امنیت اجتماعی زیر پاشنه چکمه‌های زنانه

معصومه ناصری

از اینجا بشنوید.

نیروی انتظامی ایران،از روز یکشنبه اجرای دور زمستانی طرح موسوم به ارتقا امنیت اجتماعی را شروع کرده و قرار است طی آن با خانم‌هایی که لباس‌های زمستانی‌شان مصداق بدحجابی است، برخورد شود.
سردار رادان، رئیس پلیس تهران گفته است که استفاده از چکمه‌های بلند روی شلوار، کلاه به جای روسری، مانتوهای تنگ و چسبان و همین‌طور کاپشن‌های کوتاه که به جای مانتو استفاده می‌شود، مصداق بد پوششی به حساب می‌آید و در این طرح قرار است با آن برخورد شود.

یکی از خبرنگاران حاضر در کنفرانس خبری دیروز فرمانده پلیس تهران از او پرسیده که رئیس عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی اعلام کرده که در اجرای طرح امنیت اجتماعی، ملاک ما شرع هست و نه عرف، با این حساب پوشیدن چکمه‌های بلند چه مشکل شرعی خواهد داشت؟ سردار رادان هم پاسخ داده که قرار گرفتن شلوار در داخل پوتین‌های بلند ایجاد تبرج می‌کند. تبرج هم یعنی خودنمایی کردن در مقابل نامحرم یا پوشیدن لباسی که توجه نامحرم را به خودش جلب کند و گویا این چکمه‌ها و این پوتین‌ها باعث این اتفاق می‌شوند.

photo by AFP

در اولین روز از اجرای طرح زمستانی ارتقای امنیت اجتماعی، سراغ دو روزنامه‌نگار ایرانی رفتم. از نازنین کاظمی، روزنامه‌نگاری که امروز در دو میدان اصلی شهر یعنی ونک و تجریش تردد داشته پرسیدم که اصلا ماجرای این چکمه‌ها چیست که فرمانده‌های پلیس را در ایران حساس کرده و قصد برخورد با آن را دارند؟ نازنین کاظمی می‌گوید:

معمولا در زمستان و در تهران دخترها شلوارهای تنگ و نیم‌بوت‌های بلند تا زیر زانو و کت‌های کوتاه می‌پوشند. الان اگر حتی مقداری از شلوار هم داخل پوتین باشد، نگه می‌دارند وسوار ماشین می‌کنند مگر اینکه شلوار آنقدر گشاد باشد که همانجا بتوانند آن را از چکمه بیرون بیاورند و آزاد شوند.
همچنین اعلام کرده‌اند پالتوهای کوتاه بالای زانو را هم می‌گیرند یعنی پالتوهایی که می‌پوشند باید تا سر زانو یا حتی بلندتر باشد وچیز جالب‌تر این بود که خیلی از پالتو فروشی‌ها که پالتوهای کوتاهی را که از سال‌های گذشته داشتند جمع کرده‌اند یا پشت ویترین نمی‌گذارند و اگر داخل مغازه بروید و بگویید که کت کوتاه می‌خواهید از آن پشت بیرون می‌آورند و نشان می دهند.

چکمه پوشیدن مد نظر ماموران نیروی انتظامی است یا نوع خاصی از چکمه منظورشان است؟
صرفا این مد نظر است که شلوارها داخل پوتین باشد و کفش کاملا بیرون باشد و حتی اگر کامل نباشد و یا یک پوتین که شلوار را داخل آن کرده باشی، آن را هم می‌گیرند. این برایشان مهم است که تیپ و ظاهری عادی و معمولی داشته باشی. فکر می کنم که بچه‌ها می‌گفتند در تلویزیون در یکی دو برنامه درموردش صحبت کرده‌اند.

مبنای قانونی چنین برخوردی چیست و بر اساس چه آیین‌نامه و قانونی قرار است این اتفاق بیفتد؟
در این مدتی که سردار رادان آمده است پشت سر هم این قوانین را اعلام می‌کند و فکر می‌کنم اینها قانون‌هایی نانوشته است که در نیروی انتظامی بیان می شود.

تا آنجا که یادم می‌آید وقتی نسرین افضلی را گرفته بودند و او خودش را مهرانگیز کار معرفی کرده بود، حتی اسمش را در کامپیوتر هم نزده بودند که ببینند قبلا بازداشت بوده یا نه. یعنی تمام این حرف‌هایی که می‌گویند پرونده‌سازی می‌شود و ... الکی است.

آیا کسانی که از این پوشش استفاده می‌کنند در سطح شهر کمتر شده است؟
بله. خیلی کم شده چون واقعیت این است که بسیار ترسناک است و موانع و مشکلاتی که ایجاد می کنند، تقریبا کمتر کسی حاضر است این مشکلات را به جان بخرد. من که با ماشین رفت و آمد می‌کنم، نیم‌بوت می‌پوشم و راحت هستم ولی اگر من را بگیرند باید زیپ بوت ها را باز کنم که نبینند و نگیرند.

امروز در کجاهای شهر رفت و آمد داشتی و آیا به نظرت خانم های چکه پوش کمتر شده بودند؟

من امروز تجریش بودم، در آنجا یک پاساژ جدید به نام تندیس باز شده، سمت ونک بودم هم بودم اما هیچ‌کس را با بوت روی شلوارندیدم. حتی الان که نمایشگاه دکوراسیون و صنایع چوب است، بچه‌ها می‌گفتند که به آنجا نیا چون گشت ارشاد داخل نمایشگاه است و جلوی درورودی افراد را دستگیر می‌کنند.
در این برنامه‌‌ای که به عنوان طرح زمستانی امنیت اجتماعی اعلام کرده‌اند هیچگونه موردی را برای آقایان و پسرها در نظر نگرفته‌اند یعنی مشکل‌دار ترین افراد در پوشش زمستانی، خانم‌ها هستند و این خب سنگین است.

***
اما از لیلی نیکو نظر، روزنامه‌نگار جوان ساکن تهران، که خودش همین روزها به خاطر حجابش از خانم‌های پلیس در شهر تهران تذکر شنیده و تعهد داده که پالتوی کوتاه نپوشد، پرسیدم که آیا نشانه‌های اجرای این طرح به طور مشهودی در سطح شهر تهران پیداست؟

نشانه‌های طرح که خیلی بارز است یعنی آقای رادان مدیر خیلی صادقی است و باید هر حرفی که می‌زند با همان کیفیت منتظرش باشیم. در واقع این مدتی هم که خیلی از این طرح حرفی نبود، همچنان ماشین‌های گشت در سطح شهر و میادین بودند و حالا از امروز قرار است طرح تشدید شود و مصادیق را هم دیروز دقیقا اعلام کرده‌اند.
این مصادیق چه چیزهایی هستند؟

علاوه بر شلواری که داخل چکمه باشد، استفاده از کلاه به جای روسری، استفاده از مانتوهای تنگ و چسبان و استفاده از کاپشن کوتاه به جای مانتو.

امروز در سطح شهر رفت و آمد داشتی و نشانه‌هایی از این برخورد را دیدی؟
من امروز در سطح شهر نبودم ولی پریروز خودم تذکر حجاب گرفتم.

در مورد وضع لباس پوشیدنت وقتی تذکر گرفتی برای ما توضیح می‌دهی؟
من از همیشه ساده‌تر بودم. از دانشگاه می‌آمدم و حتی یک قلم آرایش نداشتم. با مقنعه مشکی و عینک به چشم، شلوار جین با پالتوی مشکی خیلی ساده که تا روی زانوهایم بود. گفتم به نظر شما از این ساده‌تر می شود به خیابان آمد؟ بدون آرایش با مقنعه مشکی و عینک و آن خانم گفتند که آرایش از مصادیق ما نیست اما این پالتویی که تن شماست می‌تواند به جای کت برای ما تلقی شود. این را دیگر نپوشید.

این موردی که این دفعه خیلی روی آن مانور دادند، بحث چکمه است. چکمه‌هایی که روی شلوار کشیده می‌شود. آیا استفاده از این چکمه‌ها خیلی رایج شده و یا به شکل خاصی توسط خانم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که می تواند مصداق بدحجابی تلقی شود؟
واقعیت این است که استفاده از این چکمه‌ها خیلی رایج است و از شروع فصل سرد هم بوتیک‌های معروف تهران، آخرین مدل‌های چکمه‌های دنیا را ارائه می‌کنند. اینها مدل‌هاییهستند که پاشنه‌های بلند دارند و چکمه‌های ورنی براق هستند و روی شلوارهایی که برای این چکمه‌ها مد شده، پوشیده می‌شوند، شلوارهای تنگی که پاچه‌های تنگ دارند و در واقع می‌توان چکمه را روی این شلوارها پوشید.

این چکمه‌ها معمولا تا زیر زانو می‌آید و بعضی از آنها قلاب‌های براق دارند. شخصا فکر نمی‌کنم که این چکمه‌ها مناسب خیابان و در فصل سرد باشد به نظرم اینها را باید با لباس‌های خاص و در میهمانی‌های شب استفاده کنند اما دخترهای ما می‌پوشند و همین چیزی است که باعث می‌شود اینها بخواهند مهمترین مصداق مبارزه با بدحجابی را برای پوشیدن چکمه روی شلوار که به شدت رایج است، بگذارند.

به نظر من ما در مملکت‌مان با مسئله ی افراط و تفریط مواجه هستیم و این افراط و تفریط کار دست ما می‌دهد. از آن طرف این مبارزه علنی است که حتی حالت روانی پیدا کرده است.
اینماموران گشت اولا یک جا مستقر نمی‌شوند و در سطح شهر حرکت می‌کنند و وقتی که حرکت می‌کنند با سه چهار ماشین پشت سر هم می‌روند. این شیشه‌های سیاه و نحوه ترددشان، کاملا ایجاد رعب و وحشت می‌کند و در چند ماه اخیر اینها در سطح شهر و خیابان‌ها حرکت می‌کنند و همان‌جا می ایستند و اگر منتظر تاکسی یا هر چیزی باشید سوار می‌کنند و با خودشان می‌برند.

این چکمه‌های براق برای پوشیدن روی برف و سنگفرش خیس و پر از چاله تهران، مناسب نیست. اینها چکمه‌های زمستانی نیستند. اینها چکمه‌های پارتی است و باید با مینی‌ژوپ و لباس‌های یقه باز پوشیده شود نه با مانتو و شال و...

فکر می‌کنی سردار رادان و بقیه همکاران‌شان در پلیس ایران و پلیس تهران نگران زمین‌ خوردن خانم‌ها هستند؟
من اصلا این اعتقاد را ندارم اما من مخالف این طرح هستم به خاطر اینکه برخورد با این مسائل از این طریق نیست و از آن طرف هم این ماجراها برایم جالب است. قضیه افراط دو سویه که از این سمت این طرز لباس پوشیدن‌هاست و از آن سمت هم آن طرز برخورد است.

من هم با آن طرز لباس پوشیدن شخصا مخالفم که این می تواند یک عقیده شخصی باشد و به کسی ربطی پیدا نکند و از این طرف هم با این برخورد ها مخالفم به خاطر اینکه این برخوردها، بی‌ادبانه و غیراخلاقی و غالبا غیرمتمدنانه است. مسلما آنها نگران زمین خوردن نیستند و بحثشان هم این است که این می‌تواند خلاف عرف و شرع باشد. آقای رادان دلیلی که می‌آورد این است که این باعث جلب توجه مردها می‌شود و از همین نظر غیر شرعی است.

***
برخورد پلیس فقط با چکمه‌های بلند و پالتوهای کوتاه محدود نمی‌شود. پلیس در روزهای سرد زمستان قرار است به جاهای دیگر تهران هم سر بزند. پیست‌های اسکی، یکی از مراکز تجمع و تفریح زمستانی جوان‌هایی هست که معمولا از قشر متوسط و بالای جامعه هستند.

سردار رادان با اشاره به فعال شدن پیست‌های اسکی در زمستان گفته که در این مراکز حضور پلیس زن در کنار پلیس مرد پیش‌بینی شده و به پلیس‌هایی که در این مراکز به کار گرفته می‌شوند، آموزش‌های لازم از جمله آموزش اسکی داده شده است. به این ترتیب خانم‌های پیلس اسکی باز ایرانی هم از راه می رسند.

رئیس پلیس تهران بزرگ در پاسخ به پرسشی در مورد این که طرح امنیت اجتماعی تا چه زمانی ادامه دارد، گفته: اجرای این طرح تا زمانی ادامه دارد که دغدغه‌های مردم رفع شود و آنها از این لحاظ مشکلی احساس نکنند.