«گروگان‌های حکومتی، انتقام از سیاست‌های فرانسه»

ایرج ادیب‌زاده

دولت فرانسه به آزادی کلوتیلد ریس‌، شهروند بازداشت‌شده‌ی این کشور در ایران ابراز امیدواری کرده است. آقای لوک شاتل، وزیر آموزش ملی و سخنگوی دولت فرانسه که بامداد چهارشنبه به رادیوی «ار. ت.ال» دعوت شده بود، گفت: امیدواری‌های ما به آزادی کلوتیلد ریس آغاز شده است. وی افزود: فرانسه با توجه به تماس‌های دیپلماتیک از سوی نیکلای سارکوزی کمی امیدوار شده است.

در همین رابطه با آزاده کیان، استاد علوم سیاسی در «دانشگاه پاریس هفت» گفت و گو کرده‌ام.

خانم کیان، حملات بی‌سابقه‌ی روزنامه‌های مهم فرانسه به سران جمهوری اسلامی و گفته‌های نیکلای سارکوزی از تقلب گسترده در انتخابات ایران و خواستار تشدید مجازات جمهوری اسلامی به دلیل پرونده‌ی هسته‌ای شدن، به نظر شما بازتاب چه چیزی می‌تواند باشد؟ این‌که فرانسه در حال حاضر جای آمریکا را به عنوان شیطان بزرگ در جمهوری اسلامی گرفته است؟

آزاده کیان، پژوهشگر و استاد دانشگاه

تا حدی بله. ببینید، پس از انتخاب باراک اوباما به ریاست جمهوری در آمریکا و با توجه به این‌که ایشان اولاً مسلمان‌زاده است، سیاهپوست است، و بعد هم به‌خصوص با گفتمان صلح‌آمیز و احترام‌آمیزی که در قبال تمام کشورهای مسلمان و نیز ایران در پیش گرفته است، الان برای سران جمهوری اسلامی بسیار سخت است که باز بخواهند همان نحوه‌ی برخورد را و همان گفتمان را که در ارتباط با جورج بوش داشتند، در مورد باراک اوباما و دولت باراک اوباما ادامه بدهند.

با توجه به این‌که باراک اوباما هنوز در افکار عمومی بین‌المللی بسیار طرفدار دارد! به همین دلیل هم جمهوری اسلامی اساساً بایستی که همیشه دنبال تشنج‌زایی باشد تا بتواند خودش را حفظ بکند، به خصوص دولت آقای ‌احمدی‌نژاد که بسیار سعی کرده است حول تشنج، خودش را در موضع قدرت حفظ بکند.

در نتیجه دنبال یک دشمن خیالی دیگر بودند و فکر می‌کنم که دستگیری کلوتیلد رایس، دانشجوی جوان فرانسوی در ایران و اتهاماتی که به ایشان وارد شده است، در جهت نوعی انتقام‌گیری از همین سیاست‌های فرانسه است. با توجه به این‌که آقای سارکوزی هم، اگر اشتباه نکنم، جزو اولین سران اروپایی بود که انتخابات را تقلب‌آمیز خواند و این هم در مورد روابط بسیار تنش‌آمیز میان ایران و فرانسه در سال‌های اخیر، مزید بر علت شد.

خانم کیان، روزنامه‌های فرانسه نوشته بودند: آزادی احتمالی کلوتیلد ریس و نازک افشار در ازای چیزهایی خواهد بود که احتمالاً فرانسه به جمهوری اسلامی خواهد داد! پیش‌بینی می‌کنید این چیزها چه خواهند بود؟

ببینید، من فکر می‌کنم که فرانسه در مورد پرونده‌ی هسته‌ای ایران یا حتا در مورد تحریم‌های بین‌المللی که در مورد ایران تصمیم‌گیری شدند و از سال ۲۰۰۶ هم به شکل بین‌المللی وجود دارند‌، کار خاصی نمی‌تواند بکند.

متأسفانه جمهوری اسلامی با سیاست خارجی که در دولت احمدی‌نژاد پیش گرفته است، عملاً بسیار این تعارض را در سطح بین‌المللی، به نوعی تحمیل کرده است و فرانسه هم به تنهایی نخواهد توانست که این مسأله را تغییر بدهد.

در نتیجه فکر می‌کنم آنچه فرانسه احتمالاً به‌عنوان امتیاز در قبال آزادی کلوتیلد به دولت جمهوری اسلامی می‌تواند بدهد، آنچه هست که به خود دولت فرانسه مربوط می‌شود. یعنی برای مثال بتواند مقداری زندگی برخی از مخالفین جمهوری اسلامی را در فرانسه تنگ‌تر و عرصه‌ی فعالیت‌شان را برای مثال محدودتر بکند.

و فکر می‌کنم احتمالاً امتیازاتی که دولت فرانسه به دولت جمهوری اسلامی خواهد داد، بیشتر در ارتباط با مجاهدین خلق خواهد بود که دولت فرانسه هم به آن‌ها نظر مثبتی ندارد.

خانم آزاده کیان ارزیابی شما نسبت به مقالات بسیار تند انتقادی روزنامه‌های فرانسه چیست؟ یک مفسر سیاسی هم در روزنامه‌ی «فیگارو» پیش‌بینی کرده است، نیروهای جوان ایران، رژیم اسلامی را طرد خواهند کرد.

وقایع پس از انتخابات و این‌که تظاهرات میلیونی با آن خشونتی که امروز همه از آن اطلاع دارند مواجه می‌شود، با کشتار حداقل ۶۹ نفر، با دستگیری هزاران نفر، شکنجه و تجاوزهایی که بیش از پیش هم از آن صحبت می‌شود، افکارعمومی بین‌المللی و به‌خصوص افکارعمومی فرانسه و اروپا را بسیار بسیار تکان داده است.

به خاطر این‌که در این کشورها، پاسخ‌‌ یک تظاهرات صلح‌آمیز، شکنجه و زندان و کشتار نیست و حداقل در اینجا قرن‌هاست که دیگر این مسایل اتفاق نمی‌افتد. پس افکار عمومی فرانسه نسبت به این فجایع انجام شده در ایران، بسیار ناراحت است و تاکنون هم از بسیاری از مبارزین ایرانی، از کسانی که برای آزادی و برای احترام به آرای‌شان تظاهرات کردند‌، حمایت کرده است.

نباید فراموش بکنیم که مطبوعات و رسانه‌های گروهی در کشور فرانسه، آزاد هستند، ارتباطی به دولت ندارند و لزوماً در نتیجه نظر دولت را پخش نمی‌کنند، بلکه نظر افکار عمومی و نظر خود روزنامه‌نگاران و مطلعین سیاسی را پخش می‌کنند.

با این پروسه‌ و دادگاه مضحکی که جمهوری اسلامی اخیراً راه انداخته است که در آن خانم کلوتیلد رایس و خانم نازک افشار هم محاکمه می‌شوند، مزید برعلت شده است و افکار عمومی را در کشور فرانسه بیش از پیش برضد جمهوری اسلامی سوق داده است.

و فکر می‌کنید این افکار عمومی بتواند یک‌روزی جمهوری اسلامی را حداقل مثل پیش از انتخاباتش بپذیرد؟

بسیار این را مشکل می‌بینم، مگر این‌که جمهوری اسلامی و دولت فعلی به‌خصوص رویه‌اش را کاملاً تغییر بدهد. اما با رادیکالیزاسیونی که ما در ایران شاهدش هستیم، با سرکوبی که شاهدش هستیم و با تنش‌های بسیار مهمی که در سطح حاکمیت هم وجود دارد، بسیار بسیار مشکل بتوانم فکر بکنم که روزی دولت ایران گفتمان دموکراتیک و آزادی‌خواهانه و احترام به افکارعمومی خودش را در پیش بگیرد و بخواهد از این طریق در سطح مجامع بین‌المللی برای خودش احترام ایجاد بکند.

متأسفانه آنچه در ایران شاهدش هستیم، رادیکالیزاسیون‌ شدن سیاست داخلی و سیاست خارجی است. به همین دلیل هم فکر نمی‌کنم که به‌خصوص افکار عمومی در سطح بین‌المللی بتواند دومرتبه دولت جمهوری اسلامی را به‌عنوان یک دولت عادی بپذیرد.