المپیک پکن، «مجالی برای رفع عقده حقارت چین»

ایرج ادیب‌زاده

یک روز به مراسم افتتاح یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های ورشی دنیا باقی مانده است. با هزینه‌ای بیش از ۴۰ میلیارد دلار، قرار است که فردا بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ در چین شروع بشود و شاید طی ۱۵ روز، قلب جهان در چین بتپد.

آقای دکتر الهی، پیش‌بینی می‌کنید که شاهد المپیک متفاوتی باشیم؟

مسأله این است که همین طور که جلو می‌رویم، روز به روز به وسعت و عظمت المپیک‌ها افزوده می‌شود؛ مگر مواقعی که کشور برگزارکننده امکانات اقتصادی نداشته باشد. بدون شک المپیک پکن، یکی از بزرگ‌ترین المپیک‌هایی خواهد بود که ما شاهد خواهیم بود و علت آن هم واضح است.

نکته‌ی ظریفی که هفته پیش یک نویسنده‌ی آمریکایی به آن اشاره کرده بود این بود: چینی‌ها می‌خواهند با برگزاری این المپیک عقده‌ی حقارت تاریخی خودشان را درمان کنند و بگویند که ما آینده‌ی جهان و فرمانروای اقتصادی دنیا در قرن حاضر خواهیم بود.

عقده‌ی حقارت تاریخی آن‌ها را هم به این دلیل می‌گوید که چین در طول سال‌ها، جنگ‌های داخلی، جنگ جهانی اول و دوم، مرتب مورد تهاجم قرار گرفته و حالا فرصتی است که سر برداشته و این المپیک را به عنوان مظهر حقانیت اقتصادی و رشد صنعتی خودش می‌خواهد ارائه بکند.

بنابراین به نظر من بله.

اما عدد ۸ برای چینی‌ها عدد خوشبختی است و به همین جهت بازی‌ها ساعت ۸ شب روز ۸ اوت ۲۰۰۸ آغاز می‌شود. از حال ۹ هزار زوج چینی به دلیل همین قرار گرفتن سه عدد ۸ کنار هم در روز گشایش ازدواج می‌کنند. اما این خوشبختی برای حقوق بشر چین، کشوری که کارنامه‌ای سیاه در اعدام‌ها و زیر پا گذاشتن حقوق بشر دارد، پیش خواهد آمد؟‌

خیلی مشکل است من بتوانم این را پیش‌بینی کنم. ولی ظواهر امر نشان می‌دهد که نه. برای این‌که این‌ها بر کار خودشان مسلط هستند. حتماً اطلاع دارید که چهار جا را اصلاً گذاشته‌اند که مخالفین بروند و در آن جاها تظاهرات کنند و ظاهراً نشان می‌دهند که از این مسأله هراسی ندارند.

از سوی دیگر یادتان باشد که وسعت چین و جمعیت چین، یک وسعت و جمعیتی است که باید با یک طریق دیگری با آن کنار آمد و البته این طریق فشار، طریق پسندیده‌ای نیست و هیچ کس نمی‌تواند با آن موافق باشد؛ ولی گسیختن آن هم مشکلات بعدی را به وجود خواهد آورد.

روز سه‌شنبه در ایالتی که بیشتر آن‌ها مسلمانان هستند، یک بمب‌گذاری صورت گرفته و ۱۶ نفر کشته شدند. بنابراین اگر یک کمی شل کنند، از این اتفاق‌ها زیاد خواهد افتاد. ولی در هر حال باید دید که آن‌ها از نظر تز سیاسی خودشان به چه اعتقاداتی هستند.

البته حکومت چین، سرکوب‌گر است. این حکومت با تمام حکومت‌های سرکوب‌گر دنیا از زیمباوه تا سودان همراه است و حکومتی است که می‌خواهد باقی بماند و با همین شرایط باقی بماند.

اما حالا شاهد رولزرویس‌نشینان کمونیست در کنگره‌ی حزب کمونیست هستیم و این طور هم بود. یعنی جلوی کنگره‌ی حزب کمونیست رولزرویس ایستاده بود که رهبران، سوار آن‌ها بشوند و بروند.

بنابراین نه؛ من فکر می‌کنم که این تأثیری آن چنان نخواهد گذاشت. در درازمدت ممکن است؛ نمی‌دانم.

از حالا رکوردهایی شکسته شده‌اند؛ از جمله تعداد ملت‌های شرکت‌کننده ۲۰۵ تا شدند؛ در حالی که در المپیک آتن ۲۰۱ تا بودند. تعداد زنان هم ۴۵ درصد کل ورزشکاران است؛ در حالی که در آتن ۴۱ درصد بود. این خبری خوب است. آیا این فاصله‌ی چند درصدی زنان با مردان هم در المپیک آینده از میان خواهد رفت؟
می‌دانید که ما در المپیک اول اصلاً شرکت‌کننده‌ی زن نداشتیم. حتماً برطرف خواهد شد. یعنی با رشدی به دو دلیل، یکی رشد توجه زن‌ها به ورزش و متعاقب آن قهرمانی است و دوم اگر دقت بفرمایید، افزوده شدن موادی که برای زن‌ها تا حالا در المپیک وجود نداشته است. وقتی شما ماده را اضافه می‌کنید و به زنان اجازه می‌دهید که در آن‌ها شرکت کنند، طبعاً به تعداد شرکت‌کننده اضافه می‌شود. ما کی کشتی‌گیر زن داشتیم؟ کی وزنه‌بردار زن داشتیم؟

حالا اگر به همین ترتیب ورزش‌های دیگری هم برای زن‌ها اضافه شود، بله ممکن است حتی تعداد شرکت‌کنندگان زن از مردها هم بیشتر شود. یکی از خطرهای بزرگی که بازی‌های المپیک را تهدید می‌کرده و می‌کند و خواهد کرد، همین خطر بزرگ شدن است که ما در اصطلاحات قدیم می‌گفتیم ژیگاندین یعنی غول‌آسایی.

این غول‌آسایی در هر حال در یک جایی باید متوقف بشود. شما می‌بینید که هر دوره به تعداد مواد بازی‌ها افزوده می‌شود؛ به تعداد دولت‌های شرکت‌کننده افزوده می‌شود و سرانجام یک روزی خواهد رسید که از این حجم بزرگ دیگر کسی قادر نخواهد بود المپیک را برگزار کند. مگر کشورهایی مثل همین چین

این سومین بار است که آسیا میهمان‌دار بازی‌ها است. دو بار اقیانوسیه میهمان‌دار بوده است. اروپا بیشترین میهمان‌داری را کرده و آمریکای شمالی هم پنج بار میهمان‌داری کرده است.

به هر حال برگزاری این‌ها کار آسانی نیست و ما می‌دانیم که چه طور می‌شود این جمعیت عظیم را جا داد؛ غذا داد؛ مراقب امنیت‌شان بود و همه‌ی این‌ها.

به هر حال تکنولوژی در بهبود رکوردها شک نکنید که تأثیر بسیاری خواهد گذاشت. اما در عین حال فراموش نکنید که این تکنولوژی در خدمت سرمایه‌داری تولیدکننده است.

ایران با ۵۵ ورزشکار که سه نفر از آن‌ها خانم هستند که - البته رقم جالبی نیست - در بازی‌های پکن شرکت می‌کند. رییس پیشین تربیت بدنی جمهوری اسلامی وعده داده بود ایران در بازی‌های پکن با کاروانی صد نفره شرکت خواهد کرد.

به نظر من به هرحال این ۵۵ نفر هم عدد قابل توجهی است. ولی یادتان باشد؛ البته به نظر من این کمیت بیان‌کننده‌ی چیزی نیست. کیفیت است که تکلیف بازی‌ها و شرکت‌کننده‌های کشورها را روشن می‌کند.

شما خاطرتان هست که در المپیک ۱۹۶۸، تیم ما با کمترین تعداد شرکت کرد و با بیشترین مدال برگشت. این نتیجه‌ی آن بود که گروه انتخاب‌کننده و تیمی که انتخاب شده بود برود، می‌دانست که کجا دارد می‌رود و چه کار دارد می‌کند.

حالا امیدواریم که این بار هم قهرمان‌های ما بتوانند در میدان ورزش پکن به مدال‌هایی که حق آنها است و شایسته‌ی آن هستند، دست پیدا کنند. ولی در هر حال کمیت جواب‌گوی کیفیت در این ماجرا نیست.

نکته‌ی دیگر برنامه ریزی مسئولان کمیته المپیک و ورزش جمهوری اسلامی است در مورد اعزام این ۵۵ ورزشکار ایرانی که همه با هم نخواهند رفت. هر تیمی چند روز پیش از رقابت به پکن می‌رسد و بعد از رقابت‌ها هم به ایران برمی‌گردد. در حالی که همه می‌دانیم میدان المپیک، دیدن همه‌ی ورزش‌ها در بالاترین سطح و پیشرفت‌های تکنیکی جدید، بزرگ‌ترین کلاس آموزشی برای ورزشکاران، مربیان و دست‌اندرکاران است.

این تصمیم درستی نیست بدون شک به خصوص که هزینه‌ی رفت و برگشت را که دولت متحمل می‌شود، هزینه‌ی اقامت آن‌جا با کشور میهمان‌دار است و کشور میهمان‌دار برای شما پیش‌بینی کرده که چند روز بمانید، جا دارد. محروم کردن ورزشکارها از حس فضای المپیک کار درستی به نظر نمی‌آید.

خود آن استادیوم، حضور در آن استادیوم بزرگ یا در سالن یا در استخر شنا به ورزشکاری که اصلاً شناگر نیست یا دونده نیست، چه چیزهایی را می‌آموزد و چه نکته‌هایی را یاد می‌دهد. این تصمیم بسیار غلطی است. این بازی‌ها کلاس درس است. ورزشکار باید برود و بایستد و ببیند؛ ولو به رشته‌ی خودش مربوط نباشد.