اختلاف نظر آمریکا با البرادعی در باره ایران

دنیا دیروز نفت بشکه‌ای 93 دلار را تجربه کرد. یک خبر خوب. و البته این خبر خوبی برای مصرف کنندگان و نیز کشورهایی مثل هند و چین که به سمت صنعتی شدن می‌روند، نیست. اما خبر مهم برای ایران و شاید جهان، ادامه‌ی گفتگوهای نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تهران است که می تواند سرنوشت ساز باشد. در حالیکه مرد شماره 2 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تهران بود، دبیر کل این آژانس، آقای محمد البرادعی به شدت از سوی آمریکا، فرانسه و انگلیس و اسرائیل به کوچک نشان دادند خطر اتمی ایران متهم شد. تیتر مهم صفحه بین‌المللی روزنامه فیگارو هم به این مسئله ارتباط دارد و گفته‌های سخن گوی کاخ سفید و نیز، وزیر دفاع فرانسه، که رئیس آژانس بین‌المللی اتمی را به تناقض گویی متهم کرده و گفته است اطلاعاتی داریم که با گفته‌های آقای البرادعی تناقض دارد. اما برای باز کردن بیشتر این قضیه، به سراغ دکتر مهدی مظفری رفتم. استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل در دانمارک. من درباره روابط دو روز گذشته تهران از ایشان می‌پرسم:

شنیدن فایل صوتی

دکتر مهدی مظفری: وظیفه آقای البرادعی به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی این است که از اشاعه تسلیحات کشتار جمعی، شیمیایی و اتمی جلوگیری کند. این در واقع یک مسئولیت خطیری است که از طرف سازمان ملل متحد به ایشان واگذار شده است. از طرف دیگر، آقای البرادعی برنده جایزه صلح هم هست. از این نظر ایشان سعی می‌کند جمهوری اسلامی را به هر وسیله که شده قانع کند که نفعش در این است که غنی‌سازی را کنار بگذارد. در عین حال، به سیاست‌هایی که از نظر ایشان، مثل سیاست آمریکا جنگ‌طلبانه است و اظهارات وزیر خارجه فرانسه آقای بوشنر، که اگر انرژی اتمی گردن به مصوبات شوری امنیت نگذارد در این صورت احتمال جنگ هست، اینها را می‌گویند نکنید و ما باید راه دیپلماسی را در پیش بگیریم. از این نظر می‌شود گفت که آقای البرادعی از حدود اختیارات خودش خارج می‌شود و در مسائلی دخالت می‌کند که نه صلاحیتش را دارد و نه از ایشان خواسته شده که در این جور موارد نظر دهد.

از سوی دیگر آقای البرادعی اظهار تاسف کرده که با وجود تصمیمات شورای امنیت، ایران غنی‌سازی را متوقف نکرده و در حال ساخت یک رآکتور آب سنگین در اراک است.

اتفاقا آقای البرادعی بود که پرونده‌ی جمهوری اسلامی را در مورد مسئله‌ی اتمی به شورای امنیت برد. ایشان اعلام کرد که در این مورد قادر نیست که راه‌حلی نشان دهد و مسئله به بن بست رسیده است. نتیجه به بن بست رسیدن مذاکرات آقای البرادعی و تیم ایشان در گذشته بود که این پرونده در مورد شخص آقای البرادعی به سازمان ملل متحد و شورای امنیت ارجاع شد. شورای امنیت هم دو سه قطعنامه در این مورد صادر کرده که بعدا در تابستان آقای البرادعی مجددا پادر میانی کرد و خواستار این شد که این پرونده به سازمان انرژی اتمی برگردد تا اینکه بدون قطعنامه جدیدی راه‌حلی پیدا کند و ما در این مرحله هستیم. حالا مجددا آقای البرادعی هم سرد می‌کند و هم گرم می‌کند و موقعیت خیلی مبهمی را در پیش گرفته است. از یک طرف می‌گوید که نباید تحریم کنیم و مدرکی از جمهوری اسلامی در دسترس نیست که در حال ساختن بمب اتم هست و در عین حال می‌گوید ما باور نداریم و جواب درست به ما نمی‌دهند. شاید این از طرف آقای البرادعی یک نقشه‌ی دیپلماتیک باشد و جمهوری اسلامی را قانع کند که پای میز مذاکره بنشیند و جوابهای درست و روشن و دقیق در مورد پرونده اتمی از ایران بگیرد.

همانطور که گفتیم، دور سوم گفتگوهای نمایندگان آژانس بین‌المللی اتمی و ایران همچنان در تهران ادامه دارد، از دکتر مهدی مظفری، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل می‌پرسم فکر می‌کنید گزارش این گفتگوها مایع اصلی گزارشی خواهد بود که آقای البرادعی در ماه آینده به شورای امنیت خواهد داد؟

قاعدتا باید این طور باشد که بر اساس این گزارش‌ها آقای البرادعی دو پهلو بوده و این هم به‌خاطر وضعیت هست چون اینها نتوانستند و دسترسی به تمام جزئیات پرونده ندارند و از این نظر نمی‌توانند بگویند که آیا جمهوری اسلامی در حال ساختن سلاح اتمی هست یا اینکه مسئله‌ی صلح آمیز هست. در صلح آمیز بودنش این گروه می‌توانند شک کنند چون اگر صلح آمیز باشد جمهوری اسلامی باید تمام پرونده‌ها را همانند لیبی روی میز بگذارد و درها را باز کند و این از همه جهات به نفع جمهوری اسلامی است اگر بخواهد این مسئله دسترسی به سلاح اتمی را کنار بگذارد. ورود به جامعه بین‌المللی و بانک جهانی، گرفتن امتیازات سیاسی و اقتصادی فراوان از اروپا و آمریکا و تشنج زدایی و ... تمام این امتیازات هست و همه‌ی ناظران دنیا هم می‌گویند چطور می‌شود کشوری که این همه می تواند امتیاز بگیرد اینها را نمی‌خواهد؟ پس بنابراین جمهوری اسلامی در حال آماده کردن خودش برای دستیابی به سلاحهای اتمی است. از طرف دیگر، سرویس‌های امنیتی کشورهای دیگر مثل فرانسه و ... به گزارشهای مخفی هم دسترسی دارند. وقتی که وزیر دفاع کشوری مثل فرانسه می‌گوید که ما مدارکی داریم که جمهوری اسلامی در حال دستیابی به سلاح اتمی هست، اینها مستند به مدارک و واقعیات هست.

در این میان این پرسش وجود دارد که آیا با تغییر مذاکره کننده‌ی اصلی پرونده هسته‌ای ایران، رفتن آقای لاریجانی و آمدن آقای جلیلی تغییری در روند پرونده بوجود می‌آید؟

من از کسانی هستم که پرونده اتمی را از اختلافات و رقابت‌های سیاسی که در جریان هست، جدا می‌کنم. پرونده اتمی تمام دست‌اندرکاران جمهوری اسلامی در آن اتفاق نظر دارند. از آقای خامنه‌ای تا خاتمی و رفسنجانی و لاریجانی و دیگران. همه‌ی اینها می‌دانند و می خواهند که به بمب اتمی دسترسی پیدا کنند و این قابلیت را داشته باشند که بتوانند سلاح اتمی داشته باشند. در این شکی نیست و قبل از اینکه آقای احمدی نژاد روی کار بیاید، مذاکرات تحت سرپرستی آقای روحانی به بن بست رسید. یعنی ٱنها هم جواب ندادند. این رقابت‌های شخصی، مسئله‌ی جدایی هست. آقای لاریجانی با آقای احمدی نژاد دو رقیب برای ریاست جمهوری بودند. آقای لاریجانی شکست خورده و بعد آقای خامنه‌ای برای ایجاد تعادل، آقای لاریجانی را به عنوان دبیر شورای امنیت ملی منصوب کرد و حالا هم می بینیم حدود دو سال به انتخابات ریاست جمهوری مانده، و من بعید نمی‌دانم که این ژست آقای لاریجانی برای داوطلبی ریاست جمهوری باشد. چون در حال حاضر آقای رفسنجانی که قبلا رقیب آقای احمدی نژاد بود، با انتصاب ایشان به ریاست مجلس خبرگان و ریاست مجمع تشخیص مصلحت، بعید به نظر می رسد که ایشان در آینده داوطلب ریاست جمهوری شود. بنابراین رقابت ریاست جمهوری در حال حاضر شروع شده و آقای روحانی هم هست. به نظر می رسد که این مسائل بیشتر حالت رقابت شخصی دارد که هیچ ربطی به این پرونده اتمی ندارد، گذشته از این که آقای لاریجانی پشتیبانی خودش را هم از آقای احمدی نژاد و هم آقای سعید جلیلی، ابراز داشته است.