گویه‌های یک نفر با مارمولک وجودش

دفتر خاک

فرهنگ کسرایی که از سال ۱۳۵۸ در تبعید آلمان زندگی می­کند، به ما می­گوید: «من تمام آنچه که می­نویسم یا داستان اند یا پاره داستان، اما هرچه هستند «شعر» نیستند. خواهش­ام این است که اگر تصمیم گرفتید از این نوشته­ها بهر­ه­ای ببرید، از آنها به نام «شعر» یاد نکنید.»

سال­ها پیش فرهنگ کسرایی در آلمان کتابچه­ای منتشر کرد به نام «مارمولک». این مجموعه در واقع تک­گویی­های منظوم یک نفر بود که با مارمولک وجودش حرف می­زد، گاهی به خشم می­آمد، گاهی اندوهگین می­شد و بعضی وقت­ها هم مارمولکش را ریشخند می­کرد.

«مارمولک» حتی به صفحات کتاب هم راه پیدا کرده بود و در حالت­های مختلف روی بعضی صفحه­ها نقش بسته بود. کسرائی بعدها این اثر را تحت عنوان «دگردیسی مارمولک» همراه با یک هنرمند آلمانی به نام پتر شکه (Peter Schaecke ) روی صحنه برد.

منظومه­ی «تو» یک تک­گویی دیگر از این هنرمند تبعیدی است که آن هم مثل «مارمولک» با سازهای کوبه­ای روی صحنه اجرا شده است. «طوفان عشق خون­آلود و جنگ آقام» که بر اساس وغ وغ ساهابِ هدایت و داستانی از چوبک نوشته شده، و «قصه­ی کردان شاه و شاهزاده حسن بانو» از دیگر کارهای نمایشی این هنرمند ایرانی است.

فرهنگ کسرایی

فرهنگ کسرایی چند نمایش شنیداری هم به فارسی و آلمانی ساخته است. «شماره»، «ایستگاه اتوبوس» و «سه و صفر» از نمایش­های شنیداری او به زبان آلمانی و «پفیوزآ»، برداشتی از یکی از داستان­های اکبر سردوزامی است که کسرائی آن را به فارسی اجرا کرده است. «پاره داستان» «اما... نمی دانم» را که از برخی لحاظ یک شعر کامل است، و با این حال نویسنده­اش اصرار دارد به آن «شعر» نگوییم با هم می­خوانیم:

اما... نمی دانم

آخ، باز با من این تصویرهای بی­رنگ
درین خوابی که دیگر خواب نیست
بااین ماه بیجان ِ کمرنگ
در شبی که آیا می­رود
یا ماندگاراست هنوز؟

فرهنگ، سپتامبر ۲۰۰۹