهم است.

باید به این توجه کرد و این‌که در نوع خودش بی‌سابقه بوده است. در طول سه دهه همواره حقوق بشر در ایران نقض می‌شود. مردم بار اول نیست که به این صورت مورد سرکوب قرار گرفته‌اند و این نامه در نوع خودش بی‌سابقه است. برای اولین بار است که بخشی از جامعه جهانی هم به این صورت حمایت خودش را از مردم اعلام کرده‌اند.

فکر می‌کنید بُرد جهانی آن روی افکار مردم و هم‌چنین روی دولت‌های جهان چه قدر خواهد بود؟

همان طور که اشاره کردم تک‌تک این افراد به خاطر این‌که برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل شده‌اند - که ما خود یک نفر از آنان یعنی خانم شیرین عبادی را داریم و ببینید در ایران و همین طور در خارج از کشور چه قدر مورد احترام است و به عنوان مثال ایشان قادر است که تلفن را بردارد و بلافاصله با دبیر کل سازمان ملل متحد در رابطه با مسائلی که در ایران می‌گذرد، صحبت کند - تک‌تک این افراد از همین بُرد و اهمیت برخوردار هستند و می‌توانند هم افکار عمومی، هم کسانی که آن‌ها را از نزدیک (می‌شناسند)، کشورهایشان را و هم مقامات کشورها را تحت تأثیر قرار بدهند.

اهمیت این نامه در این است که همه‌ی این‌ها جمع‌ شده‌اند و این یک اجماع واقعاً جهانی است که در کنار سایر نهادهای بین‌المللی این افراد هم آمده‌اند و حمایت خودشان را از مردم ایران و نفرت خودشان را از آن‌چه در هفته‌های گذشته در ایران اتفاق افتاده است ابراز کرده‌اند.

در این نامه از آقای باراک اوباما رییس‌جمهور آمریکا و دیگر رهبران سیاسی جهان هم خواسته‌اند که از مردم ایران حمایت کنند و گفته‌اند: «مردم ایران سزاوار آن هستند که آرایشان شمرده شود؛ صدایشان شنیده شود، شأن و شرافتشان محترم شناخته شود.» نظرات این شخصیت‌های برجسته‌ی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل چه قدر روی رهبران سیاسی تأثیر دارد؟

البته دولت ایالات متحده آمریکا و سایر دولت‌ها و اتحادیه اروپا در طول این روزها و هفته‌های گذشته حمایت خودشان را از مردم ایران اعلام کرده‌اند. نگرانی خودشان را از وضعیتی که هست اعلام کرده‌اند و مهم‌ترین مسأله این است که انتخابات در ایران به طور کل در طول ۳۰ سال گذشته هیچ موقع آزاد، سالم و عادلانه نبوده و در شرایطی نبوده که حقوق بشر محترم شمرده شود.

این بار وضعیت فرق می‌کند. چون تقلب به این صورت گسترده‌ صورت گرفته است و رهبرانی هم که در داخل حاکمیت هستند، هم‌صدا با مردم ایران خواهان این هستند که آرا بازشماری شود.

این‌که بیش از ۴۰ نفر از شخصیت‌های مهم بین‌المللی از دولت‌ها بخواهند که حمایت خودشان را ابراز کنند که کشورهای دموکراتیک مجبور و موظف هستند که به افکار عمومی خودشان پاسخ‌گو باشند و قاعدتاً این نامه و کسانی که امضا کرده‌اند و خواسته‌هایی که از دولت آقای اوباما و سایر رهبران کشورهای دنیا مطرح کرده‌اند، خودش بسیار تأثیرپذیر خواهد بود.

۱۰ برنده‌ی جایزه‌ی نوبل هم چند روز پیش از دبیر کل سازمان ملل خواسته‌اند نماینده‌ای به ایران برای تحقیق درباره‌ی وضع حقوق بشر بویژه بعد از رویدادهای انتخابات بفرستد. خبر تازه‌ای از این مسأله دارید؟

در هفته‌های گذشته همان طور که شما هم در جریان هستید، شش گزارش‌گر ویژه‌ی سازمان ملل متحد در امور مختلف، امور شکنجه، دستگیری‌های خودسرانه و اعدام‌های فراقانونی، از ایران خواسته‌اند که برای تحقیق در رابطه با وضعیتی که در کشور به وجود آمده است، به ایران سفر کنند. همین طور خانم عبادی از آقای بان کی مون خواسته‌اند که نماینده‌ یا هیأتی را بفرستند؛ و این نامه هم در هر حال به خواسته‌های این افراد و این مجموعه اضافه می‌شود.

آن‌چه مهم است، این است که مقامات جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم تعهداتی که به سازمان ملل متحد داد‌ه‌اند، جلوی این افراد و جلوی بازدید این افراد را گرفته‌اند که این به هر حال در درازمدت امکان‌پذیر نیست.

شاید در کوتاه‌مدت بتوانند جلوی این بازدیدها و سفرها را بگیرند؛ اما همه بویژه گزارشگران سازمان ملل آماده هستند که به ایران سفر کنند که با مقاومت مقامات جمهوری اسلامی ایران روبه‌رو شده‌اند. باید دید تا چه اندازه مقامات حکومت ایران می‌توانند مقاومت کنند.

دقیقاً شش ماه آینده ایران در برابر شورای حقوق بشر قرار می‌گیرد که پرونده‌ی حقوق بشر آن بررسی بشود و اگر از بازدید گزارشگران ویژه‌ی سازمان ملل متحد جلوگیری کند، این می‌تواند ضرری هنگفت و لطمه‌‌ای بزرگ به مقامات جمهوری اسلامی در روند احترام به حقوق بشر بزند.