«زندگی به بم بازگشته است»

ایرج ادیب‌زاده

در نخستین ساعات پس از زلزله بم، عکس به عنوان رسانه پیشتاز، توانست جهان را از وقوع این فاجعه بزرگ با خبر سازد. همین عکس‌ها جامعه بشری را تکان داد و تاثیر مهمی بر امدادرسانی و کمک‌های بین المللی داشت. اکنون باز هم عکس‌ها، پس از چهار سال سخن می‌گویند؛ از بازگشت زندگی به بم. این بار یک عکاس بین المللی و عکس‌هایش به رادیوزمانه می‌گوید که زندگی به بم بازگشته است.

حسین لطفعلی زاده، عکاس مجلات بزرگ جهانی، ساکن پاریس، به تازگی از سفری به بم بازگشته است. وی به دلیل اینکه کرمانی است، پیش از زلزله نیز عکس‌هایی دیدنی از ارگ بم، که آنجا را بسیار دوست دارد، در جهان نشان داده بود. وحالا برای ما از بازسازی این بنای تاریخی می‌گوید و همچنین از حضور 20هزار نفری ساکنان امروزی بم، در ایجاد بزرگترین نقاشی جهان، به طول چهار کیلومتر، که یک رکورد درجهان به حساب می‌آید:

شنیدن فایل صوتی

حسین لطفعلی زاده: شهر بم امروزه به مراتب بزرگتر از وضعیت بم در قبل از زلزله است. به صورتی که تخمین زده می‌شود جمعیت امروز بم حدود سه برابر جمعیت قبل از زلزله است و این به دلیل فعالیت‌های ساختمانی و تاسیساتی است که در این شهر انجام می‌شود. خود مردم شهر شدیدا فعال هستند. البته عده ای وجود دارند که بم را به خاطر مسائل دردناکی که در زلزله دیده اند ترک کرده اند. اما کسانی که در بم مانده اند یا کسانی که به بم بازگشته اند، از روحیه ای بسیار فعال برخوردارند و بسیار جدی کار می‌کنند. حتی مساله اعتیاد، که یک مساله بسیار حاد در بم محسوب می‌شد و پس از زلزله نیز بسیار تشدید شده بود، در حال بازگشت به عقب است. با توجه به فعالیت‌های بسیار خوبی که از جانب برخی از انجمن‌ها، از جمله انجمن NA برگزار می‌شود، مردم استقبال می‌کنند و سعی می‌کنند که از این مساله فاصله بگیرند. در مورد ظاهر شهر، دیگر اثری از چادرها نیست و اکثر کانکس‌ها، یا جمع شده اند و یا به فعالیت‌های تجاری تبدیل شده اند. می‌توان گفت که در حدود 90 درصد از فروشگاه‌ها، در کانکس‌ها فعالیت می‌کنند و این شکل از تجارت، اگرچه موقت است، اما بسیار جالب است که به هر صورت بینندگان خود را دارد.

در مورد بافت شهری و ساختمان‌های دولتی چطور؟

در مورد بافت شهری، چیزی که به راحتی در بم می‌توان دید، این است که تمام ساختمان‌های دولتی، ساختمان‌های عمومی، ورزشی و تاسیساتی ساخته شده‌اند و کار ساختمان آن‌ها به اتمام رسیده است و به‌جز چند ساختمان که احتمالا مشکلات خاص خود را داشته‌اند، شاید بتوان آن را مدرن ترین شهر ایران محسوب نمود. از این جهت که استادیوم ورزشی بسیار خوبی دارد و وجود مدارسی که همگی نوساز هستند. حتی گفته می‌شود که تعداد مدارس ساخته شده بیش از نیاز جمعیت بم است. به همین دلیل وزارت آموزش و پرورش و وزارت آموزش عالی، برای ساختمان‌های بلا استفاده‌ی مدارس، به دنبال کاربری مناسب می‌گردند و احتمالا کسانی که پروژه‌های آموزشی برای بم داشته باشند، پروژه‌هایشان با استقبال مواجه خواهد شد (البته بنده در این باب تعهدی نمی‌دهم! فقط صحبت‌هایی را که در آن جا شنیده ام بازگو می‌کنم.)

وضعیت جوان‌ها در حال حاضر، در این شهر چگونه است؟

به‌دلیل اینکه فعالیت ساخت و ساز در بم زیاد صورت می‌گیرد، جوان‌ها به‌راحتی می‌توانند در این زمینه کار بیابند. البته مسائل روحی خاتمه نیافته‌اند و جوان‌های زیادی وجود دارند که نتوانسته‌اند مسائل و مشکلات زلزله را فراموش کنند. اما شاهد حضور جوان‌های بسیار زیادی در بم هستیم؛ بدلیل امکانات آموزشی که پس از زلزله در بم ایجاد شد، (منظورم می‌تواند حتی شامل کلاس‌های صحرایی شود) و ایرانیانی که از خارج کشور به آن‌جا رفتند و هنوز هم داوطلبانه می‌روند، سطح آموزش در شهر بم آن‌طور که من دیده‌ام، از سطح عمومی‌کشور بالاتر است. جوان‌های بم در زمینه‌ها مختلفی مانند مالتی مدیا و هتل‌داری بسیار فعال هستند. حدود سه هفته پیش، شاهد برگزاری طولانی‌ترین نقاشی دنیا، در بم بودیم که در آن روز نزدیک به 20هزار نفر از خانواده‌های بمی بر اساس اعلامیه‌ای که از طرف وزارت مسکن پخش شده بود، در ساعت 5:28صبح شرکت کردند (همان زمانی که زلزله رخ داد) و تا عصر آن روز نقاشی‌ای را به طول 4 کیلومتر در رابطه با طبیعت، ایجاد نمودند. این نقاشی به عنوان طولانی‌ترین نقاشی دنیا در کتاب گینس رکورد باید ثبت شود. چیزی که در این برنامه برای من جالب بود، طول نقاشی نبود، بلکه هماهنگی مردم برای شرکت در این برنامه بود؛ نظم و سازماندهی‌ای که توسط جوانان بمی صورت گرفته بود.

یک مدرسه نیز «مهیار منشی پور» با کمک پول‌هایی که مردم فرانسه (انجمن فرانسه-بم) پرداخته بودند، ساخته شده است. آیا از آن هم خبری دارید؟

بله. این ساختمان نزدیک‌ترین ساختمان به ارگ بم است. همانطور که می‌دانید، ارگ بم حریمی دارد که در آن اجازه ساخت و ساز نمی‌دهند و این مدرسه تنها بنایی است که در آن حریم ساخته شده است و البته معماری آن ساختمان بسیار نزدیک به معماری ارگ بم است. این ساختمان به آموزش و پرورش بم تحویل داده شده است، اما کاربری آن هنوز تعیین نشده است.

خاطرم هست که شما سال‌ها قبل از زلزله بم عکسی بسیار زیبا و تاریخی از قلعه بم داشتید که در جاهای بسیاری چاپ شده بود. با توجه به خاطرات قدیمتان از آن قلعه، اکنون ارگ بم چطور است؟

در رابطه با کار من قبل از زلزله بم، باید بگویم که ارگ بم برای من، همیشه یک مکان جادویی محسوب می‌شد و من پیش از زلزله درموارد متعددی شاگردانم را از نقاط مختلف دنیا دعوت می‌کردم و در ارگ بم کلاس‌های متعدد عکاسی یک روزه یا دو روزه برگزار می‌کردم. امروز وضعیت ارگ بم (با توجه تصاویری که از ارگ ویران شده منتشر شده است) مایه امیدواری است. زیرا مدیریت ترمیم ارگ بم هوشمندانه مشغول کار است و من از همینجا درودی می‌فرستم برای آقای دکتر مختاری که این پروژه را اداره می‌کنند. بازسازی ارگ بم پروژه‌ای است که حداقل 15 سال به‌طول خواهد انجامید. امروزه ارگ بم در زمره ابنیه بین‌المللی ثبت شده است و آرم ابنیه بین‌المللی در جلوی ارگ بم، در دو نقطه روی زمینه منقوش شده‌است. این پروژه بسیار زیباست و دیدن عملیات ترمیم ارگ بم، شبیه فیلم‌های بزرگ‌هالیوود است و من مردم را تشویق می‌کنم که این صحنه را از دست ندهند و به ارگ بم بروند و صحنه کارکردن 400 تا 500 نفر کارگر را با چرخ دستی و وبیل و کلنگ ببیند که آرام آرام خاک برداری می‌کنند. این صحنه هم برای عکاسان و هم برای فیلمبرداران، صحنه ای بسیار دیدنی و جذاب است.

پس به این ترتیب زندگی به بم بازمی‌گردد.

زندگی به بم بازگشته است و در حقیقت زندگی در بم در حال شکوفا و شکوفاتر شدن است. بم دوباره به آن باغ شهر قدیمی تبدیل می‌شود که درختان نخلش واقعا زیبا و خرمای آن‌ها بسیار لذیذ است.

مرتبط:
يک نقاشی به طول همه زخم‌های بم
بم و سه سال رنجش
ارگ بم، از سپیده تاریخ تا صبح زلزله
اين‌جا زندگی دندان کرم‌خورده‌ای است